A - Państwo polskie powstało w wyniku najazdu zewnętrznego. Mogły to być plemiona normańskie, które stały na wyższym poziomie cywilizacyjnym od plemion polskich. Jest to hipoteza historyków niemieckich, którzy twierdzą, iż plemiona polskie nie były w stanie stworzyć państwa.
B - Państwo polskie powstało w wyniku wewnętrznej ewolucji, wykształciła się rodzima dynastia, która poprzez podbój wewnętrzny zjednoczy ziemie polskie.
2. Plemiona polskie: A - Pomorzanie [Wolin, Kołobrzeg] B - Polanie [Poznań, Gniezno] C - Ślężanie [Wrocław] D - Wiślanie [Kraków]
3. Jakie warunki musiało spełnić plemię, aby zjednoczyć inne? A - Odpowiednie warunki geograficzne B - Dobra drużyna książęca C - Dobry wódz
4. Grody:
A - Gród może być siedzibą administracji albo punktem granicznym. Dwór książęcy jest wędrujący i tam jest państwo, gdzie jego władca. Nie znamy pierwszej stolicy państwa. Mogły to być Gniezno lub Poznań
B -Układ grodów: - Pionowy - wzdłuż granic w odległości ok. 30 km od siebie, - Poziomy - od Santoka poprzez Drezdenko do Nakła.
5. Władza książęca - społeczeństwo:
A - Państwo miało charakter patrymonialny (było własnością księcia). Składniki państwa patrymonialnego: - Drużyna książęca na usługach władcy (ludność świadcz podatki w postaci renty feudalnej w naturze) - Wiece - były to zgromadzenia możnych świeckich i duchownych. Miały początkowo ograniczone funkcje. Zatwierdzały decyzje władców, były organem doradczym panującego, zaś w okresie rozbicia dzielnicowego wiece mają bardzo duże znaczenie. - Książę najwyższy sędzia, sprawuje sądownictwo nad ludnością za wyjątkiem duchownych, którzy mają prawo kanoniczne. - Osady służebne. Każdy gród posiadał osady, które pracowały tylko na rzecz tego grodu, zaś ludność zwolniona była z innych świadczeń.
TEMAT: MIESZKO I 960-992.
1. Z pogańskim państwem polskim nikt w Europie się nie liczy. Mieszko chce rozbić sojusz czesko-wielecki i dlatego chrzest będzie przyjmował z Czech.
2. Chce umocnić swoją pozycję w państwie A - 965 - Ożenek z Dobrawą B - 966 - chrzest w obrządku rzymsko-katolickim C - 968 - utworzenie biskupstwa w Poznaniu z biskupem Jordanem (968 Niemcy utworzyli arcybiskupstwo w Magdeburgu celem chrystianizacji Słowian na ziemiach polskich)
3. Co Polsce dał chrzest? - Znaczenie w Europie: do Polski przybyli duchowni, którzy znali pismo i zakładają szkoły. - Mieszko mógł chrystianizować inne plemiona pogańskie - Przybyła kultura europejska - Razem z zakonnikami przybywały nowe uprawy ziemi, zielarstwo, piwowarstwo - Do Polski przybyło budownictwo w stylu romańskim, później gotyckim - Polska weszła w krąg kultury zachodnioeuropejskiej. - Po śmierci Jordana biskupem został Unger
4. Dagome iudex- była to pierwsza mapa polityczna Polski, dokument, w którym Mieszko I określił granice państwa polskiego i ziemie wchodzące w skład Polski. Na pewno były to: Wielkopolska, Pomorze, Mazowsze, Śląsk i Kujawy. Małopolski nie była, bo albo była już w rękach Bolesława Chrobrego albo w rękach czeskich.
TEMAT: PAŃSTWO BOLESŁAWA CHROBREGO 992-1025.
1. Znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego: - W 997 roku zorganizował wyprawę misyjną czeskiego biskupa Wojciecha na tereny zamieszkałe przez Prusów. - Starał się także o zdobycie wpływów wśród sąsiadów północnych. Wskazują na to projekty wysłania misji chrystianizacyjnej do Wieletów w 1002 roku.
