Question

Jaka gospodarka funkcjonowała w Polsce przed 1989r

Answer 1

Na początku lat 80 - tych polska gospodarka znalazła się w głębokiej zapaści ekonomicznej. Błędy, które zostały popełnione w latach 70 - tych przez ówczesne kierownictwo polityczne, na którego czele stał Edward Gierek uwidoczniły niewydolność systemu gospodarczego.

Gigantyczne inwestycje przemysłowe min. Huta Katowice w Dąbrowie Górniczej, Legnicko - Głogowski Okręg Miedzi, zakłady azotowe we Włocławku, Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe, nie dofinansowanie określonych sektorów przemysłu, mylna polityka rolna spowodowały, iż z nastaniem nowej dekady PRL weszła zarówno z ogromnym zadłużeniem zagranicznym jak i złą sytuacją na rynku wewnętrznym.

Polska gospodarka od czasu bumu inwestycyjnego z pierwszej połowy lat 70 - tych w dużym stopniu uzależniła się od importu materiałów jak i półfabrykatów z Zachodu.

Co więcej, wprowadzenie Stanu Wojennego 13 grudnia 1981 roku całkowicie odcięło PRL od pomocy państw zachodnioeuropejskich, na skutek sankcji gospodarczych, jakie zostały nałożone na nasz kraj. W efekcie nastąpiło przerwanie napływu, kredytów, co wywołało drastyczne ograniczenie importu, które w konsekwencji doprowadziło do załamania się produkcji przemysłowej

Ostatni rok rządów E. Gierka (1980) charakteryzował się minimalnym spadkiem w produkcji przemysłowej. Ponadto bardzo złe wyniki zanotowano w rolnictwie.

W okresie od 1981 - 1983 w efekcie zaostrzającego się kryzysu gospodarczego, nastąpiły drastyczne spadki wskaźników min. importu zagranicznego, malejącego wydobycia surowców (min. węgiel kamienny), spadki produkcji przemysłowej, redukcji nakładów inwestycyjnych.

Rynek wewnętrzny

Sytuacja na rynku wewnętrznym zaczęła się drastyczne pogarszać już od połowy 1980 roku. Od tego momentu zanotowano, iż podaż towarów zaczęła maleć, natomiast ilość pieniędzy nadal rosła. Już w 1981 roku na rynku pojawiła się tzw. luka inflacyjna wywołująca proces objawiający się wzrostem ogólnego poziomu cen przy jednoczesnym ograniczeniu popytu.

W tej sytuacji władze komunistyczne zdecydowały się na ponowne wprowadzenie kartek żywnościowych na wyroby zbożowe, mięsne i tłuszcze. W efekcie kilkakrotnego pomniejszania niektórych przydziałów min. mięsa, a także rosnących kolejek, na jesieni 1981 roku rynek artykułów żywnościowych znalazł się w całkowitej zapaści.

Na wiosnę 1982 roku władze komunistyczne zdecydowały się na drastyczną podwyżkę cen. Artykuły żywnościowe zdrożały o blisko 241%, natomiast ceny energii o 171%.

Zadłużenie zagraniczne

Obok problemów związanych ze spadkiem produkcji przemysłowej, nierównowagą rynkową, ogromnym problemem jakiemu musiała stawić czoła nowa ekipa polityczna, było rosnące zadłużenie zagraniczne. Mimo fatalnej polityki informacyjnej, latem 1980 ekipa polityczna E. Gierka, zdecydowała się na ujawnienie danych, które dotyczyły wysokości polskiego zadłużenia na Zachodzie które wyniosło ok. 24,1 mld USD. Pod koniec 1981 roku wskaźnik ten wzrósł na skutek sankcji gospodarczych, które spowodowały załamanie się importu jak i eksportu, a także powstaniu ujemnego bilansu handlu zagranicznego.

W zaistniałej sytuacji, rząd PRL podjął decyzję o rozpoczęciu negocjacji z zachodnioeuropejskimi instytucjami finansowymi. W lipcu 1983 po zniesieniu Stanu Wojennego w Paryżu zebrało się 16 głównych wierzycieli PRL tworzących tzw. Klub Paryski, by uzgodnić rozpoczęcie spłat zadłużenia. Podobne ustalenia przyjął tzw. Klub londyński zrzeszający europejskie instytucje finansowe, które udzieliły kredytów finansowych PRL w latach 70 -tych.

Program Reformy Gospodarczej

Podpisanie porozumień sierpniowych 31 sierpnia 1980 roku, zobowiązywały władze do wcielenia w życie nowej reformy gospodarczej.

Już w 1980 roku została powołana Komisja ds. Reformy Gospodarczej. Pierwsze założenia, Komisja przedstawiła na początku 1981 roku, które po niewielkiej korekcie zostały zatwierdzone podczas Nadzwyczajnego Zjazdu PZPR pod nazwą "Kierunki reformy gospodarczej". Nowy program reformy został zatwierdzone przez Sejm PRL, który w celu jej prawidłowej realizacji powołał ministra - pełnomocnika ds. reformy gospodarczej.

Według przyjętego planu, zmiany miały być prowadzone wg strategii "małych kroków" czyli rozłożenia reformy na kilka lat. Wdrażanie nowych założeń miało nastąpić od stycznia 1982 roku. W zależności od przebiegu i rozwoju samej sytuacji gospodarczej plany reformy miały podlegać bieżącej weryfikacji.

Reformę, mającą na celu wydobycie z zapaści gospodarkę PRL, zaczęto realizować już w połowie 1981 roku. Dotyczyło to przede wszystkim sektora rolniczego. Rozpoczęto min. reformę PGR - ów i drobnej rolniczej wytwórczości. Ponadto dokonano likwidacji części ministerstw branżowych.

We wrześniu zostały uchwalone przez Sejm PRL ustawy o przedsiębiorstwie państwowym i samorządzie pracowniczym. Regulowały one tryb powoływania dyrektora danego przedsiębiorstwa, który musiał uzyskać akceptację zarówno administracji gospodarczej i samorządu. W konsekwencji, ograniczyło to dobór kadr z klucza partyjnego.

Podstawowym założeniem nowej reformy było zastąpienie dotychczasowego systemu gospodarki nakazowo - rozdzielczej modelem gospodarki wolnorynkowej.