Question

wypisz zabytki piśmiennictwa polskiego XI - XIII w.

Answer 1

Można powiedzieć, iż polskie piśmiennictwo rozwijało się od X i XI wieku, kiedy to na ziemie polskie przybywali liczni mnisi, duchowni i misjonarze. Tworzyli oni liczne kroniki, posługując się łaciną. Jednak z czasem zaczęły pojawiać się w nich pierwsze polskie słowa.
Chronologicznie, najstarsze zabytki piśmiennictwa polskiego to :

1. Geograf bawarski: Pochodził on z IX wieku. Jego nazwa pochodzi od miejsca znalezienia. Jest to opis historyczno - geograficzny, w którym odnaleźć można pierwsze nazwy polskich plemion

2. Dagome judex: jest to dokument z 990r, w którym Mieszko I oddaje Polskę pod opiekę papieża. Zawiera nazwy plemion, rzek, grodów.

3. Bulla gnieźnieńska: inaczej "złota bulla języka polskiego". Powstała w 1136 roku. Był to dokument z wykazem dóbr arcybiskupa gnieźnieńskiego. Zawarto w nim 410 polskich nazw, imion własnych, nazw miejscowych.

4. Księga henrykowska: Jej powstanie datuje się na 1270 rok. Można ja uznać za jeden z najważniejszych zabytków języka polskiego, gdyż właśnie tam pojawiło się pierwsze polskie zdanie: daj, ać ja pobrusze a ty poczywaj.


Pierwszymi teksty w pełni napisane po polsku pochodzą z XIII i XIV wieku. Są to:

1. Bogurodzica: najdawniejsza polska pieśń religijna, uznawana za pierwszy hymn polski. Rdzeń stanowią dwie zwrotki, których powstanie umieszcza się w I poł. XIII wieku. Zachowały się one w tzw. odpisie krakowskim z 1407 roku.

2. Kazania świętokrzyskie: Powstały na początku XIV wieku. Jest ich 6. Pochodzą z klasztoru na górze Św. Krzyża ( stąd nazwa ). Zostały znalezione przez Aleksandra Bryknera w Petersburgu. Były one elementem oprawy Kodeksu Łacińskiego. Odmiana polszczyzny jaką zostały napisane to odmiana małopolska. Przeznaczone dla ludzi wykształconych.

3. Psałterz floriański: powstał: koniec XIV, pocz. XV wieku. Przetłumaczony dla królowej Zofii, a odnaleziony w miejscowości Sankt Florian (stąd nazwa)

4. Kazania gnieźnieńskie: pochodzą z początku XV wieku. Pisane polszczyzna wielkopolską. Przeznaczone były one dla ludzi prostych, stąd pisane językiem jasnym, zrozumiałym. Zawierały podania, legendy, sceny z życia.

5. Psałterz puławski; powstał w XV wieku i jest on najobszerniejszym zabytkiem piśmiennictwa polskiego.

6. Biblia królowej Zofii: inaczej biblia szaroszpatacka, gdyż odnaleziona w miejscowości Sarospatak na Węgrzech. Był to pierwszy przekład Pisma Świętego. Pochodzi ona z 1455 roku.


Potem rozwijać zaczęła się twórczość świecka.Do najstarszych dzieł z tego okresu można zaliczyć m.in. "Satyrę na leniwych chłopów" czy "Rozmowę mistrza Polikarpa ze śmiercią"
W tym czasie powstały także: "Legenda o św. Aleksym", "czy modlitwy: Zdrowaś Mario, Ojcze Nasz, Dekalog, Kolędy.