Komorki białek:wchodzą w skład błon komórkowych , jako enzymy przyspieszają przebieg reakcji chemicznych,wczestniczą w transporcie wielu substancji do komorek organizmu, umożliwiają wielu komorkom ruch.
Białka mogą być dla organizmu źródłem energii, gdy brakuje w nim cukrów i tłuszczów.Są zbudowane z tysięcy cząsteczek zwanych aminokwasami.Organizm człowieka rozkłada białka na pojedyncze aminokwasy.Następnie wykorzystuje je do tworzenia włąsnych białek, potrzebnych mu d prawidłowego funkcjonowania i utrzymywania homeostazy.Innych zwanych egzogennymu nie potrafimy wytworzyć , więc pobieramy je z pożywienia.Najwięcej białka zawierają: soja suszona,szynka,ser żółty,ser twarogowy oraz filet z dorsza.Można więc zauważyć, że najbardziej pełnowartościowymi pokarmami są pokarmy pochodzenia zwieżęcego.
Białka dzielimy na :transportujące,enzymatyczne,sygnałowe,budulcowe,receptorowe,motoryczne oraz obronne.
Węglowodany-czyli dostawcy energii, takie jak glukoza-cukier prosty.Organizmy przechowują glukozę w postaci cukrów prostych np. glikogen magazynowany w wątrobie zwierząt, czy skrobie.Spożywając posiłek zjadamy w dużej mierze cukry złożone.Aby nasz organizm mógł je przyswoić musi je rozłożyć na cukry proste.Najbogatszym źródłem węglowodanów jest pokarm roślinny.
Powinniśmy spożywać produkty zawierające cukry złożone tj.ziemniaki,makaron czy ryż.Organizm trawi je stopniowo zaspokajając swoje potrzeby.Naomiast cukry proste jak słodycze od razu trafiają do krwi i są zużywane, dlatego też szybciej stajemy się głodni.
Tłuszcze-czyli związki wysokoenergetyczne-są materiałem budulcowym wchodzącym np. w skład błon komórkowych.Stanowią materiał zapasowy .U zwierząt przechowywane są w komorkach tkanki tłuszczowej , które chronią narządy wewnętrzne przed utratą ciepła i niektórymi urazami.
Tłuszcze są także dla człowieka źródłem energii.Z jednego grama tłuszczu otrzymujemy dwa razy więcej energii niż z tej samej ilości cukru lub białka.Dlatego też tłuszcze nazywane są związkami wysokoenergetycznymi.
Witaminy-wchodzą w skłąd niektórych enzymów i biorą udział w regulacji wielu procesów chemicznych zachodzących w komorkach.
Znajdują się w pokarmach pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego.Dzielą się na :
a) witaminy rozpuszczalne w tłuszczach- które są magazynowane w organizmie.Ich nadmiar powoduje groźne zatrucia i uszkodzenia wątroby.
b)witaminy rozpuszczalne w wodzie- nie są magazynowane w organizmie, dlatego ich nadmiar nie jest groźny.Niebezpieczny jest tylko ich niedobór.
Sole mineralne-w ciele człowieka występuje wiele pierwiastków chemicznych.Są one ważnym składnikiem budulcowym oraz biorą udział w regulacji procesów zachodzacych w komorkach.Znajdują się one niemal w każdym pokarmie.Dzielą się na
a) makroelementy -piuerwiastki występujące w dużej ilości , pełnią funkcje budulcowe i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komorek
b)mikroelementy-występujące w małej ilości , które wchodzą w skład enzymow i wpływają na przebieg wielu rekacji chemicznych.
*heksozy - glukoza, fruktoza, galaktoza (w mleku), mannoza (pyłki roślin)
Cukry dzielimy na proste i złożone:
Proste - łatwo się rozpuszczają w roztworach wodnych oraz łatwo krystalizują, przybierają formę pierścieni, np. glukoza, fruktoza.
