Question

Podstawowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Oceń stosunek polaków wobec mniejszości narodowych. Narody bez własnego państwa.

Answer 1

Polska początku XXI wieku jest państwem jednorodnym pod względem narodowościowym. Według Spisu powszechnego przeprowadzonego przez GUS w 2002 roku prawie 97% mieszkańców naszego kraju zadeklarowało narodowość polską, natomiast 1,23% zadeklarowało przynależność do innej narodowości; 2,03 % osób nie zdołało ustalić ich przynależności narodowościowej. Okazuje się, że największą mniejszością w Polsce są Ślązacy (173,2 tys. osób), następnie Niemcy (152,9 tys.), Białorusini (48,7 tys.), Ukraińcy (31 tys.) oraz Romowie (12,9 tys.). W dalszej kolejności wymienić można Rosjan, Łemków, Litwinów, Kaszubów, Słowaków, Żydów, Ormian, Czechów, a także Tatarów i Karaimów.

W polskim ustawodawstwie rozróżnienie na mniejszość narodową i etniczną zostało uchwalone 6 stycznia 2005 roku ustawą "o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym". Akt ten zakłada że mniejszością narodową jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki: jest mniej liczna od pozostałej części ludności Rzeczpospolitej Polskiej; w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją; dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji; ma świadomość własnej historycznej wspólnoty i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; jej przodkowie zamieszkiwali obecne tereny RP od co najmniej 100 lat; utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. Ostatni warunek jest istotny przy rozgraniczeniu pojęć: mniejszość narodowa i etniczna. Mniejszość etniczna różni się tym, że utożsamiana jest z mniejszością bezpaństwową. Dodatkowo ustawa precyzuje, że mniejszościami narodowymi zamieszkałymi w Polsce są: Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy i Żydzi; a za mniejszości etniczne uznaje ustawowo następujące mniejszości: karaimską, turecką, romską i tatarską.

Ustawodawstwo polskie szczegółowo określa prawa mniejszości. Konstytucja RP zawiera jednoznaczny nakaz równego traktowania wszystkich jej obywateli. Zgodnie z art. 32 wszyscy wobec prawa są równi. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Konstytucja w art. 35 stwierdza: "Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej."

Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zwalnia komitety wyborcze utworzone przez organizacje mniejszości narodowych z wymogu przekroczenia 5% progu wyborczego. U podstaw tej regulacji w ordynacji wyborczej leży wyrównanie szans obywateli polskich należących do mniejszości narodowcy w zakresie ich udziału w organach przedstawicielskich. W dotychczasowej praktyce wyborczej jedynym zarejestrowanym na podstawie ww. ustawy komitetem wyborczym jest komitet mniejszości niemieckiej, który od 1991 roku posiada swoich przedstawicieli w parlamencie.

Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. stanowi, że szkoły publiczne umożliwiają podtrzymanie tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka oraz własnej historii i kultury. Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 r. mówi, że publiczne radio i telewizja powinny uwzględniać potrzeby mniejszości narodowych i etnicznych. Ustawa o języku polskim z dnia 7 października 1999 r. zawiera deklarację, że zawarte w niej przepisy nie naruszają praw mniejszości oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przewidujące m.in., że w miejscowościach, w których występują zwarte środowiska mniejszości narodowych lub etnicznych nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język mniejszości. Ponadto, mniejszości mają prawo do pisowni swoich imion i nazwisk zgodnie z zasadami ich języka, którym mają prawo swobodnie posługiwać się w życiu publicznym i prywatnym.

Kodeks karny (Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny) przewiduje penalizację przestępstw popełnianych na tle etnicznym. Ustawa o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. zabrania przetwarzania danych ujawniających pochodzenie etniczne.

Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych z dnia 6 stycznia 2005 r. definiuje mniejszości narodowe i etniczne w Polsce; stwierdza, że "każda osoba należąca do mniejszości ma prawo do swobodnej decyzji o traktowaniu jej jako osoby należącej bądź też nienależącej do mniejszości, a wybór taki lub korzystanie ze związanych z tym wyborem praw nie pociąga za sobą jakichkolwiek niekorzystnych skutków". Stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany, inaczej niż na podstawie ustawy, do ujawnienia informacji o własnej przynależności do mniejszości lub ujawnienia swojego pochodzenia, języka mniejszości lub religii". Zabrania stosowania środków mających na celu asymilację osób należących do mniejszości, jeżeli środki te są stosowane wbrew ich woli oraz zabrania stosowania środków mających na celu zmianę proporcji narodowościowych lub etnicznych na obszarach zamieszkałych przez mniejszości. Stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany do udowodnienia własnej przynależności do danej mniejszości". Dopuszcza używanie języka mniejszościowego, w wybranych gminach, jako języka pomocniczego, w kontaktach z organami gminy oraz w postępowaniu sądowym pierwszej instancji. Określa, że obok ustalonych w języku polskim nazw geograficznych mogą być używane, jako nazwy dodatkowe, tradycyjne nazwy w języku mniejszości dla miejscowości, obiektów fizjograficznych oraz ulic.

Dodatkowo władze publiczne mają obowiązek wspierania działalności kulturowej, wydawniczej i oświatowej mniejszości. W praktyce oznacza to finansową pomoc ze strony państwa.

Polska przyjęła również szereg aktów prawa międzynarodowego regulującego prawa mniejszości narodowcy. Są to m.in. Europejska Karta Języków Regionalnych i Mniejszościowych oraz Europejska Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych (wypracowane w ramach Rady Europy), "Deklaracja praw osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych" (ONZ).

Ważną rolę w ochronie mniejszości mają międzypaństwowe umowy dwustronne. Zobowiązania odnośnie do ochrony praw mniejszości uwzględniono w układach zawartych przez Rzeczpospolitą Polską z następującymi państwami:: Niemcami, Czeską i Słowacką Republiką Federacyjną, Republiką Węgierską, Ukrainą., Federacją Rosyjską, Republiką Białoruś, Republiką Łotewską, Republiką Estońską, Królestwem Hiszpanii, Rumunią, Republiką Bułgarii, Republiką Litewską, Republiką Mołdawią , Republiką Uzbekistanu i Grecją.

Niemcy jako najliczniejsza mniejszość narodowa w Polsce jest dobrym przykładem korzystania z praw przyznanych wszystkim mniejszościom przez władze RP. Niemcy w wieku gminach, przede wszystkim na Opolszczyźnie, stanowią większość mieszkańców i odgrywają tam znaczną rolę lokalną, np. wicemarszałkiem sejmu województwa opolskiego jest Ryszard Golla z Mniejszości Niemieckiej. Mniejszość ta zrzesza się w licznych organizacjach m.in. Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno - Kulturalnych w Polsce; wydawane są gazety w języku niemieckim, np. "Masurische Storchenpost" poruszający głównie kwestie związane z sytuacją mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach. Prowadzone są audycje radiowe i telewizyjne. Pozostałe mniejszości narodowe, choć zdecydowanie mniej liczne, również starają się aktywnie kultywować swoją tradycję i język.

Podsumowując, stosunek do mniejszości stał się współcześnie swoistym miernikiem demokratyzacji społeczeństwa. Uważam, że Polska zapewnia funkcjonującym w jej ramach mniejszościom możliwość realizacji należnych im uprawnień i swobód, manifestacji swojej odrębności i wyboru metod potwierdzania własnej tożsamości.

 

naród bez panstwa a przykładem jest:
romowie
baskowie
kurdowie