W wahaniach cyklu koniunkturalnego można wyróżnić cztery podstawowe fazy:
•kryzys (lub recesja w zależności od skali spadku produkcji)
•depresja (lub dno kryzysu)
•ożywienie gospodarcze
•wysoka koniunktura (rozkwit gospodarczy)
Między poszczególnymi fazami zachodzi związek przyczynowo - skutkowy, co oznacza że mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu warunkują mechanizmy i procesy w następnej fazie. Przebieg cykli jest nieregularny, różnią się one między sobą długością poszczególnych faz oraz amplituda wahań.
To czy gospodarka jest w fazie ożywienia czy recesji zależy od wielu powiązanych ze sobą czynników:
•Postęp techniczny - zależy od poziomu innowacji i badań naukowych. Zwiększa rentowność kapitału i pozwala stawić czoła konkurencji rozwiniętych gospodarek. Jednak warunkiem wykorzystania innowacji technologicznych i wyników badań naukowych jest zaplecze finansowe. Tylko silny i bogaty kraj może sobie pozwolić na finansowanie badań naukowych, a następnie wdrożenie wyników tych badań. Jest to czynnik, który powoduje długoterminowy wzrost gospodarczy.
•Praca - zarówno pod względem ilości, jak i jakości (na ogół okresy spadku liczby ludności odpowiadają okresom mniejszego wzrostu lub stagnacji ekonomicznej). Poziom wykształcenia polepsza jakość i zwiększa rentowność pracy. Bardzo duże znaczenie mają koszty pracy, czyli koszty, które musi ponosić pracodawca z tytułu zatrudnienia pracownika (na przykład ubezpieczenia zdrowotne i świadczenia socjalne). Kolejnym czynnikiem wpływającym na efektywność pracy jest zakres jej automatyzacji oraz stopień rozwoju technologicznego kraju. Im on jest wyższy tym wyższy jest wskaźnik efektywności wykorzystania czasu pracy i potencjału pracowników.
•Kapitał - to zasoby środków wykorzystane w procesie wytwarzania produkcji. Podstawowe formy kapitału produkcyjnego to kapitał rzeczowy, kapitał finansowy i kapitał ludzki. Kapitał rzeczowy jest tym większy, im większy jest kapitał finansowy w gospodarce. Kapitał rzeczowy stanowi bowiem formę lokowania (inwestowania) kapitału finansowego. W gospodarkach rozwiniętych wolnym kapitałem finansowym (tj. możliwym do zamiany na kapitał rzeczowy) dysponują instytucje finansowe. Do instytucji finansowych zaliczamy banki, fundusze inwestycyjne czy emerytalne, pełniące funkcje instytucji pośrednictwa finansowego, ale także takie podmioty, jak giełda, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, czy inne wykonujące specyficzne funkcje na rynkach finansowych. Sposób organizacji tych instytucji, instrumenty finansowe, którymi dysponują, a także przyjęte w gospodarce zasady ich funkcjonowania tworzą system finansowy. System finansowy decyduje o zdolności gospodarki do efektywnego transformowania kapitału finansowego w kapitał rzeczowy. Słabo rozwinięty system finansowy ogranicza możliwości szybkiego powiększania rozmiarów kapitału rzeczowego. W ostatnich latach coraz większego znaczenia dla gospodarki nabiera kapitał intelektualny.
•Otoczenie zewnętrzne - żaden kraj nie może rozwijać się sam. Gospodarka krajowa prowadzi ze światem zewnętrznym wymianę towarów, kapitałów, wyników badań naukowych.