2. Etapy wojny Chrobrego z Niemcami;
- 1003 Bolesław zajmuje Czechy i Morawy, a także Słowację. Chrobry nie zgodził się na złożenie hołdu lennego Henrykowi II, a to spowodowało wybuch wojny.
- Początek nie był dla Chrobrego pomyślny. Stracił Czech, Miśnię, a w 1005 Henryk sforsował Odrę i zaatakował główne ośrodki polskie. Wojska podeszły pod Poznań.
- Tam doszło do zawarcia pokoju. Polska straciła wszelkie nabytki zdobyte po 1002 roku. Warunki pokoju nie zadowoliły żadnej ze stron, a już po dwóch latach Chrobry przez zajęcie Łużyc i Milska doprowadził do nowego konfliktu. Kolejne wyprawy nie przyniosły rozstrzygnięcia, w 1013 r. nastąpiło drugie zawarcie pokoju.
- Ugoda została zerwana w 1014r. po tym nastąpiły dwie wielkie wyprawy niemieckie.
3. Pokojowa misja Wojciecha do Prus.
4. Zjazd w Gnieźnie w 1000r. - kanonizacja biskupa Wojciecha - utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie z arcybiskupem Radzim Gaudentym oraz trzech biskupstw w: Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie - Otton III chciał stworzyć monarchie uniwersalną w Europie, w skład której weszłyby: Galia [Francja], Włochy, Niemcy i zachodnia słowiańszczyzna - 1002 śmierć Ottona i koniec koncepcji
5. Wojny Chrobrego z Niemcami 1003-1018: I. 1003-1005 Poznań II. 1013-1015 Merserburg III. 1016-1018 Budziszyn
W 1014 i 1017 Niemcy nie zdołali pokonać wojsk polskich. Niemcy ponieśli wielkie straty, a cesarz zgodził się na pokój zawarty w Budziszynie w 1018 roku.
2. Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Mieszka II - szybki wzrost terytorialny państwa polskiego przy powolnym rozwoju instytucji rządzenia i małej kadrze urzędniczej to pierwsze przejawy kryzysu państwa.
- słabe powiązanie nowych nabytków terytorialnych [Milska, Łużyc, grodów czerwińskich] z ziemiami polskimi
- pod koniec panowania Bolesława Chrobrego pojawiły się pierwsze oznaki kryzysu państwa, ponieważ od Polski odpada Pomorze i wraca do pogaństwa, Morawy do Czech i Słowacja do Węgier
- obserwujemy bardzo silne tendencje odśrodkowe w państwie to znaczy możni rosną w siłę i zagrażać będą centralnej władzy [królowi]
- początkowo Mieszko II [1025-1034] odnosił sukcesy w polityce zagranicznej między innymi prowadził ożywione kontakty z Niemcami, a także odniósł zwycięstwo nad Saksonią.
- korona z 1025 miała mu pomóc w stworzeniu silnej władzy królewskiej w państwie [nie udało się]
- przeciwko królowi wywiązała się silna opozycja na czele z jego bratem Bezprymem
- zmuszono króla do ucieczki z kraju i władzę przejmuje Bezprym, który odesłał insygnia koronacyjne królów polskich do Niemiec
- 1032, król wrócił do kraju, składa hołd lenny cesarzowi rzymskiemu, który zmusił go do podziału państwa na dzielnice [I podział Polski na dzielnice] między siebie oraz kuzynów Dytrycha i Ottona [Bezprym zamordowany]
- 1034 śmierć króla. Do dzisiaj nie wiemy, kto sprawował władzę w latach 1034-1039; według historyków był to Bolesław zapomniany; jest to okres największego chaosu gospodarczego, politycznego i społecznego na ziemiach polskich; sąsiedzi dokonują najazdów natomiast wewnątrz państwa nastąpił cykl powstań antyfeudalnych, antykościelnych i ludowych. Największe powstanie na Mazowszu, gdzie książę Mazowsza Masław oderwał Mazowsze od Polski
- 1039 książę czeski Brzetysław najechał an Polskę, splądrował Śląsk, wykradł relikwie Świętych z Gniezna i Gniezno straciło znaczenie jako arcybiskupstwo
3. Skutki: - Utrata ziem zdobytych przez Chrobrego - Pomorze Gdańskie wraca do pogaństwa - Usamodzielniło się Pomorze Zachodnie - Polska straciła Śląsk i Małopolskę - Przestała istnieć metropolia gnieźnieńska - Całkowicie upadła polska organizacja kościelna - Utraciliśmy insygnia koronacyjne, co powoduje upadek znaczenia Polski na arenie międzynarodowej
Polskę z kryzysu wyprowadzi Kazimierz Odnowiciel w latach 1039-1058, a przede wszystkim odbuduje organizację kościelną.
