Question

Omów, na czym polegała reforma systemu bankowego w Polsce.
( Tylko nie długie, tak na ok. stronę z zeszytu (: ) xD

Answer 1

Polska po odzyskaniu niepodległości, w listopadzie 1918 roku, nie przedstawiała jednolitego organizmu państwowego. Powodem tego był podział ziem polskich między trzech zaborców, oraz okres funkcjonowania ekonomicznego państwa polskiego, przez 123 lata w ramach różnych systemów gospodarczych. Jednym z pierwszych zadań powstałego rządu było ujednolicenie władz i urzędów oraz wprowadzenie jednolitej waluty w całym kraju. Na ziemiach polskich w zależności od zaboru w obiegu były różne pieniądze: ruble carskie, korony austriackie lub marki niemieckie. Odzyskanie niepodległości to także początek nowego etapu dla banków. W czasie pierwszych lat niepodległości nie utworzono w Polsce z prawdziwego zdarzenia banku centralnego. Instytucją bankową, która działała na ziemiach polskich jeszcze w czasach zaborów była Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. W grudniu 1918 roku dekretem naczelnika państwa PKKP przeszła pod zarząd polski i pełniła funkcję banku emisyjnego. W 1919 roku powstała pierwsza państwowa instytucja bankowa: Pocztowa Kasa Oszczędności. Celem nowej instytucji było gromadzenie oszczędności pieniężnych, oraz upowszechnianie obrotów bezgotówkowych. Gromadzone środki pieniężne lokowane były głównie w państwowych papierach wartościowych.

W tym samym roku działalność rozpoczął Bank Rolny. Zadaniem banku było udzielanie kredytów drobnym i średnim właścicielom rolnym, a w 1921 r został przekształcony w Państwowy Bank Rolny.

Zintegrowany polski system bankowy powstał dopiero w 1924 r wraz z początkiem reformy Grabskiego. Przeprowadzone reformy doprowadziły do stabilizacji finansowej, powstał prawdziwy bank centralny - Bank Polski, który przejął zadania PKKP. Wprowadzono nową walutę - złoty zamiast marki polskiej, opracowano również pierwsze polskie prawo bankowe. Zgodnie z prawem bankowym, w nowym systemie funkcję nadzorującą pełniło Ministerstwo Skarbu.

Dokonano zmian organizacyjnych w bankach państwowych, nowe podstawy prawne uzyskały dwa istniejące banki Pocztowa Kasa Oszczędności i Państwowy Bank Rolny. Właśnie te dwa banki odegrały dużą role w mobilizowaniu działalności inwestycyjnej poprzez rozwój kredytów długoterminowych.

W maju 1924 powstał Bank Gospodarstwa Krajowego, który finansował przedsiębiorstwa państwowe, inwestycje samorządowe oraz budownictwo mieszkaniowe. Pocztowa Kasa Oszczędności w 1929 roku powołała w celu prowadzenia operacji zagranicznych kolejny bank, którego była właścicielem. Był to Bank Polski Kasa Opieki, udzielała ona pomocy finansowej emigracji polskiej oraz popierała polski handel zagraniczny.

Okres międzywojenny to także rozwój działalności Banków Ludowych, były to spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe.

Wybuch II wojny światowej stworzył niebezpieczną sytuację dla Banku Polskiego, gdyż rząd wydał decyzję o ewakuacji mienia banku tj. gotówki i złota poza granicę, kraju. Siedzibą Banku Polskiego do 1940 r. był Paryż a następnie Londyn, skąd powrócił do Polski w 1946 roku.

Nie wznowił on jednak swojej działalności, gdyż w styczniu 1945 roku dekretem rządu zostaje powołany bank państwowy Narodowy Bank Polski, jako państwowa instytucja zajmująca się emisją pieniądza.