Złożone (polisacharydy) - nierozpuszczalne, nie mają słodkiego samku, trudniej je rozbić. Dzielą się na homoglikany i heteroglikany.
homoglikany - zbudowane z powtarzających się takich samych cukrów prostych, np. skrobia (fruktoza+fruktoza+fruktoza...) - materiał zapasowy u roślin - np. ziemnaki, glikogen (glukoza+glukoza...) - materiał zapasowy u zwierząt, celuloza - np. wchodzi w skład ścian komórkowych u roślin, dekstran - materiał zapasowy u bakterii, chityna - wchodzi w skład pancerzy u np. skorupiaków
heteroglikany - zbudowane z różnych cukrów prostych, np. heparyna (zapobiega krzepnięciu krwi), chemiceluloza
glukoza - jest dla naszego organizmu źródłem energii
skutki niedoboru:
hipoglikemia, uczucie słabosci, drgawki, zawirowania głowy, może dojść do zatrzymania akcji serca
skutki nadmiaru g. w organiźmie:
zaburzenia widzenia, głaki ocznej i nerek
1 mol glukozy to 17,2 kJ energii.
fruktoza - jest trudniej przysfajalna dla naszego organizmu, ponieważ musi zostać najpierw przetworzona na glukozę w wątrobie
glikogen - magazynowany w wątrobie (ok. 100g) i w mięśniach (ok. 500g). Przy zwiększonym wysiłku przekształcany jest w glukozę.
kwas hialuronowy - zapewnia jędrność, znajduje się w mazi stawowej i ułatwia pracę stawu.
Węglowoadny za względu na funkcje można podzelić trojako:
Bazują na biogenach - węgiel, wodór i tlen, z czego zawierają najwięej wodorów - im związeka ma więcej wodorów tym ma większą wartość energetyczną; są łączone wiązaniamiestrowymi. 1 mol lipidu - 39 kJ energii.
Tłuszczowce dzielimy na:
1. Tłuszcze proste:
a) tłuszcze właściwe (triacyloglicerole) - estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych,
b) woski - zwierzece (np. wosk pszczeli) i roslinne (np. nalot na śliwkach, liściach)
c) pochodne izogrenowe - karotenoidy, cholesterol i jego pochodne, sole kwasów żółciowych.
2. Tłuszcze złożone:
a) fosfolipidy,
b) glikolipidy.
Wyróżniamy:
1. Nasycone kwasy tłuszczowe (NKW) - postać stała - zwierzęce, np. masło
2. Nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKW) - postać płynna - roślinne, np. margaryna (normalnie jest płynna).
Tłuszcze, pomijając tłuszcze złożone są hydrofobowe (nie powinowate do wody) - nierozpuszczalne w wodzie, jednakże rozpuszczają się w benzenie, alkoholu, eterze i chloroformie.
Funkcje tłuszczy:
1. Wzmacniają błony komórkowe.
2. Budują osłonki mielinowe, sa izolatorem w przewodnictwie impulsów nerwowych.
3. Sa materiałem energetycznym (u zwierząt tkanka tłuszczowa).
4. Tworzą oleoplasty u roślin (gromadzące tłuszcz - głównie w nasionach słonecznika, rzepaku)
5. Są termotzolatorem - chronią przed wyziębieniem.
6. Pełnią funkcję ochronną przed urazami mechanicznymi, np. tłuszcz przy kości piętowej, przy oczodole, wątrobie, sercu.
7. Uelastyczniają powierzchnię ciała u zwierząt.
8. Wchodzą w skład olejków eterycznych.
9. Impregnują wodę u roślin.
cholesterol:
1. Lite (LDL) - szkodłiwy, ma być go mało w organiźmie
2. Hard (HDL) - pożyteczny, zmniejsza ilość lite, niszczy blaszki miażdżycowe, ma być go więcej niż lite w organiźmie
Wyróżniamy 20 podstawowych aminokwasów, z czego niektóre są endogenne (proukowane w organiźmie człowieka) i egzogenne (muszą być pobierane ze środowiska zewnętrznego, najwięcej jest ich w produktach zwierzęcych). Egzogenne:
1. Leucyna.
2. Izoleucyna.
3. Trypofan.
4. Treoina.
5. Fenyloalanina.
6. Histydyna.
7. Metionina.
8. Lizyna.
9. Walina.
Białka powstają poprzez łączenie się aminokwasów - do grupy kwasowej przyłączana jest aminowa i tworzy się przy tym woda.
