Question

Co to było za wydarzenie z roku 1980, które było wyrazem obywatelskiego nieposłuszeństwa Polaków wobec władzy komunistycznej?

PS: Pilnie proszę o pomoc!

Answer 1

8 lipca - z powodu podwyżki cen mięsa, robotnicy z Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL Świdnik rozpoczęli strajk. W następnych dniach dołączyli do nich pracownicy innych lubelskich zakładów pracy m.in. Fabryki Maszyn Rolniczych Agromet, Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów Ciężarowych, Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego oraz Lokomotywownia PKP. Strajki Lubelskie trwały do 25 lipca. Łącznie protestowało ponad 150 zakładów i ok. 50 tysięcy osób. 

14 sierpnia - początek strajku w Stoczni Gdańskiej. Komitet strajkowy zażądał przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy, wzniesienia pomnika Ofiar Grudnia 1970 r., gwarancji nierepresjonowania strajkujących, podwyżek płac o 2 tys. zł oraz zasiłków rodzinnych jak w MO. Dyrekcja stoczni wyraziła zgodę tylko na trzy pierwsze żądania. Rozpoczął się strajk okupacyjny. 

O 6:00 staja wydziały K-1 i K-3 Stoczni Gdańskiej, następnie dołączają C-3 i wydziały silnikowe. o 9:00 wiec i proklamowanie strajku. Powstaje Komitet Strajkowy, który ogłasza żądania: przywrócenie do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy, wzniesienie pomnika pamięci ofiar Grudnia 1970 r., zagwarantowanie nierepresjonowania za udział w strajku, podwyższenia płac o 2000 zł, zasiłki rodzinne jak w MO. Dyrekcja stoczni zgadza się tylko na trzy pierwsze żądania. Powstaje straż robotnicza; nie wpuszcza obcych na teren zakładu, sprawdza, czy nikt nie wnosi alkoholu.

16 sierpnia - dyrekcja stoczni zgodziła się na podwyżkę w wysokości 1500 zł. Ogłoszono zakończenie strajku. W stoczni pojawiała się delegacja 21 zakładów z Bogdanem Lisem i Andrzejem Gwiazdą. Zaapelowali o kontynuowanie strajku. Powstał Miejski Komitet Strajkowy z Wałęsą jako przewodniczącym.

17 sierpnia - przed bramą stoczni ksiądz Jankowski odprawił mszę świętą. Po mszy w miejscu gdzie polegli robotnicy w 1970 r. został wkopany drewniany krzyż. Komitet Strajkowy przekształcił się w Międzyzakładowy. Została zredagowana ostateczna wersja 21 postulatów.

21 sierpnia - do Gdańska przybyła Komisja Rządowa z Mieczysławem Jagielskim, a do Szczecina z Kazimierzem Barcikowskim. Strajki rozszerzyły się na cały kraj.

23 sierpnia - powstała komisja ekspertów MKS. Wydrukowano pierwszy numer Strajkowego Biuletynu Informacyjnego "Solidarność". Inż. Bogdan Pietruszka przedstawił projekt pomnika ku czci zabitych w 1970 roku. Wieczorem w małej sali BHP rozpoczęły się rozmowy z delegacją rządową.

26 sierpnia - odblokowano telefony i zostały wznowione rozmowy z delegacją rządową.

28 sierpnia - Rozpoczął się strajk w Jastrzębiu. W kopalni "Manifest Lipcowy" około 1000 górników nie przystąpiło do nocnej zmiany. Strajkujący domagali się m. in. zniesienia niszczącego więzi rodzinne 4-brygadowego systemu pracy w górnictwie, wprowadzenia wolnych sobót i niedziel, powstania wolnych związków zawodowych. Wkrótce w regionie strajkowało już 28 kopalń i 28 innych zakładów. Negocjacje ze stroną rządową rozpoczęły się 2 września. Dzień później, 3 września 1980 roku o godz. 5.40 podpisano porozumienie, zwane od tego czasu "jastrzębskim". Władza przystała na postulaty strajkujących. MKS przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet Robotniczy NSZZ. Niezależnie od tego zawarto też porozumienia w FSM w Tychach, Hucie Katowice, Bytomiu, Siemianowicach Śląskich i Tarnowskich Górach. Na Śląsku powstało 6 wolnych międzyzakładowych organizacji związkowych. Ich zjednoczenie nastąpiło w lipcu 1981 roku. 

