Wiernych islamu należących do Muzułmańskiego Związku Religijnego, zamieszkujących przede wszystkim powiaty białostocki i sokólski jest
około 2 tys., przy czym poza jego strukturami pozostaje jeszcze około 1 tys. mieszkających na Podlasiu muzułmanów -emigrantów z zagranicy, którzy nie posiadają obywatelstwa, a jedynie kartę stałego pobytu.
Zasadniczy trzon tej wspólnoty stanowią potomkowie Tatarów polsko-litewskich, ale istnieją też ugrupowania muzułmańskie nie związane z tym etnosem. W polskim piśmiennictwie Tatarów nazywano dawniej Lipkami (od tureckiej nazwy Litwy – Lipka), później zaś "muślimami" (od arabskiego muslim, muzułmanin), obecnie często określani są także jako Tatarzy polscy.
Tatarzy nigdy nie tworzyli zamkniętej społeczności; od początku wchodzili w związki małżeńskie z miejscowymi kobietami, niejednokrotnie przyjmując ich nazwiska
Polscy Tatarzy po 1945 roku transformacja
1.wszystkie tradycje przekreśliły działania II wojna światowa
2.- wykrwawili się we wrześniu 1939 dołączając do armii gen. F. Kleberga
3.strony sowieckiej gorliwie zajęła się ziemiaństwem juz w 1939
4.po 1945 obowiązywał monolit i oficjalnie sankcjonowanymi miejscami zostały Bohoniki i Kruszyniany,wykreowane na centra osadnictwa i tradycji tatarskiej, chociaż w rzeczywistości były tylko miejscami peryferyjnymi. dziś to „Białostocki szlak tatarski” jako atrakcję turystyczną, mającą w rzeczywistości sprowadzić polskich Tatarów do roli ciekawostki etnograficznej.
5.inwigilacja środowiska tatarskiego przez UB i SB,
6.zaczęto używać zamiennie zbitki pojęciowej „muzułmanie polscy”, która nie zawsze odpowiadała rzeczywistości prowadzała się w praktyce do czynnej asymilacji grupy.
7.wprowadzenie Tatarów do szeregów wspólnoty, tj. do Muzułmańskiego Związku Religijnego przyczynił się do zachwiania poczucia etnicznej tożsamości, czy wręcz do jej utraty, przez wielu członków wspólnoty tatrskiej
8.współcześnie społeczność tatarska musi się musi obronić swej tożsamości wobec wpływów zasiedziałej grupy Arabów mieszkających w Polsce, zorganizowanej i dość prężnej, mającej oparcie w ambasadach i rezydenturach arabskich.
proponowana przez nich interpretacja zasad tej religii, stoją w sprzeczności z dotychczasową praktyką tatarską.
Mniejszości czeska i słowacka nie mają swoich przedstawicieli w Parlamencie.
działalność społeczno-kulturalna osób należących do mniejszości czeskiej koncentruje się wokół Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Zelowie.
Najważniejszy tytuł prasowy:
sprawy dotyczące mniejszości czeskiej poruszane są na łamach czasopisma „Kalendarz Zelowski - rocznik społeczno-kulturalny czesko-braterskiej parafii ewangelicko-reformowanej w Zelowie”.
Największa impreza kulturalna:
coroczny konkurs przedszkolnych zespołów teatralnych.
Główna organizacja:
Towarzystwo Słowaków w Polsce.
Najważniejszy tytuł prasowy: „Život" - miesięcznik. Największe imprezy kulturalne:
Dni Kultury Słowackiej w Małopolsce,
Przegląd Krajańskich Orkiestr Dętych,
Przegląd Zespołów Folklorystycznych w Krempachach.
Białorusinito mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na południowo-wschodnich terenach województwa podlaskiego.
Podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań narodowość białoruską zadeklarowało 47 640 obywateli polskich, w tym: w województwie podlaskim - 46 041, mazowieckim - 541, warmińsko-mazurskim - 226, lubelskim - 137, pomorskim - 117, zachodnio-pomorskim - 117. Największe skupiska obywateli polskich narodowości białoruskiej znajdują się w południowo-wschodnich powiatach województwa podlaskiego: hajnowskim (39,1 % mieszkańców powiatu), bielskim (19,80 %), siemiatyckim (3,46 %), białostockim (3,2 %) i w Białymstoku (2,53 %). Na terenie 12 gmin województwa podlaskiego przedstawiciele mniejszości białoruskiej stanowią ponad 20 % mieszkańców gminy, w tym w 4 - ponad 50 %.
W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości białoruskiej wybrany z listy komitetu Lewica i Demokraci.
Główne organizacje:
Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne,
Związek Białoruski w Rzeczypospolitej Polskiej - w skład którego wchodzą, działające autonomicznie: Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Rada Programowa Tygodnika „Niwa”, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Towarzystwo „Chatka” z Gdańska oraz partia polityczna Białoruskie Zjednoczenie Demokratyczne, Białoruskie Forum Samorządowe w Rzeczypospolitej Polskiej, Związek Młodzieży Białoruskiej, Stowarzyszenie „Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej” w Hajnówce, Towarzystwo Kultury Białoruskiej, Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Uczących się Języka Białoruskiego „AB-BA”. Najważniejsze tytuły prasowe:„Niwa” - tygodnik, „Czasopism” - miesięcznik, „Bielski Hostineć” – kwartalnik, „Białoruskie Zeszyty Historyczne" – półrocznik, „Termapiły” – rocznik, „Annus Albaruthenicus” – rocznik. Niepubliczne media:Białoruskie Radio „Racja” – nadające programy w języku białoruskim. Największe imprezy kulturalne:Festiwal Muzyki Młodej Białorusi „Basowiszcza”, Festiwal „Piosenka Białoruska” w Białymstoku, Festiwal Poezji Śpiewanej i Piosenki Autorskiej „Jesień Bardów”, Międzynarodowy Festiwal Kulturalny „Siabrouskaja Biasieda”, Święto Kultury Białoruskiej w Białymstoku, Święto „Kupalle” w Białowieży, Polsko-Białoruskie Warsztaty Literackie „Biazmieżża”,
Konkurs Poezji i Prozy „Debiut”.
UKRAIŃCY W wyniku przeprowadzonej w 1947 r. przez ówczesne władze komunistyczne akcji "Wisła" niemal cała ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się obecnie na terenach województw: warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego i zachodniopomorskiego. Części Ukraińców udało się uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót po 1956 r. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej w województwach podkarpackim i małopolskim.
W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości ukraińskiej wybrany z listy Platformy Obywatelskiej.
W roku szkolnym 2005/2006 języka ukraińskiego uczyło się w 162 placówkach oświatowych 2740 uczniów należących do tej mniejszości.
Główne organizacje:
Związek Ukraińców w Polsce, Związek Ukraińców Podlasia, Towarzystwo Ukraińskie w Lublinie, Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej, Związek Ukrainek, Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce, Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie, Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, Organizacja Młodzieży Ukraińskiej „PŁAST”, Ukraińskie Towarzystwo Historyczne, Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej. Najważniejsze tytuły prasowe:„Nasze Słowo” - tygodnik, „Nad Buhom i Narwoju" - dwumiesięcznik. Największe imprezy kulturalne:
„Festiwal Kultury Ukraińskiej” w Sopocie, „Młodzieżowy Jarmark” w Gdańsku, Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień”, „Bytowska Watra”, „Spotkania Pogranicza” – Głębock,
„Dni Kultury Ukraińskiej” – organizowane w Szczecinie i Giżycku, Dziecięcy Festiwal Kultury w Elblągu, „Na Iwana, na Kupała” w Dubiczach Cerkiewnych, Festiwal Ukraińskich Zespołów Dziecięcych w Koszalinie, „Noc na Iwana Kupała” w Kruklankach, Jarmark Folklorystyczny „Z malowanej skrzyni” w Kętrzynie, „Pod wspólnym niebem” w Olsztynie,
Wiernych islamu należących do Muzułmańskiego Związku Religijnego, zamieszkujących przede wszystkim powiaty białostocki i sokólski jest
około 2 tys., przy czym poza jego strukturami pozostaje jeszcze około 1 tys. mieszkających na Podlasiu muzułmanów -emigrantów z zagranicy, którzy nie posiadają obywatelstwa, a jedynie kartę stałego pobytu.