informacja genetyczna - mówi jak ma być zbudowane białko. Od tego jak zostanie ono zbudowane zależy ujawnienie poszczególnych cech organizmu. Zmieniejąc sekwencję (kolejność) aminokwasów możemy uzyskać różne białka.
swoistość gatunkowa różnych białek - dzięki niej wiadomo, które białka są obce (następuje ich usunięcie lub obserwacja), a które swoje.
Wyróżniamy 4* (stopnie) kompilacji struktury:
1* (pierwszorzędna budowa) - kolejność aminokwasów w łańcuchu peptydowym
2* Przyjęcie postaci alfa helisy lub beta harmonijki (załącznik) (trochę krzywo, ale mniej więcej;)
3* Usytuowanie powyższych struktur w przestrzeni (3D) - nadanie postaci bryłowej.
4* Połącznenie kilku łańcuchów peptydowych, np. hemoglobina 2 alfa i 2 beta + czynnik (np. jon metalu; w tym wypadku Fe żelazo)
Bialka:
1. Proste (1* 2* 3* - zbudowane tylko z aminokwasów)
2. Złożone (4* - biłako + grupa prostetyczna (niebiałkowa))
Siarka + białka = trudno rozpuszczalne, stabilne związki, które bardzo trudno rozłożyć nawet mocnym kwasem czy mocną zasadą. są to np. włosy, paznokcie, kopyta, rogi...
Funkcje białek:
1. Umozliwiają ruchy: undulipodialny (za pomocą wici i rzęsek), miocytarny (za m=pomocą mięśni), ameboidalny (przelewania cytoplazmy) - białka kurczliwe
2. Są receptorami na powierzchni komórki (mogą wykryć substancje potrzebne, niepotrzebne oraz obce białka)
3. Te wbudowane w błony komórkowe stanowią formy transportowe (pomagają w przenoszeniu związków do komórki i z komórki), hemoglobina transporuje krew.
4. Kierują odpowiednio hormony - wiadomo gdzie i kiedy ma jaki dotrzeć.
5. Pełnią funkcje przekaźników nerwowych w synapsach.
6. Są materiałem budulcowym (np. współbudują błony komórkowe).
7. Stanowią struktury ochronne, np. kreatyna, fibroina (jedwabnik), serycyna (pająk).
Składniki pożywienia to:
Białka-głowny budulec każdego organizmu.
Komorki białek:wchodzą w skład błon komórkowych , jako enzymy przyspieszają przebieg reakcji chemicznych,wczestniczą w transporcie wielu substancji do komorek organizmu, umożliwiają wielu komorkom ruch.
Białka mogą być dla organizmu źródłem energii, gdy brakuje w nim cukrów i tłuszczów.Są zbudowane z tysięcy cząsteczek zwanych aminokwasami.Organizm człowieka rozkłada białka na pojedyncze aminokwasy.Następnie wykorzystuje je do tworzenia włąsnych białek, potrzebnych mu d prawidłowego funkcjonowania i utrzymywania homeostazy.Innych zwanych egzogennymu nie potrafimy wytworzyć , więc pobieramy je z pożywienia.Najwięcej białka zawierają: soja suszona,szynka,ser żółty,ser twarogowy oraz filet z dorsza.Można więc zauważyć, że najbardziej pełnowartościowymi pokarmami są pokarmy pochodzenia zwieżęcego.
Białka dzielimy na :transportujące,enzymatyczne,sygnałowe,budulcowe,receptorowe,motoryczne oraz obronne.
Węglowodany-czyli dostawcy energii, takie jak glukoza-cukier prosty.Organizmy przechowują glukozę w postaci cukrów prostych np. glikogen magazynowany w wątrobie zwierząt, czy skrobie.Spożywając posiłek zjadamy w dużej mierze cukry złożone.Aby nasz organizm mógł je przyswoić musi je rozłożyć na cukry proste.Najbogatszym źródłem węglowodanów jest pokarm roślinny.
