Question

Najstarsze zbiory praw - jakie to są, z jakiego wieku i o czym mówi

Answer 1

Kodyfikację prawa, to jest ustanawianie zbiorów prawa zawierających ogół zasad, dyspozycji i sankcji, znano już w starożytności. Najstarsze znane zbiory praw sięgają XXVII wieku przed naszą erą i miały miejsce w Mezopotamii. Z XXIV wieku przed naszą erą znane jest prawo miasta Lagasz, w XXI wieku przed naszą erą dokonano częściowego zebrania praw miasta Ur. Najstarszym kompleksowym kodeksem praw, dodatkowo znanym niemalże w całości, jest kodeks Hammurabiego pochodzący z XVIII wieku przed naszą erą. Kolejne kodyfikacje prawa starożytnego miały miejsce w Egipcie w XIV wieku przed naszą erą. Znane prawa helleńskie pochodzą z VI wieku przed naszą erą. W starożytnym Rzymie zasadnicze znaczenie miało początkowo prawo dwunastu tablic pochodzące z V wieku przed naszą erą. Za ukoronowanie osiągnięć prawa starożytnego uważa się rzymski kodeks cywilny cesarza Justyniana Wielkiego z VI wieku naszej ery. Kodeks Justyniana wyznaczył ramy dla prawa na okres średniowiecza, zaproponowane przez Justyniana Wielkiego zasady kodyfikacji przetrwały do współczesności.

Starożytne systemy prawne były często też tożsame z kulturą religijną danego regionu. Religijny system norm prawnych, wyznaczający tożsamość danej grupy obowiązywał w starożytnym Izraelu i opierał się na prawie mojżeszowym, będącym jednocześnie podstawą zasad religii. Dekalog i pięcioksiąg stały się podstawą cywilizacji judeo-chrześcijańskiej.

REKLAMY GOOGLE Akty Prawne
Zbiór przepisów podatkowych. Bądź na bieżąco! Nie ryzykuj błędu
www.PodatkiOnline.pl/wzory_dokumWysokie OC dla Radców
Nadwyżkowe Ubezpieczenia dla Radców Naprawdę Wysokie sumy ubezpieczenia
www.obowiazkowe.plObsługa prawna firm
Doświadczeni radcy. Nowy model obsługi. Wypróbuj już od 200 zł /mc
www.consulting360.pl/pl/blogKodeks Hammurabiego

Pochodzący ze starożytności tekst kodeksu Hammurabiego został odkryty w 1901 roku w Suzie przez francuską ekspedycję archeologiczną. Obecnie stella z czarnego diorytu, zdobiona płaskorzeźbą przedstawiającą Hammurabiego w stroju królewskim, eksponowana jest w paryskim Luwrze.

Źródła kodyfikacji Hammurabiego wynikają ze zmian w państwie mezopotamskim, jakie zaszły w okresie panowania tego władcy. Hammurabi był przedstawicielem nowej dynastii - pierwszej dynastii babilońskiej. Prowadził rozległe wojny, które doprowadziły do zjednoczenia ludów środkowego wschodu w ramach jednego państwa. Największe antagonizmy zachodziły pomiędzy Sumerami i Arkadami. Kodeks Hammurabiego miał na celu ujednolicenie praw i zwyczajów oraz popularyzację obowiązujących norm.

Kodeks Hammurabiego jest zbiorem praw kazuistycznych, co oznacza, że nie kreśli ogólnych norm prawa, a jedynie wydobywa wyobrażalne zachowania i zjawiska społeczne, których zasady opisuje. Kodeks Hammurabiego nie ustanawiał nowych norm, a jedynie zbierał i porządkował już istniejące zasady i zwyczaje. Najważniejsze zagadnienia poruszone w kodeksie Hammurabiego to sprawy majątkowe, spadkowe, rodzinne, dziedziczenia, wynagrodzenie za szkodę. Duże znaczenie kodeks Hammurabiego przywiązywał do spraw handlu, obrotu pieniężnego i kredytów, co świadczy o stopniu rozwoju gospodarczego starożytnej Mezopotamii. Kodeks Hammurabiego jest najbardziej znany poprzez swoje dyspozycje prawa karnego i procesowego. Kodeks Hammurabiego wprowadzał prawo talionu i prawo mutylacji. Prawo talionu polegało na zastosowaniu kary takiej samej, jaką był skutek przestępstwa - przykładowo kara śmierci za zabójstwo, odebranie dobra takiej samej wartości za kradzież. Kara mutylacji oznaczała karę cielesną odpowiadająca w swej symbolice przestępstwu, na przykład ucięcie ręki jako kara za uderzenie ojca. Kodeks Hammurabiego odzwierciedlał zróżnicowanie stanowe i klasowe społeczeństwa starożytnej Mezopotamii. Stopień kary uzależniony był od tego, kim był sprawca i ofiara. Rozróżniano osoby wolne i niewolników, osoby wedle dzierżonej funkcji i wedle posiadanego majątku.

