Question

Proszę, o napisanie mi referatu o Ukrainie.
Nie z netu.... Podaj źródła
Jak najszybciej.
Dużo punktów do zgarnięcia!!!

Answer 1

UKRAINA (Ukrajina), państwo w Europie Wsch., nad M. Czarnym i M. Azowskim; 603,7 tys. km2, 51,1 mln mieszk. (1996); stol. Kijów; j.u. ukr.; w skład U. wchodzi republika autonom. Krym; podział adm.: 24 obwody, 2miasta wydzielone (Kijów i Sewastopol).
Warunki naturalne.
Rozciągłość z zach. na wsch. ponad 1300 km, z pn. na pd. — 890km; linia brzegowa dł. 1050 km; zach. wybrzeże limanowe; Płw. Krymski połączony z lądem wąskim Przesmykiem Perekopskim; przeważają obszary nizinne (średnia wys. ok. 175 m): Polesie, Niz. Naddnieprzańska, Niz. Czarnomorska; w zach. części Wyż. Wołyńsko-Podolska i Wyż. Naddnieprzańska; góry zajmują 5% pow., na pd.-zach. pasma Karpat Ukr. (Howerla 2061 m — najwyższy szczyt kraju), na pd. — G. Krymskie. Klimat umiarkowany, kontynent., na pd. krańcach Krymu podzwrotnikowy (śródziemnomor.); średnia temp. w styczniu od –8°C do 4°C, w lipcu 19°C — 24°C; roczna suma opadów 300–400 mm na Niz. Czarnomorskiej, 1000–1200 mm w G. Krymskich i 1200–1600 mm w Karpatach. Rzeki należą do zlewiska M. Czarnego, tylko górny bieg Bugu i dopływy górnego Sanu — do M. Bałtyckiego; gł. rz.: Dniepr, Boh, Dniestr, Doniec; grupa Jezior Szackich na Polesiu Wołyńskim (najgłębsze Świteź), rozlewiska w delcie Dunaju (Jałpuch, Sasyk); zbiorniki retencyjne na Dnieprze (największy Kachowski). Część pn. i zach. kraju leży w strefie lasów liściastych (lesistość 14%), środk. i pd. — lasostepów i stepów; w Karpatach łąki górskie (połoniny). Gleby czarnoziemne (1/2 pow.), bielicowe i kasztanowe. 16 rezerwatów przyrody, w tym 2 biosfery (Askania Nowa i Czarnomorski), 3 parki nar. (pod ochroną m.in. lasy bukowe na stokach Czarnohory); naturalne środowisko U. w znacznym stopniu zniszczone; największą katastrofę ekol. spowodowała awaria w Czarnobylskiej Elektrowni Jądr. (IV 1986); izotopem cezu 137Cs zostało skażone 21% pow. (gł. w obw. kijowskim i żytomierskim).
Ludność. Ukraińcy 73%, Rosjanie 22% (gł. na Zaporożu, Krymie i w obw. odeskim), Żydzi, Białorusini, Tatarzy krymscy, Mołdawianie, Polacy 0,4% (gł. w obw. żytomierskim i chmielnickim) i in.; poza granicami kraju ok. 7,5 mln Ukraińców (z tego 4,4 mln w Rosji); wierzący gł. prawosławni i katolicy; przyrost naturalny od 1991 ujemny, jeden z najniższych w Europie (–6,1‰); wskaźnik urodzeń 9,1‰, zgonów 15,2‰; w wieku 19 lat i mniej 27,5% populacji, 65 lat i więcej 13,6%; przeciętna długość życia (1994): mężczyźni 63 lata, kobiety — 73; ludność miejska 68% (1995), najniższy odsetek mają obw.: doniecki (95%), ługański i dniepropetrowski; gł. m. poza stol.: Charków, Dniepropetrowsk, Donieck, Odessa, Zaporoże, Lwów, Krzywy Róg.