TEMAT: ODBUDOWA PAŃSTWA POLSKIEGO I POLSKA CZASÓW BOLESŁAWA ŚMIAŁEGO.
1. Kazimierz Odnowiciel powraca do kraju w 1039r. - Pokonał księcia Mazowsza- Masława i w 1047 odzyskał Mazowsze - W 1050 roku dzięki cesarzowi Konradowi III odzyskał Śląsk, z którego jednak od 1054r. płacimy trybut Czechom - Odnowiciel zreformował wojsko tzn. rycerstwu będzie rozdawał ziemie, a ci mają mu służyć. - Wokół miast utworzył dzielnice gospodarcze, przenosi stolicę z Gniezna do Krakowa - Odbudował instytucję kościelną i administracyjną.
2. Bolesław Śmiały [1058-1081]
- Polityka zewnętrzna A - Kiedy obejmuje tron jest na dwa książęcy Europa podzielona zwalczające się obozy: Propapieski [z Grzegorzem VII] i procesarski [z Henrykiem IV]; Śmiały znalazł się w obozie propapieskim B - Prowadził zwycięskie wyprawy na Ruś, gdzie na tronie osadził dwukrotnie oddanego sobie władcę Izasława C - Z Węgrami układał poprawne stosunki i wspólnie występowali przeciwko procesarskim Czechom. D - W 1069r. odz
1. Tezy na temat powstania państwa:
A - Państwo polskie powstało w wyniku najazdu zewnętrznego. Mogły to być plemiona normańskie, które stały na wyższym poziomie cywilizacyjnym od plemion polskich. Jest to hipoteza historyków niemieckich, którzy twierdzą, iż plemiona polskie nie były w stanie stworzyć państwa.
B - Państwo polskie powstało w wyniku wewnętrznej ewolucji, wykształciła się rodzima dynastia, która poprzez podbój wewnętrzny zjednoczy ziemie polskie.
2. Plemiona polskie:
A - Pomorzanie [Wolin, Kołobrzeg]
B - Polanie [Poznań, Gniezno]
C - Ślężanie [Wrocław]
D - Wiślanie [Kraków]
3. Jakie warunki musiało spełnić plemię, aby zjednoczyć inne?
A - Odpowiednie warunki geograficzne
B - Dobra drużyna książęca
C - Dobry wódz
4. Grody:
A - Gród może być siedzibą administracji albo punktem granicznym. Dwór książęcy jest wędrujący i tam jest państwo, gdzie jego władca. Nie znamy pierwszej stolicy państwa. Mogły to być Gniezno lub Poznań
B -Układ grodów:
- Pionowy - wzdłuż granic w odległości ok. 30 km od siebie,
- Poziomy - od Santoka poprzez Drezdenko do Nakła.
5. Władza książęca - społeczeństwo:
A - Państwo miało charakter patrymonialny (było własnością księcia). Składniki państwa patrymonialnego:
- Drużyna książęca na usługach władcy (ludność świadcz podatki w postaci renty feudalnej w naturze)
- Wiece - były to zgromadzenia możnych świeckich i duchownych. Miały początkowo ograniczone funkcje. Zatwierdzały decyzje władców, były organem doradczym panującego, zaś w okresie rozbicia dzielnicowego wiece mają bardzo duże znaczenie.
- Książę najwyższy sędzia, sprawuje sądownictwo nad ludnością za wyjątkiem duchownych, którzy mają prawo kanoniczne.
- Osady służebne. Każdy gród posiadał osady, które pracowały tylko na rzecz tego grodu, zaś ludność zwolniona była z innych świadczeń.