Kodeks Hammurabiego nie posiadał cech kodeksu we współczesnym czy starorzymskim znaczeniu tego słowa i był tekstem jednolitym. Podział na wstęp, dyspozycje i dyspozycje karne oraz paragrafy został wprowadzony dopiero we współczesnych tłumaczeniach.

Kodeks Hammurabiego zatracił na znaczeniu wraz z upadkiem cywilizacji mezopotamsko-babilońskiej i zastąpieniu jej przez cywilizację Persów. Wywarł jednak wpływ na okoliczne państwa i ich cywilizacje, przede wszystkim egipską i izraelską. Współcześnie kodeks Hammurabiego jest potocznie znany jako przykład prawa okrutnego i stanowczego, a to za sprawą zasad talionu i mutylacji ("oko za oko, ząb za ząb"). Takie podejście nie jest jednak zasadne, prawa Hammurabiego są najstarszym znanym w pełni starożytnym systemem prawnym świadczącym o wysokim rozwoju Mezopotamii. Zasady prawa kazuistycznego opracowane w czasach Hammurabiego były też stosowane w prawie starożytnej Grecji i Rzymu, tak więc zasady kodyfikacyjne kodeksu Hammurabiego przetrwały na środkowym wschodzie i w basenie Morza Śródziemnego aż przez dwadzieścia stuleci.

Prawo mojżeszowe, Pięcioksiąg i Dekalog

Jak kodeks Hammurabiego jest najbardziej wyrazistym przykładem kodyfikacji praw zwyczajowych opartych na tradycjach i zwyczajach poszczególnych ludów Mezopotamii, tak prawo mojżeszowe, Pięcioksiąg i dekalog są przykładem tradycji prawa opartego na założeniach religijnych. Dla starożytnych Izraelitów, najważniejszym wyznacznikiem przynależności do grupy i czynnikiem kulturotwórczym była monoteistyczna religia. Podstawą judaizmu, religii hebrajskiej, jest uznawana za objawioną święta księga - Biblia, przy czym szczególne znaczenie dla tego charakterystycznego systemu prawnego ma Tora, Pięcioksiąg, pięć pierwszych ksiąg otwierających Biblię, kreślących podstawy wiary w przymierze zawarte pomiędzy Bogiem a ludem Izraela.

Pięcioksiąg, jak i cała Biblia, jest dokumentem niejednorodnym, posiadającym cechy tekstu religijno-mistycznego, ale także kroniki, poematu i zbioru praw tak religijnych, jak i cywilnych i karnych. Dla ukształtowania się praw religii judaistycznej ważne były wpływy egipskie i mezopotamskie. Tak Biblia jako całość, jak i Pięcioksiąg powstawały w dłuższym okresie i są zbiorem wielu tradycji i inspiracji. Dla ukształtowania prawa Pięcioksięgu najważniejszym z nich mógłby być pobyt Izraelitów w Egipcie (niewola egipska) pomiędzy XVI a XIII wiekiem przed naszą erą. Do kultury egipskiej i religii starożytnego Egiptu nawiązuje bowiem forma Dekalogu zawierającego oświadczenia negatywne ("nie będziesz..."). Ważną inspiracją kulturową były też zapewne kontakty z kulturą Mezopotamii (niewola babilońska).

Dekalog nie jest jedynym zapisem norm prawnych Pięcioksięgu. Pierwszy kodeks siedmiu praw zostaje objawiony przez Boga Noemu podczas zawarcia przymierza w Księdze Rodzaju (Genesis). Sam Dekalog, zapisany w dwudziestym rozdziale Księgi Wyjścia (Exodus), wedle przekazu religijnego przekazany Mojżeszowi przez samego Boga na górze Synaj podczas wędrówki z Egiptu do ziemi Kanaan, zawiera spis trzech podstawowych praw dotyczących powinności religijnych - człowieka wobec Boga, i siedmiu powinności człowieka wobec innych ludzi i rzeczy. Charakter swoistego kodeksu, tak religijnego, jak i cywilno-karnego, posiada ostatnia księga Pięcioksięgu - Księga Powtórzonego Prawa (Deutoronomium). Powtarza ona zasady Dekalogu oraz porządkuje normy, religijne i pozareligijne, które pojawiały się w czterech księgach poprzednich (normy religijne, dotyczące szczegółów kultu, wyznaczyła wcześniej Księga Kapłańska).

Pięcioksiąg - Tora, do dziś jest podstawą prawa religijno - cywilnego religijnego Żyda. Znaczeniem Pięcioksięgu i Biblii jest fakt znaczenia księgi dla chrześcijaństwa, ale też dla islamu, który uznaje postaci Pięcioksięgu za proroków. W judaizmie prawa Tory uzupełnione są poprzez tradycję i normy ustne (misznę), interpretacje (midrasz) oraz późniejsze komentarze (Talmud) i kodyfikacje tworzące spójny system prawny (halacha) ważny dla życia religijnego, jak i codziennego.


Więcej... http://historia.gazeta.pl/historia/1,98597,6495816,Starozytne_systemy_prawne___kodeks_Hammurabiego__prawo.html#ixzz130cD52TR