Gospodarka. Pod względem gosp. potencjału U. zajmowała 2. miejsce w ZSRR; gospodarka (do 1991 centr. planowana) ściśle związana z Rosją; program reform rozpoczęty 1994; pomoc finans. niewielka (U. nie spełnia zaleceń Międzynar. Funduszu Walutowego i Banku Świat.); waluta hrywna od 1996; struktura wytwarzania produktu krajowego brutto (w % — 1995): rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 18, przemysł i budownictwo 42, usługi 40. Bogate i różnorodne złoża surowców miner.; wydobycie węgla kam. (92 mln t — 1994), gazu ziemnego (24,3 mld m3 — 1991) i ropy naft., rud żelaza (Krzywy Róg, Kercz) i manganu (Nikopol), soli potasowych (Kałusz); moc zainstalowana w elektrowniach 54 240 MW (1994); 61% energii elektr. dostarczają elektrownie cieplne (największe: Zaporoska i Uglegorska po 3600 MW, Krzyworoska 3000 MW), 33% jądr. (nadal są czynne 2 reaktory Czarnobylskiej Elektrowni Jądr.); na Dnieprze kaskada 6elektrowni wodnych (łączna moc 3800 MW); hutnictwo żelaza i metali nieżel. (aluminium, cynk); przemysł elektromaszyn. (urządzenia i maszyny dla górnictwa, środki transportu, metal.), chem. (nawozy miner., włókna chem., tworzywa sztuczne), spoż. (cukr., olejarski, winiarski), lekki, drzewno-papiern., materiałów bud. (cement, konstrukcje żelbetowe), porcelanowo-fajansowy (m.in. Baranówka k. Żytomierza). Użytki rolne zajmują 69% pow. (1994), w tym grunty orne 55%, łąki i pastwiska 12%; ziemie nawadniane 2,6 mln ha (Kanał Północnokrymski), osuszone ponad 3 mln ha (gł. na Polesiu); uprawy: zboża (zbiory 25,2 mln t), buraki cukrowe (26 mln t), słonecznik, ziemniaki (16 mln t), len, ponadto chmiel, konopie, tytoń, drzewa owocowe, warzywa, winorośl; hodowla bydła (pogłowie 17,6 mln), trzody chlewnej, owiec, zwierząt futerkowych. W przewozach towarów i pasażerów gł. rolę odgrywa transport kol.; dł. linii kol. 23 tys. km (1994), dróg samoch. 172 tys. km (w tym autostrady 1837 km); dł. śródlądowych dróg wodnych 3,7 tys. km; gł. arteria wodna Dniepr; przez terytorium U. przechodzą: pd. odgałęzienie rurociągu naft. Przyjaźń, Orenburski Rurociąg Gazowy i in. rurociągi tranzytowe; porty mor.: Odessa, Iljiczewsk (prom do Warny), Chersoń, Kercz, Jałta; gł. międzynar. porty lotn.: Boryspol (Kijów) i Lwów. Uzdrowiska na pd. wybrzeżu Krymu, w obw. odeskim, Truskawiec, Zaleszczyki, Morszyn, Worochta. 2/3 eksportu (wyroby metalurg., chemikalia, węgiel) przypada na transakcje barterowe; gł. partnerzy handl. (1995): Rosja i in. kraje WNP (Białoruś, Turkmenistan), Niemcy, Chiny.
Ustrój. Republika; głowa państwa prezydent (kadencja 5-letnia), władza ustawodawcza 1-izbowa Rada Najwyższa (kadencja 4-letnia), władza wykonawcza (rząd) podporządkowana prezydentowi.
Historia. W VII–V w. p.n.e. część dzisiejszej U. (u wybrzeży M. Czarnego) skolonizowali Grecy; IV–VI w. ziemie między Dniestrem a Dnieprem zajęli Antowie; we wczesnym średniowieczu nad środk. Dnieprem osiedli Polanie, których ośr. plemienny Kijów stał się IX w. centrum Rusi Kijowskiej, od końca XII w. pd. ziemie rus. weszły w skład Rusi Halicko-Wołyńskiej, a w XIV w. większa ich część podzielona została między Polskę a W. Księstwo Litew.; XV–XVI w. na Zaporożu ukształtowała się społeczność Kozaków; 1569 na mocy unii lubel. niemal cały obszar współcz. U. został włączony do Korony; próby ograniczenia swobód Kozaków wywoływały od końca XVI w. ich powstania; w 1. poł. XVII w. rozwój gosp. (eksport zbóż i bydła), kult. (rozwój piśmiennictwa) oraz wytwarzanie się poczucia odrębności nar.; 1648 wybuch powstania kozackiego B. Chmielnickiego, które przekształciło się w wojnę o samodzielną U.; przyjęcie przez Kozaków protektoratu Rosji (perejasławska rada 1654) doprowadziło do wojny pol.-ros. zakończonej rozgraniczeniem terytoriów U. przez Polskę i Rosję wzdłuż Dniepru (andruszowski rozejm 1667). Po III rozbiorze Polski (1795) większa część U. weszła w skład Imperium Ros., mniejsza — monarchii habsburskiej (pod panowaniem austr. znajdowały się także pn. Bukowina i Ruś Podkarpacka). Carat prowadził na U. politykę rusyfikacji, tłumiąc odrodzenie języka i kultury nar. (represje wobec T. Szewczenki); pod panowaniem Habsburgów od lat 40. XIX w. kształtowała się ukr. świadomość nar., a od końca XIX w. ruch niepodległościowy. W czasie I wojny świat. na ziemiach ukr. toczyły się walki wojsk ros. z armią austr.