Na poziom życia ludzi wpływa wiele czynników, m.in. posiadanie pracy i wysokość zarobków, ceny oraz jakoś towarów i usług, dostęp do kultury, rozrywki, opieki zdrowotnej czy nowoczesnych technologii. Wszystkie one w znacznym stopniu wynikają z sytuacji ekonomicznej kraju. Im lepiej rozwinięte gospodarczo państwo, tym wyższy jest poziom życia jego obywateli. Stan gospodarki kraju zależy również od panującej koniunktury -nazywa się tak zbiór czynników wpływających bezpośrednio na gospodarkę państwa w danym czasie. Koniunkturę określa się za pomocą takich wskaźników ekonomicznych, jak: PKB, stopa bezrobocia, wysokość cen i płac oraz wielkość eksportu. Jeśli wskaźniki te są korzystne, można stwierdzić, że koniunktura jest sprzyjająca dla rozwoju gospodarki. W związku z tym państwo i obywatele będą dysponować większymi środkami na wykonywanie swoich zadań. Kiedy w kraju panuje dobra koniunktura i nie występują zagrożenia polityczne ani ekonomiczne, przedsiębiorcy chętnie zakładają nowe firmy. Nie mają też trudności ze zbytem swoich towarów. Spada wówczas bezrobocie i rosną płace. Mówimy wtedy o wzroście gospodarczym. Dla utrzymania tego stanu ważne jest zachowanie równowagi gospodarczej i dlatego podaż powinna odpowiadać popytowi. Jeżeli równowaga gospodarcza zostanie mocno zachwiana, koniunktura może się pogorszyć, a to z kolei - doprowadzić do kryzysu gospodarczego. Jego przyczyną są zazwyczaj niekorzystne zmiany sytuacji ekonomicznej na świecie. Zachwianie równowagi ekonomicznej może tez nastąpić w wyniku błędów w polityce rządu. Kryzys gospodarczy przyczynia się się do spowolnienia wzrostu gospodarczego. Może też prowadzić do zmniejszenia produkcji w gospodarce, czyli do recesji. W jej wyniku dochodzi do zwolnień pracowników, spadku dochodów oraz zmniejszenia wydatków konsumpcyjnych i wpływów podatkowych państwa. Utrzymywanie przez dłuższy czas równowagi gospodarczej w kraju jest niezwykle trudne. Można zauważyć, że cykle ożywienia gospodarczego przeplatają się z okresami stagnacji lub kryzysu. Z kryzysem wiążą się także różne zjawiska monetarne, czyli zmiany dotyczące systemu pieniężnego danego państwa. Wyróżnia się wśród nich m.in. inflacje. Długotrwały kryzys może doprowadzić do załamania rozwoju ekonomicznego kraju oraz wybuchu protestów społecznych. Zadaniem państwa jest wspieranie przedsiębiorczości. Oznacza to, że powinno ono stworzyć warunki, w których podejmowana przez obywateli działalność gospodarcza przynosi zysk. Władze wpływają na przedsiębiorczość głównie poprzez ustalanie stawek podatkowych i tworzenie prawa regulującego funkcjonowanie gospodarki. Wysokie podatki oraz duża ilość nieprecyzyjnych i niejasnych przepisów dotyczących działalności gospodarczej powodują zahamowanie rozwoju i ograniczenie inicjatywy w społeczeństwie. Spowalniają także wzrost gospodarczy. Sytuacja taka wystąpiła w Polsce pod koniec lat 90. XX w. Po obaleniu komunizmu i wprowadzeniu gospodarki wolnorynkowej obywatele zaczęli masowo zakładać prywatne firmy. Działalność gospodarcza wielu Polaków została jednak w znacznym stopniu zahamowana, gdy kolejne rządy wprowadziły szereg nowych obciążeń finansowych i przepisów regulujących gospodarkę. Stało się to jedną z przyczyn długotrwałego, wysokiego bezrobocia. Obecnie trwają prace nad nowymi rozwiązaniami prawnymi. Mają one uprościć system podatkowy, zmniejszyć wysokość podatków odprowadzanych przez firmy, a także zapewnić więcej swobody ich właścicielom. Rząd każdego kraju powinien jak najlepiej dbać o zrównoważony rozwój gospodarczy w państwie.