TEMAT: MIESZKO I 960-992.
1. Z pogańskim państwem polskim nikt w Europie się nie liczy. Mieszko chce rozbić sojusz czesko-wielecki i dlatego chrzest będzie przyjmował z Czech.
2. Chce umocnić swoją pozycję w państwie
A - 965 - Ożenek z Dobrawą
B - 966 - chrzest w obrządku rzymsko-katolickim
C - 968 - utworzenie biskupstwa w Poznaniu z biskupem Jordanem (968 Niemcy utworzyli arcybiskupstwo w Magdeburgu celem chrystianizacji Słowian na ziemiach polskich)
3. Co Polsce dał chrzest?
- Znaczenie w Europie: do Polski przybyli duchowni, którzy znali pismo i zakładają szkoły.
- Mieszko mógł chrystianizować inne plemiona pogańskie
- Przybyła kultura europejska
- Razem z zakonnikami przybywały nowe uprawy ziemi, zielarstwo, piwowarstwo
- Do Polski przybyło budownictwo w stylu romańskim, później gotyckim
- Polska weszła w krąg kultury zachodnioeuropejskiej.
- Po śmierci Jordana biskupem został Unger
4. Dagome iudex- była to pierwsza mapa polityczna Polski, dokument, w którym Mieszko I określił granice państwa polskiego i ziemie wchodzące w skład Polski. Na pewno były to: Wielkopolska, Pomorze, Mazowsze, Śląsk i Kujawy.
Małopolski nie była, bo albo była już w rękach Bolesława Chrobrego albo w rękach czeskich.
TEMAT: PAŃSTWO BOLESŁAWA CHROBREGO 992-1025.
1. Znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego:
- W 997 roku zorganizował wyprawę misyjną czeskiego biskupa Wojciecha na tereny zamieszkałe przez Prusów.
- Starał się także o zdobycie wpływów wśród sąsiadów północnych. Wskazują na to projekty wysłania misji chrystianizacyjnej do Wieletów w 1002 roku.
2. Etapy wojny Chrobrego z Niemcami;
- 1003 Bolesław zajmuje Czechy i Morawy, a także Słowację. Chrobry nie zgodził się na złożenie hołdu lennego Henrykowi II, a to spowodowało wybuch wojny.
- Początek nie był dla Chrobrego pomyślny. Stracił Czech, Miśnię, a w 1005 Henryk sforsował Odrę i zaatakował główne ośrodki polskie. Wojska podeszły pod Poznań.
- Tam doszło do zawarcia pokoju. Polska straciła wszelkie nabytki zdobyte po 1002 roku. Warunki pokoju nie zadowoliły żadnej ze stron, a już po dwóch latach Chrobry przez zajęcie Łużyc i Milska doprowadził do nowego konfliktu. Kolejne wyprawy nie przyniosły rozstrzygnięcia, w 1013 r. nastąpiło drugie zawarcie pokoju.
- Ugoda została zerwana w 1014r. po tym nastąpiły dwie wielkie wyprawy niemieckie.
3. Pokojowa misja Wojciecha do Prus.
4. Zjazd w Gnieźnie w 1000r.
- kanonizacja biskupa Wojciecha
- utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie z arcybiskupem Radzim Gaudentym oraz trzech biskupstw w: Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie
- Otton III chciał stworzyć monarchie uniwersalną w Europie, w skład której weszłyby: Galia [Francja], Włochy, Niemcy i zachodnia słowiańszczyzna
- 1002 śmierć Ottona i koniec koncepcji
5. Wojny Chrobrego z Niemcami 1003-1018:
I. 1003-1005 Poznań
II. 1013-1015 Merserburg
III. 1016-1018 Budziszyn
W 1014 i 1017 Niemcy nie zdołali pokonać wojsk polskich. Niemcy ponieśli wielkie straty, a cesarz zgodził się na pokój zawarty w Budziszynie w 1018 roku.
TEMAT: KRYZYS MONARCHII WCZESNOPIASSTOWSKIEJ 1034-1039
1. Mieszko II [król] na tronie w Polsce.
2. Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Mieszka II
- szybki wzrost terytorialny państwa polskiego przy powolnym rozwoju instytucji rządzenia i małej kadrze urzędniczej to pierwsze przejawy kryzysu państwa.
