Planetarium – obiekt lub urządzenie służące do odtwarzania wyglądu nieba w różnych szerokościach geograficznych oraz ruchów ciał niebieskich, a także zespół urządzeń i obiektów przeznaczonych do nauczania i popularyzacji astronomii.
Pierwotnie "planetarium" oznaczało aparaturę służącą do wyświetlania układów gwiazd i rozmieszczenia planet oraz innych ciał niebieskich na półkulistym ekranie, tzw. "sztucznym niebie". W nowoczesnym znaczeniu stosuje się słowo "planetarium" dla określenia obiektu, który jest wyposażony w salę i urządzenia do projekcji nieba oraz inne elementy pełniące różnorakie funkcje popularnonaukowe i edukacyjne, m.in. obserwatorium astronomiczne, bibliotekę, sale prelekcyjne i sale wystawowe.
Chociaż zasadniczo przez planetarium rozumiemy planetarium stałe (stacjonarne), to od kilkunastu lat na świecie coraz liczniej pojawiają się planetaria przenośne (mobilne), organizujące pokazy nieba w specjalnym rozkładanym namiocie, przyjmującym po nadmuchaniu kształt półsferycznej kopuły imitującej nieboskłon. Jakość tych pokazów zazwyczaj nie dorównuje jakości seansów prezentowanych w planetariach stacjonarnych, ale ich zaletą jest możliwość rozstawienia planetarium w typowej sali gimnastycznej w szkole - planetarium przyjeżdża do uczniów. Również w Polsce są osoby prowadzące taką działalność edukacyjną i popularyzatorską.
W 2011 r. istniało w Polsce 25 planetariów, z tego 18 to planetaria stacjonarne, zaś 7 - przenośne. Spośród planetariów stacjonarnych 17 było czynnych i aktywnych.
Chorzów: Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku - najstarsze (otwarte w 1955 r.) i największe (kopuła 23 m) Częstochowa: Planetarium Instytutu Fizyki Akademii im. Jana Długosza, Al. Armii Krajowej 13/15 (otwarte w 2006 r., kopuła 8 m) Frombork: Planetarium przy Muzeum Mikołaja Kopernika, ul. Katedralna 8 (otwarte w 1973 r., kopuła 8 m) Gdynia: Planetarium im. Antoniego Ledóchowskiego Akademii Morskiej, Al. Zjednoczenia 3 (otwarte w 1971 r., kopuła 8 m) Gdynia-Oksywie: Planetarium Instytutu Nawigacji i Hydrografii Morskiej Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni-Oksywie, ul. Śmidowicza 69 (otwarte w 1975 r., kopuła 8 m) Grudziądz: Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, ul. Hoffmanna 1-7 (otwarte w 1972 r., kopuła 6 m) Kielce: Obserwatorium Astronomiczne i Planetarium Instytutu Fizyki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego, ul. Świętokrzyska 15 (otwarte w 2005 r., kopuła 5 m) Komorowo: Planetarium Zarządu Topograficznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, ul. Kościelna (otwarte w 1980 r., kopuła 8 m; obecnie nieczynne) Łódź: Planetarium Łódzkiego Oddziału PTMA, ul. Pomorska 16 (otwarte w 1984 r., kopuła 6 m - drugie planetarium wykonane przez nauczyciela Zbigniewa Solarza) Niepołomice: Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne, ul. Mikołaja Kopernika 2 (otwarte w 2010 r., kopuła 8 m) Olsztyn: Planetarium Lotów Kosmicznych, ul. Piłsudskiego 38 (otwarte w 1973 r., kopuła 15 m) Piotrków Trybunalski: Planetarium I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim, Al. Mikołaja Kopernika 1 (otwarte w 1981 r., kopuła 6 m - pierwsze planetarium wykonane przez nauczyciela Zbigniewa Solarza) Potarzyca k. Jarocina: Planetarium przy Gimnazjum im. Jana Heweliusza w Potarzycy, ul. Wyzwolenia 65 (otwarte w 1993 r., kopuła 5 m - planetarium wykonane przez nauczyciela Andrzeja Owczarka) Szczecin: Planetarium Akademii Morskiej, Wały Chrobrego 1-2 (otwarte w 1979 r., kopuła 5 m) Toruń: Planetarium im. Władysława Dziewulskiego, ul. Franciszkańska 15/21 (otwarte w 1994 r., kopuła 15 m) Ustroń: Planetarium przy kompleksie Extreme Park, góra Równica (otwarte w 2009 r., kopuła 13 m) Warszawa: Planetarium w Muzeum Techniki NOT, Pałac Kultury i Nauki (otwarte w 1972 r., kopuła 8 m) Wrocław: Planetarium Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, ul. Kopernika 11 (otwarte w 2008 r., kopuła 5 m)
W budowie jest kolejne planetarium:
Warszawa: Centrum Nauki Kopernik (planowane otwarcie w pierwszej połowie 2011 r.)