W wahaniach cyklu koniunkturalnego można wyróżnić cztery podstawowe fazy:
• kryzys (lub recesja w zależności od skali spadku produkcji)
• depresja (lub dno kryzysu)
• ożywienie gospodarcze
• wysoka koniunktura (rozkwit gospodarczy)
Między poszczególnymi fazami zachodzi związek przyczynowo - skutkowy, co oznacza że mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu warunkują mechanizmy i procesy w następnej fazie. Przebieg cykli jest nieregularny, różnią się one między sobą długością poszczególnych faz oraz amplituda wahań.
To czy gospodarka jest w fazie ożywienia czy recesji zależy od wielu powiązanych ze sobą czynników:
• Postęp techniczny - zależy od poziomu innowacji i badań naukowych. Zwiększa rentowność kapitału i pozwala stawić czoła konkurencji rozwiniętych gospodarek. Jednak warunkiem wykorzystania innowacji technologicznych i wyników badań naukowych jest zaplecze finansowe. Tylko silny i bogaty kraj może sobie pozwolić na finansowanie badań naukowych, a następnie wdrożenie wyników tych badań. Jest to czynnik, który powoduje długoterminowy wzrost gospodarczy.
• Praca - zarówno pod względem ilości, jak i jakości (na ogół okresy spadku liczby ludności odpowiadają okresom mniejszego wzrostu lub stagnacji ekonomicznej). Poziom wykształcenia polepsza jakość i zwiększa rentowność pracy. Bardzo duże znaczenie mają koszty pracy, czyli koszty, które musi ponosić pracodawca z tytułu zatrudnienia pracownika (na przykład ubezpieczenia zdrowotne i świadczenia socjalne). Kolejnym czynnikiem wpływającym na efektywność pracy jest zakres jej automatyzacji oraz stopień rozwoju technologicznego kraju. Im on jest wyższy tym wyższy jest wskaźnik efektywności wykorzystania czasu pracy i potencjału pracowników.
• Kapitał - to zasoby środków wykorzystane w procesie wytwarzania produkcji. Podstawowe formy kapitału produkcyjnego to kapitał rzeczowy, kapitał finansowy i kapitał ludzki. Kapitał rzeczowy jest tym większy, im większy jest kapitał finansowy w gospodarce. Kapitał rzeczowy stanowi bowiem formę lokowania (inwestowania) kapitału finansowego. W gospodarkach rozwiniętych wolnym kapitałem finansowym (tj. możliwym do zamiany na kapitał rzeczowy) dysponują instytucje finansowe. Do instytucji finansowych zaliczamy banki, fundusze inwestycyjne czy emerytalne, pełniące funkcje instytucji pośrednictwa finansowego, ale także takie podmioty, jak giełda, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, czy inne wykonujące specyficzne funkcje na rynkach finansowych. Sposób organizacji tych instytucji, instrumenty finansowe, którymi dysponują, a także przyjęte w gospodarce zasady ich funkcjonowania tworzą system finansowy. System finansowy decyduje o zdolności gospodarki do efektywnego transformowania kapitału finansowego w kapitał rzeczowy. Słabo rozwinięty system finansowy ogranicza możliwości szybkiego powiększania rozmiarów kapitału rzeczowego. W ostatnich latach coraz większego znaczenia dla gospodarki nabiera kapitał intelektualny.
• Otoczenie zewnętrzne - żaden kraj nie może rozwijać się sam. Gospodarka krajowa prowadzi ze światem zewnętrznym wymianę towarów, kapitałów, wyników badań naukowych.