Powinniśmy spożywać produkty zawierające cukry złożone tj.ziemniaki,makaron czy ryż.Organizm trawi je stopniowo zaspokajając swoje potrzeby.Naomiast cukry proste jak słodycze od razu trafiają do krwi i są zużywane, dlatego też szybciej stajemy się głodni.
Tłuszcze-czyli związki wysokoenergetyczne-są materiałem budulcowym wchodzącym np. w skład błon komórkowych.Stanowią materiał zapasowy .U zwierząt przechowywane są w komorkach tkanki tłuszczowej , które chronią narządy wewnętrzne przed utratą ciepła i niektórymi urazami.
Tłuszcze są także dla człowieka źródłem energii.Z jednego grama tłuszczu otrzymujemy dwa razy więcej energii niż z tej samej ilości cukru lub białka.Dlatego też tłuszcze nazywane są związkami wysokoenergetycznymi.
Witaminy-wchodzą w skłąd niektórych enzymów i biorą udział w regulacji wielu procesów chemicznych zachodzących w komorkach.
Znajdują się w pokarmach pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego.Dzielą się na :
a) witaminy rozpuszczalne w tłuszczach- które są magazynowane w organizmie.Ich nadmiar powoduje groźne zatrucia i uszkodzenia wątroby.
b)witaminy rozpuszczalne w wodzie- nie są magazynowane w organizmie, dlatego ich nadmiar nie jest groźny.Niebezpieczny jest tylko ich niedobór.
Sole mineralne-w ciele człowieka występuje wiele pierwiastków chemicznych.Są one ważnym składnikiem budulcowym oraz biorą udział w regulacji procesów zachodzacych w komorkach.Znajdują się one niemal w każdym pokarmie.Dzielą się na
a) makroelementy -piuerwiastki występujące w dużej ilości , pełnią funkcje budulcowe i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komorek
b)mikroelementy-występujące w małej ilości , które wchodzą w skład enzymow i wpływają na przebieg wielu rekacji chemicznych.
Pozdrawiam !:))
WĘGLOWODANY (cukrowce):
Bazują na biogenach - węgiel, wodór i tlen; są łączone wiązaniamiglikozydowymi alfa lub beta, alfa są łatwiejsze do rozbicia.
Najprostszy podział określany jest poprzez liczbę atomów węgla, np.:
*triozy - aldechyd glicerynowy, dihydroksyaceton
*tetralozy
*pentozy - ryboza (RNA), deoksyryboza (DNA), rybuloza
*heksozy - glukoza, fruktoza, galaktoza (w mleku), mannoza (pyłki roślin)
Cukry dzielimy na proste i złożone:
Proste - łatwo się rozpuszczają w roztworach wodnych oraz łatwo krystalizują, przybierają formę pierścieni, np. glukoza, fruktoza.
Złożone (polisacharydy) - nierozpuszczalne, nie mają słodkiego samku, trudniej je rozbić. Dzielą się na homoglikany i heteroglikany.
homoglikany - zbudowane z powtarzających się takich samych cukrów prostych, np. skrobia (fruktoza+fruktoza+fruktoza...) - materiał zapasowy u roślin - np. ziemnaki, glikogen (glukoza+glukoza...) - materiał zapasowy u zwierząt, celuloza - np. wchodzi w skład ścian komórkowych u roślin, dekstran - materiał zapasowy u bakterii, chityna - wchodzi w skład pancerzy u np. skorupiaków
heteroglikany - zbudowane z różnych cukrów prostych, np. heparyna (zapobiega krzepnięciu krwi), chemiceluloza
glukoza - jest dla naszego organizmu źródłem energii
skutki niedoboru:
hipoglikemia, uczucie słabosci, drgawki, zawirowania głowy, może dojść do zatrzymania akcji serca
skutki nadmiaru g. w organiźmie:
zaburzenia widzenia, głaki ocznej i nerek
1 mol glukozy to 17,2 kJ energii.
fruktoza - jest trudniej przysfajalna dla naszego organizmu, ponieważ musi zostać najpierw przetworzona na glukozę w wątrobie
glikogen - magazynowany w wątrobie (ok. 100g) i w mięśniach (ok. 500g). Przy zwiększonym wysiłku przekształcany jest w glukozę.
kwas hialuronowy - zapewnia jędrność, znajduje się w mazi stawowej i ułatwia pracę stawu.
