Gospodarka rynkowa, system gospodarczy, w którym alokacja zasobów czynników wytwórczych (pracy, ziemi i kapitału) pomiędzy alternatywne możliwości ich wykorzystania (dziedziny wytwarzania, konkretne produkty), a także podział wytworzonych produktów pomiędzy poszczególne jednostki dokonuje się głównie za pośrednictwem rynku, przy niewielkim wpływie państwa. W gospodarce rynkowej decyzje dotyczące tego, co i w jakich ilościach będzie produkowane, w jaki sposób, tzn. przy użyciu jakich metod technicznych, oraz dla kogo (tak zwane kardynalne pytania ekonomii), podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze, kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące z rynku: m.in. ceny dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych, płace, stopy procentowe, stopy zysku, kursy papierów wartościowych, walut oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do ich kształtowania się w przyszłości. Decyzje te mogą być w pewnym stopniu modyfikowane przez państwo w związku z ustalaniem przez nie np. stóp podatkowych, nakładaniem (lub zmianą) ceł, ustalaniem minimalnych lub maksymalnych cen, minimalnych płac, ograniczaniem wahań kursów walutowych, kształtowaniem systemu ubezpieczeń, zakresu opieki socjalnej itp. Skrajną postacią gospodarki rynkowej byłaby gospodarka wolnorynkowa, pozbawiona całkowicie wpływu państwa - taka jednak współcześnie nie istnieje. Podstawą gospodarki rynkowej jest prywatna własność czynników wytwórczych. Gospodarka rynkowa powinna się cechować trzema wyróżnikami ustrojowymi: Racjonalność ekonomiczna. Żeby ten warunek był spełniony konieczna jest dominacja prywatnej własności. Tylko ona zapewnia troskę i odpowiedzialność właścicieli. Przedsiębiorstwa państwowe nigdy nie były w stanie w pełni przestrzegać zasad racjonalności mikroekonomicznej. Charakter pieniężny. Gospodarka rynkowa jest oparta na pieniądzu. Pełni on rolę parametru, wyceny dokonywane za jego pomocą są zawsze miarodajne dla oceny efektów gospodarowania. Wielkości pieniężne w gospodarce rynkowej są podstawą podejmowania decyzji gospodarczych. Mechanizm rynkowy. Powinien mieć on zdolność do ciągłego równoważenia gospodarki, do weryfikacji oferty, do dostarczania argumentów do podejmowania decyzji. Możemy wyróżnić 3 główne typy gospodarki rynkowej.
Gospodarki azjatyckich tygrysów (oprócz Chin) przeżyły silne spowolnienie wzrostu i w paru przypadkach nawet załamanie w latach 1996-2000. Szczególnie zły był przełom roku 1997 i 1998, kiedy to wybuchł tzw. azjatycki kryzys finansowy. Tajlandia, Indonezja, Malezja i Korea Południowa odnotowały w 1998 r. znaczny spadek PKB (od 7 do nawet 13%). Najczęściej było to spowodowane przegrzaniem koniunktury, niedostosowaniem się do trendów gospodarki światowej, wzrostem wewnętrznych nacisków płacowych, konkurencją taniej chińskiej siły roboczej i w paru przypadkach błędnymi decyzjami makroekonomicznymi skutkującymi załamaniem się lokalnych rynków finansowych i gwałtownym wzrostem inflacji. Od 2000 r. gospodarki te stopniowo zaczęły wychodzić z kryzysu wracając na ścieżkę rozwoju, choć już nie tak szybkiego jak w latach 70. i 80. XX w
Gospodarka rynkowa, system gospodarczy, w którym alokacja zasobów czynników wytwórczych (pracy, ziemi i kapitału) pomiędzy alternatywne możliwości ich wykorzystania (dziedziny wytwarzania, konkretne produkty), a także podział wytworzonych produktów pomiędzy poszczególne jednostki dokonuje się głównie za pośrednictwem rynku, przy niewielkim wpływie państwa. W gospodarce rynkowej decyzje dotyczące tego, co i w jakich ilościach będzie produkowane, w jaki sposób, tzn. przy użyciu jakich metod technicznych, oraz dla kogo (tak zwane kardynalne pytania ekonomii), podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze, kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące z rynku: m.in. ceny dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych, płace, stopy procentowe, stopy zysku, kursy papierów wartościowych, walut oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do ich kształtowania się w przyszłości. Decyzje te mogą być w pewnym stopniu modyfikowane przez państwo w związku z ustalaniem przez nie np. stóp podatkowych, nakładaniem (lub zmianą) ceł, ustalaniem minimalnych lub maksymalnych cen, minimalnych płac, ograniczaniem wahań kursów walutowych, kształtowaniem systemu ubezpieczeń, zakresu opieki socjalnej itp. Skrajną postacią gospodarki rynkowej byłaby gospodarka wolnorynkowa, pozbawiona całkowicie wpływu państwa - taka jednak współcześnie nie istnieje. Podstawą gospodarki rynkowej jest prywatna własność czynników wytwórczych.
Gospodarka rynkowa powinna się cechować trzema wyróżnikami ustrojowymi:
Racjonalność ekonomiczna.
Żeby ten warunek był spełniony konieczna jest dominacja prywatnej własności. Tylko ona zapewnia troskę i odpowiedzialność właścicieli. Przedsiębiorstwa państwowe nigdy nie były w stanie w pełni przestrzegać zasad racjonalności mikroekonomicznej.
Charakter pieniężny.
Gospodarka rynkowa jest oparta na pieniądzu. Pełni on rolę parametru, wyceny dokonywane za jego pomocą są zawsze miarodajne dla oceny efektów gospodarowania. Wielkości pieniężne w gospodarce rynkowej są podstawą podejmowania decyzji gospodarczych.
Mechanizm rynkowy.
Powinien mieć on zdolność do ciągłego równoważenia gospodarki, do weryfikacji oferty, do dostarczania argumentów do podejmowania decyzji. Możemy wyróżnić 3 główne typy gospodarki rynkowej.
Gospodarki azjatyckich tygrysów (oprócz Chin) przeżyły silne spowolnienie wzrostu i w paru przypadkach nawet załamanie w latach 1996-2000. Szczególnie zły był przełom roku 1997 i 1998, kiedy to wybuchł tzw. azjatycki kryzys finansowy. Tajlandia, Indonezja, Malezja i Korea Południowa odnotowały w 1998 r. znaczny spadek PKB (od 7 do nawet 13%). Najczęściej było to spowodowane przegrzaniem koniunktury, niedostosowaniem się do trendów gospodarki światowej, wzrostem wewnętrznych nacisków płacowych, konkurencją taniej chińskiej siły roboczej i w paru przypadkach błędnymi decyzjami makroekonomicznymi skutkującymi załamaniem się lokalnych rynków finansowych i gwałtownym wzrostem inflacji. Od 2000 r. gospodarki te stopniowo zaczęły wychodzić z kryzysu wracając na ścieżkę rozwoju, choć już nie tak szybkiego jak w latach 70. i 80. XX w