W okresie pierwszych lat powojennych nastąpiła zmiana sytuacji polskiego systemu bankowego. Większości banków nadano inne nazwy. Zostały one także znacjonalizowane (upaństwowione), z wyjątkiem banków spółdzielczych, które straciły samodzielność i zostały poddane kontroli państwa. Upaństwowione banki stały się, więc narzędziem realizacji polityki państwowej, a przede wszystkim - planów gospodarczych. Celem banków stało się wykonanie, a w pewnych dziedzinach - przekroczenie planów i realizacja odgórnych założeń, przyjętych przez rządzącą partię i państwo. W takiej sytuacji konkurencja między bankami została uznana za szkodliwą.

Narodowy Bank Polski spełniał rolę banku centralnego, oraz był centralną instytucją kredytową, rozliczeniową. Poza bankiem centralnym działało kilka innych dużych banków m.in. Bank Handlowy S.A. w Warszawie, Bank Polska Kasa Opieki S.A., PKO Bank Państwowy, Bank Gospodarki Żywnościowej, a także wiele małych lokalnych banków spółdzielczych.

Bank Handlowy zajmował się obsługą transakcji handlu zagranicznego oraz obsługą kredytów zagranicznych. Bank Polska Kasa Opieki S.A. pełnił funkcję banku dewizowego dla klientów indywidualnych oraz pośredniczył w transferze dewiz, prowadził również rachunki walutowe dla klientów indywidualnych. Bank Inwestycyjny zajmował się głównie finansowaniem inwestycji w gospodarce uspołecznionej. W 1970 roku został "wchłonięty" przez NBP.

Od 1949r na bazie Pocztowej Kasy Oszczędności rozpoczyna działalność PKO Bank Państwowy. W 1969r w zakres działalności tego banku zostało włączone również kredytowanie budownictwa mieszkaniowego a w roku następnym obsługa sprzedaży ratalnej. W lipcu 1975r decyzją administracyjną zostaje włączony w struktury NBP.

W 1975 roku zostaje założony Bank Gospodarki Żywnościowej, zajmujący się obsługą finansowo - kredytową gospodarki żywnościowej, zrzeszał również banki spółdzielcze.

Najważniejszą rolę spełniał NBP, a po włączeniu w jego struktury innych banków jego udział w udzielaniu kredytów wynosił ponad 90% dla przedsiębiorstw, w tym 100% kredytów inwestycyjnych. Rola NBP wzrosła jeszcze bardziej po uchwaleniu w 1982r prawa bankowego. Do tego czasu nadzór nad bankami sprawowało Ministerstwo Finansów, któremu NBP był ściśle podporządkowany, od 1982r NBP został wyposażony dodatkowo w funkcję koordynująco - kontrolne w stosunku do innych banków.

Scentralizowany system bankowy nie działał sprawnie, dlatego też wobec pogłębiającego się kryzysu oraz przemian zachodzących w gospodarce zaistniała potrzeba nowych rozwiązań w systemie bankowym.

Warunki do realizacji reformy systemu bankowego stworzyła przeprowadzona w 1989 roku nowelizacja prawa bankowego. Jako podstawowe założenie przyjęto, że aparat bankowy będzie odpowiadał za wartość polskiego pieniądza. Ważnym elementem zmian było wyodrębnienie z NBP powszechnych kas oszczędności i utworzenie odrębnego banku państwowego- Powszechnej Kasy Oszczędności Bank Państwowy. Dalszej zmianie uległa również sama struktura bankowa. Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 kwietnia 1989 r rozpoczęły działalność wyodrębnione ze struktury NBP następujące banki:
- Bank Gdański w Gdańsku
- Bank Śląski w Katowicach
- Bank Przemysłowo-Handlowy w Krakowie
- Bank Depozytowo-Kredytowy w Lublinie
- Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi
- Państwowy Bank Kredytowy w Warszawie
- Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu
- Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie
- Bank Zachodni we Wrocławiu

Wyłonione ze struktury NBP banki, są samodzielnymi i samofinansującymi się jednostkami gospodarczymi, których działalność na gromadzeniu środków pieniężnych, udzielaniu kredytów i pożyczek. Każdy bank samodzielnie może decydować o przedmiocie i zakresie swojego działania.

