Question

Brygida Szwedzka - od myślników kilka najważniejszych dokonań

Answer 1

Ta, którą nazywamy św. Brygidą, po szwedzku nazywa się Brigitta, po niemiecku Brigitta, po angielsku Bridget, po francusku Brigitte. Imię to może pochodzić od imienia „Birger", a nosił je ojciec Świętej Brygidy. Rzeczywiście, w formie pełnej Święta Brygida Szwedzka nazywała się „Birger dotter" („Córka Bir-gera"); to od tej formy pochodzi imię „Brygida". Babcią Świętej Brygidy była Święta Brygida z Kildare, która jest współpatronką Irlandii razem ze Świętym Patrykiem.

Etymologicznie imię „Brygida" pochodzi od celtyckiego słowa „brig", które oznacza „mocny", „potężny"; lub od gockiego słowa „birg", które znaczy „promieniujący", „świetlisty". Oba zasadnicze znaczenia, tzn. „mocna" i „promieniująca" dość dobrze pasują do tej Świętej z Północy.

Aby odróżnić ją od św. Brigidy z Kildare, Święta Szwedka jest także nazywana Brygidą z Finstad czyli od miejsca, gdzie się urodziła albo Brygidą z Vadsteny, czyli od nazwy miejscowości, w której założyła swoje zgromadzenie zakonne. Jednak najczęściej nazywa się ją Brygidą Szwedzką. Tak też będzie nazywana w tej książce.

Św. Brygida urodziła się w rodzinie bogatej, szlacheckiej oraz wpływowej politycznie, spokrewnionej ze szwedzką rodziną królewską. Rodzicami św. Brygidy byli Birger Persson (tzn. „Birger, syn Piotra") i Ingeborg Bengtsdotter (tzn. „Ingeborg, córka Bengta"; „Bengt", to zdrobnienie od imienia Benedykt).

Birger Persson ze strony ojca wywodził się od chrześcijańskiego króla Sverkera I z dynastii Folkungarów, który w roku 1134 ufundował w Szwecji pierwsze opactwo cysterskie i któremu nadał nazwę „Alvastra" na cześć swojej zmarłej małżonki Ulvilde. Tam też został pochowany.

Z religijnego punktu widzenia Szwecja była powiązana z Rzymem: chrzest króla Olafa, który miał miejsce w roku 1078, uważa się za oficjalny początek chrystianizacji tego kraju. Już wcześniej podejmowano próby schrystianizowania Szwecji, które jednak napotykały na opór, a kraj powracał do pogaństwa. To właśnie do Birgera Perssona, który był osobą darzoną powszechnym szacunkiem, zwrócili się jego rodacy, aby przygotował dla nich prawodawstwo chrześcijańskie, które zastąpiłoby prawodawstwo pogańskie autorstwa Vigera Spa, pierwszego prawodawcy Szwecji. Birger Persson wprowadził do prawodawstwa szwedzkiego ewangelicznego ducha.

Pierwsze chrześcijańskie prawodawstwo szwedzkie, które zostało oficjalnie promulgowane w roku 1295 przez króla Birgera II, na zawsze pozostanie związane z imieniem ojca św. Brygidy. Ten ostatni, aby dokonać chrystianizacji praw szwedzkich, poprosił o pomoc prepozyta katedry w Uppsali, mistrza Andrzeja Anda. Ducha nowego prawa szwedzkiego bardzo dobrze oddają następujące słowa: „Prawo ma być zaszczytem dla ludzi sprawiedliwych i roztropnych oraz prowadzić do poprawy życia ludzi złych i nieświadomych. Jeśli wszyscy bylibyśmy sprawiedliwi, to nie potrzeba byłoby prawa". Warto też przytoczyć następujące stwierdzenie: „Niech Pan Bóg pozwoli nam w taki sposób żyć na ziemi, abyśmy zasłużyli sobie na niebo". Nowe prawo między innymi znosiło niewolnictwo: „ponieważ Chrystus został sprzedany i uwolnił wszystkich chrześcijan"1.

Birger Persson był tzw. lagmanem, czyli gubernatorem oraz sędzią w Uppland, najważniejszej z prowincji królestwa szwedzkiego. W tym okresie w Szwecji było dziewięciu gubernatorów, którym podlegała tak administracja, jak i sądownictwo powierzonych im regionów. Wcześniej, zanim korona królewska w Szwecji stała się dziedziczna, wybierali oni także króla.