Węglowoadny za względu na funkcje można podzelić trojako:
1. Budulcowe - cukry proste - DNA, RNA, celuloza
2. Zapasowe - glikogen, skrobia.
3. Regulatorowe - kwas hialuronowy, glukoza (stabilizuje układ nerwowy), heparyna (krzepnięcie krwi)
TŁUSZCZE (lipidy):
Bazują na biogenach - węgiel, wodór i tlen, z czego zawierają najwięej wodorów - im związeka ma więcej wodorów tym ma większą wartość energetyczną; są łączone wiązaniamiestrowymi. 1 mol lipidu - 39 kJ energii.
Tłuszczowce dzielimy na:
1. Tłuszcze proste:
a) tłuszcze właściwe (triacyloglicerole) - estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych,
b) woski - zwierzece (np. wosk pszczeli) i roslinne (np. nalot na śliwkach, liściach)
c) pochodne izogrenowe - karotenoidy, cholesterol i jego pochodne, sole kwasów żółciowych.
2. Tłuszcze złożone:
a) fosfolipidy,
b) glikolipidy.
Wyróżniamy:
1. Nasycone kwasy tłuszczowe (NKW) - postać stała - zwierzęce, np. masło
2. Nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKW) - postać płynna - roślinne, np. margaryna (normalnie jest płynna).
Tłuszcze, pomijając tłuszcze złożone są hydrofobowe (nie powinowate do wody) - nierozpuszczalne w wodzie, jednakże rozpuszczają się w benzenie, alkoholu, eterze i chloroformie.
Funkcje tłuszczy:
1. Wzmacniają błony komórkowe.
2. Budują osłonki mielinowe, sa izolatorem w przewodnictwie impulsów nerwowych.
3. Sa materiałem energetycznym (u zwierząt tkanka tłuszczowa).
4. Tworzą oleoplasty u roślin (gromadzące tłuszcz - głównie w nasionach słonecznika, rzepaku)
5. Są termotzolatorem - chronią przed wyziębieniem.
6. Pełnią funkcję ochronną przed urazami mechanicznymi, np. tłuszcz przy kości piętowej, przy oczodole, wątrobie, sercu.
7. Uelastyczniają powierzchnię ciała u zwierząt.
8. Wchodzą w skład olejków eterycznych.
9. Impregnują wodę u roślin.
cholesterol:
1. Lite (LDL) - szkodłiwy, ma być go mało w organiźmie
2. Hard (HDL) - pożyteczny, zmniejsza ilość lite, niszczy blaszki miażdżycowe, ma być go więcej niż lite w organiźmie
BIAŁKA (proteiny; protos - najważniejszy):
Bazują na biogenach - węgiel, wodór, tlen, azot, siarka; łączone wiązaniami peptydowymi.
Białka zbudowane są z aminokwasów (załącznik).
Wyróżniamy 20 podstawowych aminokwasów, z czego niektóre są endogenne (proukowane w organiźmie człowieka) i egzogenne (muszą być pobierane ze środowiska zewnętrznego, najwięcej jest ich w produktach zwierzęcych). Egzogenne:
1. Leucyna.
2. Izoleucyna.
3. Trypofan.
4. Treoina.
5. Fenyloalanina.
6. Histydyna.
7. Metionina.
8. Lizyna.
9. Walina.
Białka powstają poprzez łączenie się aminokwasów - do grupy kwasowej przyłączana jest aminowa i tworzy się przy tym woda.
informacja genetyczna - mówi jak ma być zbudowane białko. Od tego jak zostanie ono zbudowane zależy ujawnienie poszczególnych cech organizmu. Zmieniejąc sekwencję (kolejność) aminokwasów możemy uzyskać różne białka.
swoistość gatunkowa różnych białek - dzięki niej wiadomo, które białka są obce (następuje ich usunięcie lub obserwacja), a które swoje.
