Question

Jakie znaczenie mają orzeczenia Trybunału Konstytucyjneogo?

Answer 1

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego powinny mieć bezpośredni wpływ na prawa i obowiązki podatników.

 

Orzekając o niezgodności danego przepisu z ustawą zasadniczą, Trybunał Konstytucyjny (TK) powinien uchylić jego obowiązywanie, a organy podatkowe nie powinny go stosować. Jeżeli przepis był natomiast stosowany w przeszłości, orzeczenie TK o tym, że jest on niekonstytucyjny, powinno być zgodnie z art. 240 par. 1 pkt 8 Ordynacji podatkowej podstawą do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną. Nie zawsze jednak wydanie przez TK orzeczenia skutkuje oczywistymi konsekwencjami. Przykładem, który krótko przedstawię, jest wydanie przez TK tzw. orzeczenia interpretacyjnego. W takim przypadku generalnie TK nie deroguje przepisu z systemu prawa, ale stwierdza, że pewne jego rozumienie przez sądy i doktrynę jest niekonstytucyjne i podaje, jak należy taki przepis interpretować, żeby był zgodny z konstytucją. Alternatywnie TK stwierdza, że przepis jest zgodny z konstytucją pod warunkiem jego odpowiedniej interpretacji. Czy orzeczenie interpretacyjne, stwierdzające de facto niekonstytucyjność danego przepisu, ale jednocześnie pozostawiające go w mocy pod warunkiem interpretacji zgodnie z orzeczeniem TK daje podstawę do wznowienia postępowania? Mogłoby się wydawać, że podstawa taka w cytowanym przepisie istnieje. Możliwość wydawania orzeczeń interpretacyjnych przez TK budzi jednak wiele kontrowersji. Należy wskazać, że podobna podstawa dla wznowienia istnieje także w procedurze cywilnej, a ostatnio Sąd Najwyższy podjął uchwałę 17 grudnia 2009 r. w składzie 7 sędziów (sygn. akt III PZP 2/09), której nadał rangę zasady prawnej. W uchwale tej stwierdził, że orzeczenie TK stwierdzające w sentencji niezgodność z konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania. Istnieje zatem niebezpieczeństwo, że w przypadku wydawania orzeczeń interpretacyjnych przez TK podobnie jak Sąd Najwyższy może stwierdzić Naczelny Sąd Administracyjny, co pozbawi podatników prawa do wznawiania zakończonych postępowań.