- słabe powiązanie nowych nabytków terytorialnych [Milska, Łużyc, grodów czerwińskich] z ziemiami polskimi
- pod koniec panowania Bolesława Chrobrego pojawiły się pierwsze oznaki kryzysu państwa, ponieważ od Polski odpada Pomorze i wraca do pogaństwa, Morawy do Czech i Słowacja do Węgier
- obserwujemy bardzo silne tendencje odśrodkowe w państwie to znaczy możni rosną w siłę i zagrażać będą centralnej władzy [królowi]
- początkowo Mieszko II [1025-1034] odnosił sukcesy w polityce zagranicznej między innymi prowadził ożywione kontakty z Niemcami, a także odniósł zwycięstwo nad Saksonią.
- korona z 1025 miała mu pomóc w stworzeniu silnej władzy królewskiej w państwie [nie udało się]
- przeciwko królowi wywiązała się silna opozycja na czele z jego bratem Bezprymem
- zmuszono króla do ucieczki z kraju i władzę przejmuje Bezprym, który odesłał insygnia koronacyjne królów polskich do Niemiec
- 1032, król wrócił do kraju, składa hołd lenny cesarzowi rzymskiemu, który zmusił go do podziału państwa na dzielnice [I podział Polski na dzielnice] między siebie oraz kuzynów Dytrycha i Ottona [Bezprym zamordowany]
- 1034 śmierć króla. Do dzisiaj nie wiemy, kto sprawował władzę w latach 1034-1039; według historyków był to Bolesław zapomniany; jest to okres największego chaosu gospodarczego, politycznego i społecznego na ziemiach polskich; sąsiedzi dokonują najazdów natomiast wewnątrz państwa nastąpił cykl powstań antyfeudalnych, antykościelnych i ludowych. Największe powstanie na Mazowszu, gdzie książę Mazowsza Masław oderwał Mazowsze od Polski
- 1039 książę czeski Brzetysław najechał an Polskę, splądrował Śląsk, wykradł relikwie Świętych z Gniezna i Gniezno straciło znaczenie jako arcybiskupstwo
3. Skutki:
- Utrata ziem zdobytych przez Chrobrego
- Pomorze Gdańskie wraca do pogaństwa
- Usamodzielniło się Pomorze Zachodnie
- Polska straciła Śląsk i Małopolskę
- Przestała istnieć metropolia gnieźnieńska
- Całkowicie upadła polska organizacja kościelna
- Utraciliśmy insygnia koronacyjne, co powoduje upadek znaczenia Polski na arenie międzynarodowej
Polskę z kryzysu wyprowadzi Kazimierz Odnowiciel w latach 1039-1058, a przede wszystkim odbuduje organizację kościelną.
TEMAT: ODBUDOWA PAŃSTWA POLSKIEGO I POLSKA CZASÓW BOLESŁAWA ŚMIAŁEGO.
1. Kazimierz Odnowiciel powraca do kraju w 1039r.
- Pokonał księcia Mazowsza- Masława i w 1047 odzyskał Mazowsze
- W 1050 roku dzięki cesarzowi Konradowi III odzyskał Śląsk, z którego jednak od 1054r. płacimy trybut Czechom
- Odnowiciel zreformował wojsko tzn. rycerstwu będzie rozdawał ziemie, a ci mają mu służyć.
- Wokół miast utworzył dzielnice gospodarcze, przenosi stolicę z Gniezna do Krakowa
- Odbudował instytucję kościelną i administracyjną.
2. Bolesław Śmiały [1058-1081]
- Polityka zewnętrzna
A - Kiedy obejmuje tron jest na dwa książęcy Europa podzielona zwalczające się obozy: Propapieski [z Grzegorzem VII] i procesarski [z Henrykiem IV]; Śmiały znalazł się w obozie propapieskim
B - Prowadził zwycięskie wyprawy na Ruś, gdzie na tronie osadził dwukrotnie oddanego sobie władcę Izasława
C - Z Węgrami układał poprawne stosunki i wspólnie występowali przeciwko procesarskim Czechom.
D - W 1069r. odz