-węg. i niem.; po rewolucji lutowej 1917 w Rosji ożywienie dążeń do autonomii, III 1917 powstanie Ukraińskiej Centralnej Rady; 9XI 1917 nieudane bolszewickie powstanie w Kijowie; 20 XI 1917 wkroczenie do Kijowa wojsk wiernych Ukr. Centr. Radzie i proklamowanie przez nią Ukr. Rep. Lud. (III Uniwersał); po wybuchu rewolucji październikowej Ukr. Centr. Rada proklamowała 22 I 1918 niepodległość (IV Uniwersał); I–II 1918 opanowanie przez bolszewików znacznej części U. z Kijowem; II 1918 zawarcie przez Ukr. Centr. Radę umowy z Niemcami i wkroczenie wojsk niem. na U.; na mocy brzeskiego traktatu pokojowego ziemie U. znalazły się faktycznie pod okupacją niem.; po rozwiązaniu przez Niemców Ukr. Centr. Rady (28 IV 1918) rządy hetmana P. Skoropadskiego; w X 1918 we wsch. Galicji Ukraińcy proklamowali Zachodnioukr. Rep. Lud., co zapoczątkowało wojnę polsko-ukraińską 1918–19; XI 1918 wobec klęski państw centr. w I wojnie świat. powstanie antyniem., upadek Skoropadskiego, objęcie władzy przez Dyrektoriat utw. przez działaczy Ukr. Centr. Rady; jednocześnie rewolta bolszewików, proklamowanie przez nich w Charkowie Ukr.SRR (6 I 1919) i zajęcie Kijowa przez Armię Czerwoną (II 1919); w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919–21 oddziały Ukr. Rep. Lud. (dow. S. Petlura) współdziałały od 1920 z wojskiem pol.; od końca 1920 U. znalazła się ostatecznie pod władzą sow.; 1921 ryski traktat pokojowy określił granice między Polską a Ukr.SRR (od 1922 w ZSRR jako republika związkowa). W 1918 wcielono do Rumunii pn. Bukowinę oraz do Czechosłowacji Ruś Podkarpacką. W Ukr.SRR kolektywizacja rolnictwa 1929–34 doprowadziła do wielkiego głodu (ok. 5 mln ofiar); jednocześnie rozpoczęła się polityka rusyfikacji Ukraińców. W Rzeczypospolitej stosunki z mniejszością ukr. 1921–39 były często napięte; wynikało to z głoszonych przez Komunistyczną Partię Zachodniej Ukrainy haseł powrotu tzw. U. Zach. do ZSRR oraz wzrostu nastrojów nacjonalist. (Ukraińska Organizacja Wojskowa, Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów); IX 1939 tzw. U. Zach. znalazła się pod okupacją sow. i XI 1939 została oficjalnie włączona do Ukr.SRR; VI 1940 sow. U. powiększyła się o Besarabię i pn. Bukowinę; od 1940 w zach. części U. ożywiony ruch niepodległościowy, o charakterze nacjonalist. i zdecydowanie antypol., początkowo proniemieckim. Od VII 1941 pod okupacją niem.; masowy terror i wywózki na roboty do Rzeszy, przy tolerowaniu pewnych form samorządności i kultury nar.; silna partyzantka sow.; od 1942 działalność Ukraińskiej Powstańczej Armii, 1943 utworzenie ukr. dyw. SS Galizien; do VII 1944 zajęcie przez wojska sow. całego obszaru U.; 1945 przyłączenie Rusi Podkarpackiej. Po wojnie kontynuacja przez władze sow. polityki rusyfikacji; 1954 poszerzenie U. o Krym (w ZSRR bez realnego znaczenia); w okresie pierestrojki aktywizacja ugrupowań demokr.; 1986 katastrofa Czarnobylskiej Elektrowni Jądr.; 16 VII 1990 deklaracja Rady Najwyższej Ukr.SRR (przewodn. Ł. Krawczuk) o suwerenności republiki, z zastrzeżeniem pozostawania państwa w ramach ZSRR; 24 VIII 1991 po nieudanym zamachu stanu w Moskwie Rada Najwyższa U. proklamowała niepodległość i zdelegalizowała partię komunist.; 1 XII 1991 w powsz. referendum, połączonym z wyborami prezydenckimi, zatwierdzono deklarację niepodległości (pierwszym państwem, które uznało niepodległość U. na arenie międzynar. była Polska); pierwszym prezydentem U. został Krawczuk; 8 XII 1991 U., wraz z Białorusią i Rosją, utworzyła Wspólnotę Niepodległych Państw; 1994 przedterminowe wybory prezydenckie, zwycięstwo Ł. Kuczmy; 1996 uchwalenie konstytucji U., stabilizującej prezydencko-parlamentarny system rządów; od pocz. istnienia niepodległej U. konflikty narodowościowe (zwł. w Autonom. Rep. Krym, zamieszkanej w większości przez Rosjan), zatarg z Rosją na tle Floty Czarnomor.; trudna sytuacja gospodarcza.
W.A. SERCZYK Historia Ukrainy, Wrocław 1979; T.A. OLSZAŃSKI Historia Ukrainy XX w., Warszawa 1994. ADAM BOSIACKI (HISTORIA)