Question

Omów punkty:

1) Pozytywne i negatywne skutki reform ustrojowych po 1989 roku

2) Przekształcenia w trzech strefach życia

- materialno - technicznej

- instytucjonalnej

- świadomościowej

3) Zagrożenia w procesie przekształceń po 1989 roku

- bezrobocie strukturalne

- nierównomierny podział kosztów reform

- przerost zatrudnienia na wsi

Answer 1

1.Skutki:

Skutkiem powyższych ustaw było znaczne obniżenie inflacji i deficytu budżetowego (w 1990 nadwyżka), likwidacja niedoborów rynkowych i centralnego rozdzielnictwa materiałów, uzyskanie zgody wierzycieli na redukcję zadłużenia zagranicznego, olbrzymi przyrost rezerw dewizowych, największy wzrost gospodarczy w krajach byłego bloku wschodniego, niwelacja zacofania technologicznego gospodarki (przede wszystkim w dziedzinie telekomunikacji i cyfrowego przetwarzania danych), znaczna poprawa stanu środowiska naturalnego, ograniczenie energochłonności gospodarki oraz utworzenie w ciągu 2 lat 600 tysięcy przedsiębiorstw prywatnych, w których znalazło miejsce pracy 1,5 mln osób.

Mimo to, na skutek bankructw i likwidacji wielu przedsiębiorstw państwowych oraz redukcji zatrudnienia w tych które przetrwały, stopa bezrobocia po transformacji ustrojowej osiągnęła poziom rzędu 16,4% w 1993 r. Z drugiej strony, wielu ekonomistów podkreślało, że plan Balcerowicza ujawnił tylko rzeczywisty poziom bezrobocia, które wcześniej występowało w formie ukrytej.

Plan Balcerowicza jest najczęściej krytykowany za to, że przyczynił się do znacznego spadku stopy życiowej licznych grup ludności, zwłaszcza pracowników niedochodowych przedsiębiorstw państwowych oraz pracowników PGR-ów, tworząc obszary nędzy i strukturalnego bezrobocia, które w wielu miejscach trwa aż do dzisiaj. Niektórzy ekonomiści zarzucali też planowi Balcerowicza zbyt słabą ochronę rynku wewnętrznego w czasie transformacji oraz dopuszczenie do wieloletniej zapaści całych branż przemysłu na skutek braku jakiejkolwiek państwowej polityki wpływania na jego strukturę.

Do najczęściej krytykowanych elementów towarzyszących wprowadzeniu planu należą:

Ustawa o uporządkowaniu stosunków kredytowych (z grudnia 1989), dzięki której z rynku miał być ściągnięty "nawis inflacyjny". Uchylono postanowienia umów kredytowych dotyczących przywilejów i preferencji w zakresie dostępu do kredytów i ich oprocentowania poniżej inflacji. Wprowadzało "zmienne" progi oprocentowania zamiast umownych (w już zawartych umowach kredytowych) - w rezultacie, w warunkach istniejącej hiperinflacji, banki z dnia na dzień mnożyły swoje wierzytelności wobec kredytobiorców. utrzymanie przez okres kilkunastu miesięcy (styczeń 1990 - maj 1991) stałego kursu dolara (9 500 zł za dolara) - tak zwana kotwica antyinflacyjna. Skutkiem ubocznym był spadek siły nabywczej oszczędności i zadłużenia w dolarach oraz możliwość zysku inwestorów zagranicznych z wysokiego oprocentowania oszczędności w złotych (ograniczona prawem dewizowym oraz płynnością walutową gospodarki).

2.Przekształcenia:

Transformacja dokonuje się pod wpływem sił wewnętrznych zmieniających systemów. Jest to proces przechodzenia od gospodarki nakazowo-rozdzielczej i towarzyszącego jej systemu autorytarnego, do gospodarki rynkowej i ustroju demokratycznego, przy stopniowo dokonywanych zmianach w wielu dziedzinach życia społeczno-gospodarczego, a zwłaszcza w trzech sferach (m.in. w sferze materialno-technicznej, instytucjonalnej i mentalnej);

- w sferze materialnej konieczne jest unowocześnienie struktury gospodarki narodowej,

- w sferze instytucjonalnej – zmiana zakresu i sposobu działania urzędów, instytucji i przedsiębiorstw, zaś

- w sferze mentalnej – zastąpienie bezradności jednostek i grup społecznych duchem obrotności i przedsiębiorczości.

 

3.

Bezrobocie strukturalne - to takie bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek likwidacji PGR-ów.