Narodowy Bank Polski - pełni nadalfunkcję banku centralnego realizuje politykę pieniężną państwa oraz kontroluje działalność całego systemu bankowego. Pełni funkcję emisyjną a więc wpuszcza do obiegu znaki pieniężne i reguluje ilość pieniądza w obiegu rynkowym. Na banku centralnym spoczywa także odpowiedzialność za stabilność, rozwój i sprawność funkcjonowania całego systemu bankowego.

NBP prowadzi politykę rezerw obowiązkowych państwa, kształtował politykę stopy procentowej - obecnie kształtowaniem się stopy procentowej zajmuje się Rada Polityki Pieniężnej.

W ramach funkcjonującego systemu bankowego możemy wyróżnić następujące rodzaje banków:
- banki komercyjne,
- banki rozwojowe,
- spółdzielcze,
- oszczędnościowe
- banki specjalne.

Banki komercyjne - zajmują się głównie przyjmowaniem depozytów, oraz udzielaniem kredytów oraz wykonywaniem wszelkiego rodzaju operacji rozliczeniowych. Celem działania banku komercyjnego jest zaspokojenie wszelkich potrzeb jednostkom prowadzącym działalność gospodarczą, jak i klientom indywidualnym w zakresie usług bankowych.

Banki rozwojowe, czyli inwestycyjne - zajmują się całą gamą usług związanych z zarządzaniem finansowym i doradztwem. Gromadzą, więc one środki mające charakter długoterminowy, emitują papiery wartościowe oraz przyjmują lokaty. Mogą również uczestniczyć w rynkach surowcowych, organizować syndykaty finansowe, nadawać płynność rynkom kapitałowym, sprzedawać pożyczki i kapitałowe, ubezpieczenia.

Banki spółdzielcze - ze względu na charakter i zakres usług traktowane są często jako banki komercyjne. Ich działalność ma również charakter uniwersalny, polegający na świadczeniu różnego rodzaju usługi finansowych dla różnych grup klientów. Funkcjonują one przede wszystkim na terenie obszarów wiejskich.

Banki oszczędnościowe - są to banki świadczące usługi depozytowo-kredytowe (w tym kredyty dla ludności) realizowane poprzez uzyskiwanie indywidualnych oszczędności drobnych wytwórców, gospodarstw domowych oraz samorządów terytorialnych.

Banki specjalne - charakteryzują się tym, że oferta ich ma specjalny charakter odnoszący się do zakresu i formy działania, albo do rodzaju klienteli. Źródłem pozyskiwanych środków finansowych, przeznaczonych przede wszystkim na finansowanie inwestycji, są depozyty składane przez klientów, a także emisja i sprzedaż własnych obligacji. Banki te specjalizuj ą się przede wszystkim w gromadzeniu powszechnych oszczędności, w finansowaniu średnio i długookresowych potrzeb przedsiębiorstw, projektów inwestycyjnych, programów restrukturyzacyjnych np. Polski Bank Rozwoju S.A. w Warszawie, Bank Inicjatyw Gospodarczych S.A. w Warszawie, Bank Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego S.A. w Warszawie, banki obsługujące handel zagraniczny(również poszczególne jego obszary wydzielone przedmiotowo).

System bankowy, a więc ogół banków funkcjonujących w państwie stanowi ważny element gospodarki rynkowej. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 r różne były losy kraju i gospodarki, różne też przeobrażenia przechodziły banki. Rozwój w okresie międzywojennym był utrudniony ze względu na trudny okres - kryzys w gospodarce krajowej i światowej. Zawieszenie działalności na czas II wojny światowej oraz wznowienie działalności po 1945 r. Scentralizowany system, jaki funkcjonował od 1945 do 1989 roku nie pozwalał na prawidłowy i samodzielny rozwój banków. Dopiero wprowadzenie zasad gospodarki wolnorynkowej umożliwiło szybki rozwój bankom. Nie odbył się bez wystąpienia zjawisk negatywnych, a mianowicie upadłości banków, przejmowania ich w zarząd komisaryczny. Wzmożona konkurencja na rynku, samofinansowanie, dały pozytywne rezultaty, ponieważ współczesny system bankowy jest coraz bardziej stabilny, co sprzyja rozwojowi gospodarczemu państwa.