Question

Przedstaw różne funkcje tytułu w utworze literackim. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych przykładów. (Granica, Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Lalka)

Answer 1

"Przedwiośnie" - tytuł symbolizuje sytuację niepodległej Polski, która musi się podnieść i na nowo stać się państwem silnym i sprawnym. Przedwiośnie poprzedza wiosnę, którą stanowi właśnie dobrze rozwinięty i silny kraj. To przede wszystkim czas reform, których typy Żeromski przedstawia w swojej powieści. "Przedwiośnie" może być również okresem w życiu bohatera, Cezarego Baryki, który właśnie wkracza w prawdziwą dorosłość. Z chłopca staje się mężczyzną, przechodzi pierwsze doświadczenia miłosne i szuka stanowiska, jakie ma obrać względem proponowanych reform.

 

"Granica" prezentuje różne formy przekraczanych przez ludzi granic (oraz ich konsekwencje), lub też różnic, które ich dzielą. Zenon Ziembiewicz przekroczył granicę moralną przez zmanipulowanie Justyny Bogutówny do usunięcia ciąży, w konsekwencji czego kobieta wpada w obłęd i oblewa go kwasem solnym. Zenon traci wzrok, przez co popełnia samobójstwo. Ponadto Zenon zatracił swe ideały - zaczął pisać do gazety pod dyktando innych; przestał być wierny swoim przekonaniom, sprzedał się. Tak wyglądała jego droga do kariery - stał się marionetką - jednak ostatecznie nie był szczęśliwy, gdyż oskarżono go o wydanie rozkazu strzelania do strajkujących robotników. Gubiąc siebie przekroczył granicę odporności psychicznej. Już nigdy nie mógł się odnaleźć.

Inne typy granic:

- społeczna, czyli ubodzy ludzie w kamienicy Cecylii Kolichowskiej, dla których podłoga była (aż) sufitem. Mam tu na myśli Gołąbską, która mieszkała pod podłogą bogatszych od siebie, i której dzieci umierały z biedy. Społeczeństwo jest podzielone na klasy, gdzie jednym wiedzie się lepiej, a drugim gorzej.

- filozoficzna - powieść odpowiada na pytanie, czy jesteśmy tacy, jakimi sami się widzimy, czy też jesteśmy dokładnie takimi, jak widzą nas inni.

 

"Ludzie bezdomni" - kilka rodzajów bezdomności.

- fizyczna, którą reprezentuje brat Tomasza Judyma (Wiktor) z rodziną, gdy pod koniec powieści tracą dom

- polityczna i ekonomiczna - Wiktor właśnie z tych względów emigruje z kraju. Chce zapewnić rodzinie lepszy byt materialny, a sytuacja w Polsce mu na to nie pozwala. Innym przykładem osoby bezdomnej politycznie jest Les Leszczykowski, który po powstaniu styczniowym nie może wrócić do kraju, ale pomaga mu (ludziom z nim związanym) poza jego granicami.

- duchowa - Joanna Podborska czuje się osamotniona i przygnębiona, jest nauczycielką, ludzie, dla których pracowała, zastępowali jej bliskich

- ideowa - środowisko lekarskie nie rozumie Judyma; administracja w Cisach także nie jest mu przychylna. Nikt nie popiera jego pomysłów reform.

- egzystencjalna - Korzecki rezygnuje z cieszenia się życiem i swoimi sukcesami. Nie mogąc pogodzić się ze złem świata i niesprawiedliwością nią rządzącą, popełnia samobójstwo.

 

"Lalka".

- proces między baronową a Stawską (baronowa oskarżyła Helenę o kradzież lalki dla córki, jednak było to nieporozumienie)

- świat teatrem marionetek, którymi są ludzie, grający narzucone im role

- Izabela Łęcka - zakłamana i piękna arystokratka, dla której Wokulski, krótko mówiąc, zgłupiał. Na skutek różnic klasowych, Izabela była dla niego niedostępną lalką (teoretycznie w końcu ją zdobył, ale Izabela nigdy go nie kochała - interesowały ją tylko jego pieniądze).