30 sierpnia - w Szczecinie podpisano porozumienie. W Gdańsku uzależniono podpisanie od uwolnienia wszystkich więźniów politycznych.



31 sierpnia - do punktu 4. (zwolnienie więźniów politycznych) prezydium MKS dodało aneks z nazwiskami osób aresztowanych w ostatnich dwóch tygodniach. Jagielski wydał oświadczenie, że wszyscy w ciągu jednego dnia zostaną zwolnieni. O godzinie 17 zostało podpisane porozumienie między komisją rządową a MKS-em reprezentującym ponad 700 zakładów.

3 września - po kilkunastu godzinnych negocjacjach w jastrzębskim "Manifeście Lipcowy" podpisane zostaje porozumienie. Władza przystaje na postulaty strajkujących. MKS przekształca się w Międzyzakładowy Komitet Robotniczy NSZZ. Niezależnie od tego zawierane są też porozumienia w FSM w Tychach, Hucie Katowice, Bytomiu, Siemianowicach Śląskich i Tarnowskich Górach. Na Śląsku powstaje 6 wolnych międzyzakładowych organizacji związkowych. Jednoczą się w lipcu 1981 roku.

17 września - w Gdańsku przedstawiciele MKZ i MKR z całej Polski powołali ogólnopolski Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" oraz Krajową Komisję Porozumiewawczą. Nazwę zaproponował Karol Modzelewski.

24 września - "S" złożyła w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację i statut.

24 października - Sąd Wojewódzki w Warszawie wprowadził samowolnie zmiany w statucie "S". KKP ogłosiła gotowość strajkową na 12 listopada i złożyła odwołanie do Sądu Najwyższego.

31 października - w Warszawie odbyły się rozmowy z premierem Pińkowskim. Ustalono, że "S" uzyskała 24 października osobowość prawną. Władze obiecały, że do 10 listopada zostanie rozpatrzone odwołanie "S" dotyczące zmian w statucie oraz obiecały wyrazić zgodę na wydawanie ogólnokrajowego "Tygodnika Solidarność".

9 listopada - na posiedzeniu KKP w Gdańsku zgodzono się na kompromis w sprawie zmian w statucie. Andrzej Gwiazda zaproponował, aby zapis o kierowniczej roli partii znalazł się w aneksie obok fragmentów konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy.

10 listopada - Sąd Najwyższy zarejestrował statut NSZZ "S".

1 grudnia - władze radzieckie przekazały gen. Hupałowskiemu i płk. Puchale plany wkroczenia wojsk sowieckich do Polski w ramach ćwiczeń "Sojuz 81". Gotowość do przekroczenia granicy wyznaczono na 8 grudnia.

5 grudnia - na szczycie państw Układu Warszawskiego w Moskwie gen. Jaruzelski przedstawił koncepcję samodzielnego zlikwidowania "S" i opozycji, gdy tylko wystąpią pierwsze oznaki wyczerpania społeczeństwa. Natomiast Kania ostrzegł Breżniewa, że interwencja spotka się "z gwałtowną reakcją społeczną, wręcz z powstaniem narodowym". Pomysł interwencji zarzucono.

16 grudnia - na uroczystość odsłonięcia pomnika Ofiar Grudnia w Gdańsku przybyły delegacje "S" z całego kraju. Mszę św. celebrował ks. arcybiskup Franciszek Macharski. Tłumaczenie fragmentu Bibli Czesława Miłosza recytował Daniel Olbryski.

17 grudnia - odbyły się uroczystości w Gdyni - przy przystanku Gdynia Stocznia i przy urzędzie miasta. Odsłonięto tablicę pamiątkową na murze stoczni w Szczecinie.
1981

15 stycznia - delegacja "S" z Lechem Wałęsą spotkała się w Rzymie z papieżem Janem Pawłem II.

