Question

Znajdź informacje o Tybecie (Tybet)

Answer 1

Tybet- region w Azji Środkowej, obecnie część Chin. Dawniej składał się z trzech prowincji (Amdo, Kham, Ü-Cang (dBu-gTsang)) i miał powierzchnię około 2,5 mln km². Tybet położony jest na średniej wysokości około 4000-5000 metrów nad poziomem morza. Od południa i zachodu jest ograniczony przez Himalaje, Karakorum oraz masyw Pamiru, od północy przez Kunlun, Ałtyn-tag oraz Nanszan. Rozciągłość równoleżnikowa Tybetu wynosi około 2500 km. Na jego terenie biorą początek takie wielkie rzeki jak Jangcy, Brahmaputra, Indus, Mekong oraz mniejsze – Saluin, Satledź, Kali Gandaki, Trisuli, Manas, Subansuri.Stolicą Tybetu jest Lhasa. Tybetańczycy posługują się językiem tybetańskim, w większości są buddystami, mają wielowiekową kulturę i tradycję.

Pozdrawiam

Answer 2

Tybet (tybetański བོད, trans. Bod [pʰø̀ʔ], chin. 西藏, pinyin Xīzàng) – region w Azji Środkowej; obecnie część Chin (zobacz: Tybetański Region Autonomiczny). Dawniej składał się z trzech prowincji (Amdo, Kham, Ü-Cang (dBu-gTsang)) i miał powierzchnię około 2,5 mln km². Tybet położony jest na średniej wysokości około 4000-5000 metrów nad poziomem morza. Od południa i zachodu jest ograniczony przez Himalaje, Karakorum oraz masyw Pamiru, od północy przez Kunlun, Ałtyn-tag oraz Nanszan. Rozciągłość równoleżnikowa Tybetu wynosi około 2500 km. Na jego terenie biorą początek takie wielkie rzeki jak Jangcy, Brahmaputra, Indus, Mekong oraz mniejsze – Saluin, Satledź, Kali Gandaki, Trisuli, Manas, Subansuri.
Stolicą Tybetu jest Lhasa. Tybetańczycy posługują się językiem tybetańskim, w większości są buddystami, mają wielowiekową kulturę i tradycję.
Miejscowa ludność wywodzi się od wędrownych plemion, które wyemigrowały na wschód z obszarów Azji Środkowej i osiedliły się na Wyżynie Tybetańskiej około V wieku n.e. Tybetańczycy są spokrewnieni z mieszkańcami współczesnej Birmy.
Pierwszy znany z imienia król Tybetu, Natri Cempo, usankcjonował pierwotną, szamanistyczną religię bön. Niektóre obrzędy, właściwe dla tego wyznania przetrwały do dziś w tybetańskiej obyczajowości – ciekawym przykładem jest chociażby tzw. Niebiański Pogrzeb. Dokonuje się go najczęściej na mnichach, a polega on na pozostawieniu zwłok zmarłego sępom; kości i inne nietknięte części ciała spala się.
W VII wieku Soncen Gampo stworzył silne państwo ze stolicą w Lhasie i podbił ogromne obszary, zagrażając stolicy Chin, Indiom Mauriów i Nepalowi. Jego żony, chińska księżniczka Wen Cheng i nepalska K'ri-bcun wprowadziły do Tybetu buddyzm, który kwitł do IX wieku, kiedy do władzy doszedł zwolennik bön, Langdarma. Nastąpił wówczas podział Tybetu na szereg niezależnych księstw feudalnychW roku 1951 Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza zajęła Tybet (patrz: Działania zbrojne chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej w Tybecie), który stał się częścią Chin, nadal oficjalnie (formalnie) zarządzaną przez XIV Dalajlamę i X Panczenlamę. Centralna władza chińska miała w swojej gestii wojskowość, sprawy zagraniczne, finanse i edukację. W związku z narastającym coraz bardziej od 1958 r. uciskiem politycznym ze strony Chin oraz ruchami opozycjonistów skierowanymi przeciw władzy centralnej, nastąpiło usztywnienie polityki Chin wobec Tybetu. W roku 1959, po wybuchu Powstania Tybetańskiego, Dalajlama XIV był zmuszony udać się na emigrację do Indii wraz ze 100 000 zwolenników, którzy osiedli głównie w miejscowości Dharamsala (stan Himachal Pradesh). Założono tam Tybetański Rząd na Uchodźstwie, który do dziś nie może wraz z Dalajlamą powrócić do Tybetu. Mieszkańcy regionu Kham prowadzili z Chinami walkę partyzancką z gór w Nepalu, finansowanie w ramach zwalczania komunizmu zapewniały Indie i USA. Panczenlama pozostawał na stanowisku do roku 1965, w którym Chiny zakończyły okupację i włączyły Tybet w skład państwa jako Region Autonomiczny.
Chińczycy rozpoczęli w 1961 roku akcję kolektywizacji gospodarki tybetańskiej. W 1966 r. wraz z rewolucją kulturalną wzrosły represje antybuddyjskie w Tybecie, a wiele miejsc kultu i zabytków zostało zniszczonych. Także, zniesiono tradycyjne formy pańszczyzny i zakazano małżeństw poligamicznych, jednak de facto poliandria w Tybecie w praktyce nadal stanowi podstawę życia wielu rodzin wiejskich, ze względów gospodarczych.
Chińska polityka wobec Tybetu uległa rozluźnieniu po śmierci Mao Zedonga w 1976 r. Na początku lat 80. Chińczycy po raz pierwszy w historii otworzyli Tybet dla cudzoziemców z Zachodu. Wylicza się bowiem, że przed 1979 r. odwiedziło go zaledwie ok. 1250 europejskich i amerykańskich podróżników.