Zasadniczy trzon tej wspólnoty stanowią potomkowie Tatarów polsko-litewskich, ale istnieją też ugrupowania muzułmańskie nie związane z tym etnosem. W polskim piśmiennictwie Tatarów nazywano dawniej Lipkami (od tureckiej nazwy Litwy – Lipka), później zaś "muślimami" (od arabskiego muslim, muzułmanin), obecnie często określani są także jako Tatarzy polscy.
Tatarzy nigdy nie tworzyli zamkniętej społeczności; od początku wchodzili w związki małżeńskie z miejscowymi kobietami, niejednokrotnie przyjmując ich nazwiska
Polscy Tatarzy po 1945 roku transformacja
1. wszystkie tradycje przekreśliły działania II wojna światowa
2. - wykrwawili się we wrześniu 1939 dołączając do armii gen. F. Kleberga
3. strony sowieckiej gorliwie zajęła się ziemiaństwem juz w 1939
4. po 1945 obowiązywał monolit i oficjalnie sankcjonowanymi miejscami zostały Bohoniki i Kruszyniany, wykreowane na centra osadnictwa i tradycji tatarskiej, chociaż w rzeczywistości były tylko miejscami peryferyjnymi. dziś to „Białostocki szlak tatarski” jako atrakcję turystyczną, mającą w rzeczywistości sprowadzić polskich Tatarów do roli ciekawostki etnograficznej.
5. inwigilacja środowiska tatarskiego przez UB i SB,
6. zaczęto używać zamiennie zbitki pojęciowej „muzułmanie polscy”, która nie zawsze odpowiadała rzeczywistości prowadzała się w praktyce do czynnej asymilacji grupy.
7. wprowadzenie Tatarów do szeregów wspólnoty, tj. do Muzułmańskiego Związku Religijnego przyczynił się do zachwiania poczucia etnicznej tożsamości, czy wręcz do jej utraty, przez wielu członków wspólnoty tatrskiej
8. współcześnie społeczność tatarska musi się musi obronić swej tożsamości wobec wpływów zasiedziałej grupy Arabów mieszkających w Polsce, zorganizowanej i dość prężnej, mającej oparcie w ambasadach i rezydenturach arabskich.
proponowana przez nich interpretacja zasad tej religii, stoją w sprzeczności z dotychczasową praktyką tatarską.
Mniejszości czeska i słowacka nie mają swoich przedstawicieli w Parlamencie.
działalność społeczno-kulturalna osób należących do mniejszości czeskiej koncentruje się wokół Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Zelowie.
Najważniejszy tytuł prasowy:
sprawy dotyczące mniejszości czeskiej poruszane są na łamach czasopisma „Kalendarz Zelowski - rocznik społeczno-kulturalny czesko-braterskiej parafii ewangelicko-reformowanej w Zelowie”.
Największa impreza kulturalna:
coroczny konkurs przedszkolnych zespołów teatralnych.
Główna organizacja:
Towarzystwo Słowaków w Polsce.
Najważniejszy tytuł prasowy: „Život" - miesięcznik. Największe imprezy kulturalne:
Dni Kultury Słowackiej w Małopolsce,
Przegląd Krajańskich Orkiestr Dętych,
Przegląd Zespołów Folklorystycznych w Krempachach.
Białorusinito mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na południowo-wschodnich terenach województwa podlaskiego.
Podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań narodowość białoruską zadeklarowało 47 640 obywateli polskich, w tym: w województwie podlaskim - 46 041, mazowieckim - 541, warmińsko-mazurskim - 226, lubelskim - 137, pomorskim - 117, zachodnio-pomorskim - 117. Największe skupiska obywateli polskich narodowości białoruskiej znajdują się w południowo-wschodnich powiatach województwa podlaskiego: hajnowskim (39,1 % mieszkańców powiatu), bielskim (19,80 %), siemiatyckim (3,46 %), białostockim (3,2 %) i w Białymstoku (2,53 %). Na terenie 12 gmin województwa podlaskiego przedstawiciele mniejszości białoruskiej stanowią ponad 20 % mieszkańców gminy, w tym w 4 - ponad 50 %.
W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości białoruskiej wybrany z listy komitetu Lewica i Demokraci.
Główne organizacje:
Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne,
Związek Białoruski w Rzeczypospolitej Polskiej - w skład którego wchodzą, działające autonomicznie: Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Rada Programowa Tygodnika „Niwa”, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Towarzystwo „Chatka” z Gdańska oraz partia polityczna Białoruskie Zjednoczenie Demokratyczne, Białoruskie Forum Samorządowe w Rzeczypospolitej Polskiej, Związek Młodzieży Białoruskiej, Stowarzyszenie „Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej” w Hajnówce, Towarzystwo Kultury Białoruskiej, Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Uczących się Języka Białoruskiego „AB-BA”. Najważniejsze tytuły prasowe:„Niwa” - tygodnik, „Czasopism” - miesięcznik, „Bielski Hostineć” – kwartalnik, „Białoruskie Zeszyty Historyczne" – półrocznik, „Termapiły” – rocznik, „Annus Albaruthenicus” – rocznik. Niepubliczne media:Białoruskie Radio „Racja” – nadające programy w języku białoruskim. Największe imprezy kulturalne:Festiwal Muzyki Młodej Białorusi „Basowiszcza”, Festiwal „Piosenka Białoruska” w Białymstoku, Festiwal Poezji Śpiewanej i Piosenki Autorskiej „Jesień Bardów”, Międzynarodowy Festiwal Kulturalny „Siabrouskaja Biasieda”, Święto Kultury Białoruskiej w Białymstoku, Święto „Kupalle” w Białowieży, Polsko-Białoruskie Warsztaty Literackie „Biazmieżża”,
Konkurs Poezji i Prozy „Debiut”.
UKRAIŃCY W wyniku przeprowadzonej w 1947 r. przez ówczesne władze komunistyczne akcji "Wisła" niemal cała ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się obecnie na terenach województw: warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego i zachodniopomorskiego. Części Ukraińców udało się uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót po 1956 r. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej w województwach podkarpackim i małopolskim.
W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości ukraińskiej wybrany z listy Platformy Obywatelskiej.
W roku szkolnym 2005/2006 języka ukraińskiego uczyło się w 162 placówkach oświatowych 2740 uczniów należących do tej mniejszości.
Główne organizacje:
Związek Ukraińców w Polsce, Związek Ukraińców Podlasia, Towarzystwo Ukraińskie w Lublinie, Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej, Związek Ukrainek, Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce, Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie, Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, Organizacja Młodzieży Ukraińskiej „PŁAST”, Ukraińskie Towarzystwo Historyczne, Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej. Najważniejsze tytuły prasowe:„Nasze Słowo” - tygodnik, „Nad Buhom i Narwoju" - dwumiesięcznik. Największe imprezy kulturalne:
„Festiwal Kultury Ukraińskiej” w Sopocie, „Młodzieżowy Jarmark” w Gdańsku, Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień”, „Bytowska Watra”, „Spotkania Pogranicza” – Głębock,
„Dni Kultury Ukraińskiej” – organizowane w Szczecinie i Giżycku, Dziecięcy Festiwal Kultury w Elblągu, „Na Iwana, na Kupała” w Dubiczach Cerkiewnych, Festiwal Ukraińskich Zespołów Dziecięcych w Koszalinie, „Noc na Iwana Kupała” w Kruklankach, Jarmark Folklorystyczny „Z malowanej skrzyni” w Kętrzynie, „Pod wspólnym niebem” w Olsztynie,
Koreanczycy(okolice wroclawia)Zydzi,Niemcy.Ukraincy,Rosjanie