Wyróżniamy 4* (stopnie) kompilacji struktury:
1* (pierwszorzędna budowa) - kolejność aminokwasów w łańcuchu peptydowym
2* Przyjęcie postaci alfa helisy lub beta harmonijki (załącznik) (trochę krzywo, ale mniej więcej;)
3* Usytuowanie powyższych struktur w przestrzeni (3D) - nadanie postaci bryłowej.
4* Połącznenie kilku łańcuchów peptydowych, np. hemoglobina 2 alfa i 2 beta + czynnik (np. jon metalu; w tym wypadku Fe żelazo)
Bialka:
1. Proste (1* 2* 3* - zbudowane tylko z aminokwasów)
2. Złożone (4* - biłako + grupa prostetyczna (niebiałkowa))
Siarka + białka = trudno rozpuszczalne, stabilne związki, które bardzo trudno rozłożyć nawet mocnym kwasem czy mocną zasadą. są to np. włosy, paznokcie, kopyta, rogi...
Funkcje białek:
1. Umozliwiają ruchy: undulipodialny (za pomocą wici i rzęsek), miocytarny (za m=pomocą mięśni), ameboidalny (przelewania cytoplazmy) - białka kurczliwe
2. Są receptorami na powierzchni komórki (mogą wykryć substancje potrzebne, niepotrzebne oraz obce białka)
3. Te wbudowane w błony komórkowe stanowią formy transportowe (pomagają w przenoszeniu związków do komórki i z komórki), hemoglobina transporuje krew.
4. Kierują odpowiednio hormony - wiadomo gdzie i kiedy ma jaki dotrzeć.
5. Pełnią funkcje przekaźników nerwowych w synapsach.
6. Są materiałem budulcowym (np. współbudują błony komórkowe).
7. Stanowią struktury ochronne, np. kreatyna, fibroina (jedwabnik), serycyna (pająk).
8. Pełnią funkcje obronną - neutralizują bakterie, wirusy, toksyny, jady, trucizny...
9. Blokująi uaktywniają, kontrolują informację genetyczną.
10. Mogą być materiałem zapasowym, np. dla roślin strączkowych, kukurydzy, jajka (owoalumina).
PIERWIASTKI:
Makroelementy: (jest ich więcej niż 0,01%)
1. Osmotycznie czynne wpływają na kierunek przepływy wody w komórce, na przenikanie wody do komórek. (Na, K, Cl, Mg, Ca)
2. Biogenne - budują główne związki organiczne - C, O, H, S, N, P
Mikroelementy: (jest ich mniej niż 0,01%)
Fe, F, Cu, Mo, Br, Mn
Ultraelementy: (śladowe ilości)
złoto, srebro, ołów, rtęć, cez, stront
Na, K - odpowiadają za polaryzację błon i przewodnictwo nerwowe
Cl - wchodzi w skład kwasu solnego w żołądku
Ca - minerazlizacja ścian komórkowych, pancerzyki u glonów, odpowiada za skurcze mięśni, procesy krzepnięcia, odpowiada za porozumiewanie się komorek
Mg - wchodzi w skład chlorofilu, jest antymutagenny, stabilizuje mięsień sercowy i układ nerwowy
Fe - fotosynteza, buduje enzymy (ferredoksyna), wchodzi w skład hemoglobiny, bierze udział w procesach krwiotwórczych
F - szkliwo, muszle, skorupy
Zn - składnik insuliny, stabilizuje funkcje skóry i włosow
Cu - składnik barwnika krwi (hemocyjaniny), enzymy z łańcucha oddechowego (cytochromy)
Mn - aktywuje wiele enzymów
Br - powoduje wzrost łagiewki pyłkowej, uspokaja funkcje układu nerwowego oraz popęd płciowy
Mo - funkcje rozrodcze u ptaków
P - buduje kwasy nukleinowe, wchodzi w skład uniwersalnego nośnika energii ATP