12 lutego - powołane zostało Tymczasowe Prezydium KKP w składzie: Lech Wałęsa, Andrzej Gwiazda, Ryszard Kalinowski, Zbigniew Bujak, Tadeusz Jedynak, Jan Rulewski, Andrzej Słowik i Stanisław Wądołowski. Rzecznikiem prasowym został Karol Modzelewski a sekretarzem Andrzej Celiński.

16 lutego - grupa 45 wyższych oficerów MON i MSW oraz dwóch funkcjonariuszy Wydziału Propagandy KC PZPR rozpoczęła prace nad przygotowaniem planu wprowadzenia stanu wojennego.

17 lutego - minister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki zarejestrował NZS.

19 marca - podczas sesji WRN w Bydgoszczy protestującą delegację "S" milicja usunęła siłą z budynku. Związkowcy: Jan Rulewski, Mariusz Łabentowicz i Michał Bartoszcze zostali pobici.

23 marca - na posiedzeniu KKP ustalono termin czterogodzinnego strajku ostrzegawczego oraz ustalono termin rozpoczęcia strajku generalnego na 31 marca.

27 marca - w czterogodzinnym strajku ostrzegawczym wzięli udział prawie wszyscy ludzie pracy w Polsce.

30 marca - parafowano Porozumienia Warszawskie i odroczono strajk generalny. Jednym z warunków porozumienia było ujawnienie i pociągnięcie do odpowiedzialności sprawców prowokacji bydgoskiej. Kolejne terminy wyjaśnienia sprawy nie zostały dotrzymane (w przededniu I tury Krajowego Zjazdu "S" Prokuratura Generalna umorzyła śledztwo).

3 kwietnia - ukazał się pierwszy numer "Tygodnika Solidarność".

12 maja - został zarejestrowany NSZZ Rolników Indywidualnych "S".

15 lipca - Walny Zjazd Delegatów Regionu Gdańskiego wybrał Lecha Wałęsę na przewodniczącego Zarządu Regionu Gdańskiego "S".

5-10 września - I tura I Krajowego Zjazdu "S" w Gdańsku. W hali "Olivia" zasiadło 865 delegatów. m.in. wystosowano Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej oraz List do Polonii całego świata.

13 września - odbyło się posiedzenie Komitetu Obrony Kraju, na którym gen. Tuczapski przedstawił akty prawne stanu wojennego.

26 IX-7 października - II tura zjazdu "S", na której na przewodniczącego wybrano Lecha Wałęsę. Przyjęto program Związku pod nazwą Samorządna Rzeczypospolita.

31 października - gen. Jaruzelski podjął ostateczną decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego.

3 - 4 listopada - KK zobowiązała prezydium KK do podjęcia rozmów z władzami PRL w celu osiągnięcia porozumienia narodowego. Przegłosowano m.in. uchwałę w sprawie negocjacji z rządem, których celem powinno było być powołanie Społecznej Rady Gospodarki Narodowej i ustalenie kierunków reformy gospodarczej.

3 grudnia - prezydium KK i przewodniczący zarządów regionu na posiedzeniu w Radomiu zapowiedzieli 24-godzinny strajk protestacyjny w wypadku uchwalenia przez Sejm nadzwyczajnych pełnomocnictw dla rządu i strajk powszechny, gdyby zostały one wprowadzone w życie.

11-12 grudnia - KK na obradach w Stoczni Gdańskiej potwierdziła decyzję z Radomia o strajku generalnym w razie wprowadzenia stanu wojennego. Zapowiedziano, że do rozmów z rządem może dojść wtedy, gdy władza wyrzeknie się planów działania przemocą przeciw narodowi.

12 grudnia - o godzinie 23 zostały przerwane połączenia teleksowe i telefoniczne. Kilka minut po północy nagle przestało nadawać radio i telewizja.

12/13 grudnia - władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego.

13 grudnia - Rada Państwa podpisała uchwałę o wprowadzeniu stanu wojennego.