Na poziom życia ludzi wpływa wiele czynników, m.in. posiadanie pracy i wysokość zarobków, ceny oraz jakoś towarów i usług, dostęp do kultury, rozrywki, opieki zdrowotnej czy nowoczesnych technologii. Wszystkie one w znacznym stopniu wynikają z sytuacji ekonomicznej kraju. Im lepiej rozwinięte gospodarczo państwo, tym wyższy jest poziom życia jego obywateli. Stan gospodarki kraju zależy również od panującej koniunktury -nazywa się tak zbiór czynników wpływających bezpośrednio na gospodarkę państwa w danym czasie. Koniunkturę określa się za pomocą takich wskaźników ekonomicznych, jak: PKB, stopa bezrobocia, wysokość cen i płac oraz wielkość eksportu. Jeśli wskaźniki te są korzystne, można stwierdzić, że koniunktura jest sprzyjająca dla rozwoju gospodarki. W związku z tym państwo i obywatele będą dysponować większymi środkami na wykonywanie swoich zadań. Kiedy w kraju panuje dobra koniunktura i nie występują zagrożenia polityczne ani ekonomiczne, przedsiębiorcy chętnie zakładają nowe firmy. Nie mają też trudności ze zbytem swoich towarów. Spada wówczas bezrobocie i rosną płace. Mówimy wtedy o wzroście gospodarczym. Dla utrzymania tego stanu ważne jest zachowanie równowagi gospodarczej i dlatego podaż powinna odpowiadać popytowi. Jeżeli równowaga gospodarcza zostanie mocno zachwiana, koniunktura może się pogorszyć, a to z kolei - doprowadzić do kryzysu gospodarczego. Jego przyczyną są zazwyczaj niekorzystne zmiany sytuacji ekonomicznej na świecie. Zachwianie równowagi ekonomicznej może tez nastąpić w wyniku błędów w polityce rządu. Kryzys gospodarczy przyczynia się się do spowolnienia wzrostu gospodarczego. Może też prowadzić do zmniejszenia produkcji w gospodarce, czyli do recesji. W jej wyniku dochodzi do zwolnień pracowników, spadku dochodów oraz zmniejszenia wydatków konsumpcyjnych i wpływów podatkowych państwa. Utrzymywanie przez dłuższy czas równowagi gospodarczej w kraju jest niezwykle trudne. Można zauważyć, że cykle ożywienia gospodarczego przeplatają się z okresami stagnacji lub kryzysu. Z kryzysem wiążą się także różne zjawiska monetarne, czyli zmiany dotyczące systemu pieniężnego danego państwa. Wyróżnia się wśród nich m.in. inflacje. Długotrwały kryzys może doprowadzić do załamania rozwoju ekonomicznego kraju oraz wybuchu protestów społecznych. Zadaniem państwa jest wspieranie przedsiębiorczości. Oznacza to, że powinno ono stworzyć warunki, w których podejmowana przez obywateli działalność gospodarcza przynosi zysk. Władze wpływają na przedsiębiorczość głównie poprzez ustalanie stawek podatkowych i tworzenie prawa regulującego funkcjonowanie gospodarki. Wysokie podatki oraz duża ilość nieprecyzyjnych i niejasnych przepisów dotyczących działalności gospodarczej powodują zahamowanie rozwoju i ograniczenie inicjatywy w społeczeństwie. Spowalniają także wzrost gospodarczy. Sytuacja taka wystąpiła w Polsce pod koniec lat 90. XX w. Po obaleniu komunizmu i wprowadzeniu gospodarki wolnorynkowej obywatele zaczęli masowo zakładać prywatne firmy. Działalność gospodarcza wielu Polaków została jednak w znacznym stopniu zahamowana, gdy kolejne rządy wprowadziły szereg nowych obciążeń finansowych i przepisów regulujących gospodarkę. Stało się to jedną z przyczyn długotrwałego, wysokiego bezrobocia. Obecnie trwają prace nad nowymi rozwiązaniami prawnymi. Mają one uprościć system podatkowy, zmniejszyć wysokość podatków odprowadzanych przez firmy, a także zapewnić więcej swobody ich właścicielom. Rząd każdego kraju powinien jak najlepiej dbać o zrównoważony rozwój gospodarczy w państwie.