Planetarium – obiekt lub urządzenie służące do odtwarzania wyglądu nieba w różnych szerokościach geograficznych oraz ruchów ciał niebieskich, a także zespół urządzeń i obiektów przeznaczonych do nauczania i popularyzacji astronomii.
Pierwotnie "planetarium" oznaczało aparaturę służącą do wyświetlania układów gwiazd i rozmieszczenia planet oraz innych ciał niebieskich na półkulistym ekranie, tzw. "sztucznym niebie". W nowoczesnym znaczeniu stosuje się słowo "planetarium" dla określenia obiektu, który jest wyposażony w salę i urządzenia do projekcji nieba oraz inne elementy pełniące różnorakie funkcje popularnonaukowe i edukacyjne, m.in. obserwatorium astronomiczne, bibliotekę, sale prelekcyjne i sale wystawowe.
Chociaż zasadniczo przez planetarium rozumiemy planetarium stałe (stacjonarne), to od kilkunastu lat na świecie coraz liczniej pojawiają się planetaria przenośne (mobilne), organizujące pokazy nieba w specjalnym rozkładanym namiocie, przyjmującym po nadmuchaniu kształt półsferycznej kopuły imitującej nieboskłon. Jakość tych pokazów zazwyczaj nie dorównuje jakości seansów prezentowanych w planetariach stacjonarnych, ale ich zaletą jest możliwość rozstawienia planetarium w typowej sali gimnastycznej w szkole - planetarium przyjeżdża do uczniów. Również w Polsce są osoby prowadzące taką działalność edukacyjną i popularyzatorską.
W 2011 r. istniało w Polsce 25 planetariów, z tego 18 to planetaria stacjonarne, zaś 7 - przenośne. Spośród planetariów stacjonarnych 17 było czynnych i aktywnych.
Chorzów: Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku - najstarsze (otwarte w 1955 r.) i największe (kopuła 23 m) Częstochowa: Planetarium Instytutu Fizyki Akademii im. Jana Długosza, Al. Armii Krajowej 13/15 (otwarte w 2006 r., kopuła 8 m) Frombork: Planetarium przy Muzeum Mikołaja Kopernika, ul. Katedralna 8 (otwarte w 1973 r., kopuła 8 m) Gdynia: Planetarium im. Antoniego Ledóchowskiego Akademii Morskiej, Al. Zjednoczenia 3 (otwarte w 1971 r., kopuła 8 m) Gdynia-Oksywie: Planetarium Instytutu Nawigacji i Hydrografii Morskiej Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni-Oksywie, ul. Śmidowicza 69 (otwarte w 1975 r., kopuła 8 m) Grudziądz: Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, ul. Hoffmanna 1-7 (otwarte w 1972 r., kopuła 6 m) Kielce: Obserwatorium Astronomiczne i Planetarium Instytutu Fizyki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego, ul. Świętokrzyska 15 (otwarte w 2005 r., kopuła 5 m) Komorowo: Planetarium Zarządu Topograficznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, ul. Kościelna (otwarte w 1980 r., kopuła 8 m; obecnie nieczynne) Łódź: Planetarium Łódzkiego Oddziału PTMA, ul. Pomorska 16 (otwarte w 1984 r., kopuła 6 m - drugie planetarium wykonane przez nauczyciela Zbigniewa Solarza) Niepołomice: Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne, ul. Mikołaja Kopernika 2 (otwarte w 2010 r., kopuła 8 m) Olsztyn: Planetarium Lotów Kosmicznych, ul. Piłsudskiego 38 (otwarte w 1973 r., kopuła 15 m) Piotrków Trybunalski: Planetarium I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim, Al. Mikołaja Kopernika 1 (otwarte w 1981 r., kopuła 6 m - pierwsze planetarium wykonane przez nauczyciela Zbigniewa Solarza) Potarzyca k. Jarocina: Planetarium przy Gimnazjum im. Jana Heweliusza w Potarzycy, ul. Wyzwolenia 65 (otwarte w 1993 r., kopuła 5 m - planetarium wykonane przez nauczyciela Andrzeja Owczarka) Szczecin: Planetarium Akademii Morskiej, Wały Chrobrego 1-2 (otwarte w 1979 r., kopuła 5 m) Toruń: Planetarium im. Władysława Dziewulskiego, ul. Franciszkańska 15/21 (otwarte w 1994 r., kopuła 15 m) Ustroń: Planetarium przy kompleksie Extreme Park, góra Równica (otwarte w 2009 r., kopuła 13 m) Warszawa: Planetarium w Muzeum Techniki NOT, Pałac Kultury i Nauki (otwarte w 1972 r., kopuła 8 m) Wrocław: Planetarium Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, ul. Kopernika 11 (otwarte w 2008 r., kopuła 5 m)W budowie jest kolejne planetarium:
Warszawa: Centrum Nauki Kopernik (planowane otwarcie w pierwszej połowie 2011 r.)