Question

Wybierz jedną spośród Polskich konstytucji i opisz uwzględniając :

* Okoliczności powstania .

* Zmiany w Polsce

Answer 1

Ustawa Rządowa, czyli Konstytucja 3 Maja, była drugą na świecie, a pierwszą w Europie ustawą zasadniczą. Uchwalona na Sejmie Czteroletnim w 1791 roku przez stronnictwo patriotyczne jako rezultat kompromisu ze stronnictwem królewskim, była wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczpospolitej po I rozbiorze, ustalając podstawy ustroju nowożytnego w Polsce.
Postanowienia konstytucji

Jej wstępnym etapem było Prawo o sejmikach z 24 III 1791 roku oraz Prawo o miastach (królewskich) z 18 IV 1791 roku. Pozostawiała ustrój stanowy, z pewnymi drobnymi zmianami: znacznie uszczuplono wpływy magnaterii na elekcję, Senat i zarząd kraju, wykluczając z sejmików szlachtę nieposesjonatów, stanowiącą najgorliwszą klientelę magnatów. W prawie wyborczym feudalny cenzus urodzenia szlacheckiego zastąpiono burżuazyjnym cenzusem posiadania. Mieszczanom zatwierdzono prawo nabywania dóbr i uzyskiwania nobilitacji.
Utrzymując poddaństwo Konstytucja pozbawiała szlachtę prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych, przyjmując ich "pod opiekę prawa i rządu krajowego". Indywidualne umowy chłopów z dziedzicami o zamianę pańszczyzny na czynsz teraz nie mogły już być samodzielnie unieważniane przez szlachtę.
Postanowienia Konstytucji centralizowały państwo, znosząc odrębność między Koroną i Litwą, wprowadzając jednolity rząd, skarb i wojsko. Za religię panującą uznano katolicyzm, przy zupełnej tolerancji innych, uznanych przez państwo wyznań. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy: władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy Sejm, składający się ze szlachty-posesjonatów (204 posłów) i 24 plenipotentów miast.
Zmniejszono znacznie rolę Senatu, instrukcje poselskie, konfederacje i liberum veto zostały zniesione, decyzje miały zapadać zwykłą większością głosów. Kadencja Sejmu trwała 2 lata, posiedzenia zwoływane były w razie potrzeby, co 25 lat miano zwoływać Sejm w celu poprawy konstytucji. Władzę wykonawczą przyznano królowi wraz z Radą, tzw. Strażą Praw, złożoną z prymasa i 5 ministrów: policji, pieczęci, czyli spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny i skarbu, mianowanych przez króla. Ministrowie odpowiadali przed Sejmem za podpisane przez siebie akty. Król był przewodniczącym Straży, miał prawo nominacji biskupów, senatorów, ministrów, urzędników i oficerów, w razie wojny sprawował naczelne dowództwo nad wojskiem.
Zniesiono wolną elekcję, po śmierci Stanisława Augusta tron miał być dziedziczny, tylko w razie wymarcia rodziny królewskiej szlachta miała wybierać nową dynastię. Konstytucja zapowiadała reorganizację sądownictwa, postulując konieczność stworzenia stale urzędujących sądów ziemskich i miejskich oraz sprawujących nad nimi nadzór w drugiej instancji Trybunałem Koronnym i sądem asesorskim.
Próba przeprowadzenia reform została przekreślona już w połowie 1792 roku. Przyczyniła się do tego Targowica i wkroczenie wojsk rosyjskich do Rzeczpospolitej.
Konstytucja 3 Maja była wielkim osiągnięciem narodu chcącego zachować niezależność państwową, zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Do tradycji trzeciomajowych nawiązywały później różne kierunki polityczne, dosyć dowolnie interpretując idee ustawy zasadniczej z 1791 roku.

Answer 2

Prace nad konstytucją nabrały tempa wiosną 1791 roku, Pośpiech podyktowany był obawą przed pokrzyżowaniem planów reform przed stronnictwo hetmańskie. W marcu i kwietniu sejm uchwalił dwie ważne ustawy wchodzące w skłąd  konstytucji: " o reorganizacji sejmików" i "o prawach mieszczaństwa i ustroju miast". Tekst nowej ustawy zasadniczej  był  w przeważającej części dziełem dwóch osób : króla i Ignacego Potockiego. Pewien wpływ na redakcję mieli też Hugo Kołłątaj i Stanisła Małachowski. Postanowiono przedłużyć ją sejmowi w okresie ferii wielkanocnych, wykorzystując  niobecność posłów stronnictwa hetmańskiego. Samo  uchwalenie konstytucji odbyło się w atmosferze zamachu stanu. W dniu 3 maja 1791 roku poseł Tadeusz Matuszewicz zarysował na sesji sejmowej grożną sytuację międzynarodową w jakiej znalazła się Rzeczpospolita. Potocki wezwał wówczs króla aby "podał narodowi lekarstwo " . "Ustawe  rządową'  uchwalono jedno głośnie . Zgodnie z  nią po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego  tron miał być dziedziczny. Przeznaczonego dla elektora saskiego Fryderyka Augusta. W razie gdyby ten nie miał syna, korona przypadła by  mężowi córki Fryderyka Augusta. W przypadku choroby umysłowej lub niepełnosprawności władcy rządy obiełaby Rada Regencyjna.

 

Szlachta zachowała swą uprzywilejowaną pozycję . Prawa mieszczan uregulowano zgodnie z ustawą z 1790 r. pozwaljącą im kupować majątki ziemskie co faktycznie równało się z nadaniem szlachetctwa. Chłopów wzięto pod opiekę państwa i pozwolono im opuszczać wieś poi wywiązaniu pańszczyzny . Władzę wykonawczą sprawować miał król i rząd  zwany Strażą Praw , ustawodawczą - sejm , a sądownczą - sądy wojewódźkie i ziemskie .  Kostytucja znosiła liberum veto oraz podział państwa na Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie , tworząc jednolitą Rzeczpospolitą.