Birger Persson był możnowładcą bardzo bogatym i w równym stopniu hojnym. I tak, w ciągu swego życia np. podarował ziemię pod szereg kościołów i klasztorów. Ożenił się dwa razy: najpierw z Krystyną Johannsdotter, która pochodziła także z bogatej rodziny szlacheckiej; zmarła w roku 1295. Drugą żoną była Ingeborg Bengtsdotter, matka św. Brygidy, spokrewniona z duńskim domem królewskim oraz z królem Szwecji, Bergerem Magnussonem, bratem jej ojca, Bengta.

Jak poświadczają ówczesne kromki, Ingeborg Bengtsdotter była kobietą dobrą i uprzejmą, która chociaż żyła według sposobu właściwego damom jej stanu, to jednak odznaczała się głęboką i autentyczną religijnością. Poza Brygidą miała sześcioro innych dzieci (trzech chłopców i trzy dziewczynki), spośród których troje umarło w dzieciństwie.

Brygida urodziła się 3 czerwca 1303 roku w zamku Finstad, który znajduje się w okolicy, gdzie jest wiele jezior i rzek, a pagórki pokrywają lasy. Rezydencja rodzinna przyszłej świętej była w tym okresie ważnym centrum kulturalnym i religijnym, które w sposób determinujący wpłynęło na formację Brygidy.

Jens Johannes Jorgensen, autor ważnej biografii poświęconej św. Brygidzie, w taki oto sposób opisuje to miejsce, które osobiście odwiedził:

W okolicy jest dużo małych jezior i kanałów. Są też piękne lasy. Ziemię można uprawiać. (...) Jeśli chcemy wyobrazić sobie dom Brygidy Persson, to należy najpierw wyzbyć się wszystkich wyobrażeń, jakie wywołują zamki francuskie i niemieckie. Wielkie fermy średniowieczne w Upplan-dzie to szereg konstrukcji z drewna. Znajdowały się one wewnątrz konstrukcji ziemnej. A otaczały one znajdujący się w centrum dom lub wieżę z kamienia. (...) Obecnie nie pozostały nawet ruiny z tego, co stanowiło dom, w którym św. Brygida spędziła dzieciństwo. Jednak żelazna pompa studzienna, którą pewnego lipcowego dnia dwadzieścia lat temu (czyli w 1927 roku) pokazano mojemu szwedzkiemu przyjacielowi oraz mnie jako «źródło świętej Brygidy», może znajdować się na miejscu, gdzie wznosił się dom św. Brygidy. W każdym razie wielkie głazy (...) z całą pewnością pamiętają jej czasy. (...) Przez chwilę słychać dzikiego gołębia, który następnie milknie: tak również św. Brygida słyszała dzikiego gołębia2.

Mała Brygida została ochrzczona w miejscowym kościele, przed którym można zobaczyć kamień, przypominający tę wielką córkę Szwecji. Przed narodzinami św. Brygidy miały miejsce nadzwyczajne wydarzenia. Najbardziej godne uwagi jest następujące: Kiedy Ingeborg była w ciąży, statek, którym wracała z pielgrzymki do grobu św. Brygidy z Kildare, zatonął. Wielu pasażerów zginęło. Matka św. Brygidy została ledwo uratowana przez Eryka, brata króla. Następnej nocy matka św. Brygidy miała widzenie. Ukazała się jej tajemnicza postać, która była ubrana w świetliste odzienie. Postać ta powiedziała jej: „Wiedz, że zostałaś uratowana z tej katastrofy dzięki nadzwyczajnym zasługom stworzenia, które nosisz w łonie. Wychowuj je starannie, ponieważ jest drogocennym darem szczodrobliwego Boga"3.

Kiedy Brygida dorosła, kazała wznieść kamienny krzyż na miejscu, gdzie jej matka znalazła się na brzegu po wyciągnięciu z morza. Jeszcze dzisiaj marynarze udają się tam, aby się modlić, zanim wypłyną na morze.

Inny znak wiąże się z osobą księdza Bengta, kanonika z Rasbo, miejscowości znajdującej się niedaleko od Finstad. O znaku tym była już mowa we wstępie do niniejszej książki. Otóż w nocy, kiedy urodziła się św. Brygida, ksiądz Bengt modlił się o szczęśliwy poród dla matki św. Brygidy. Wtedy usłyszał głos: „Tej nocy Birgerowi urodzi się córka, której pełen mocy głos usłyszy cały świat"4.

Dawne dokumenty, zwłaszcza kronika Małgorzaty Clausdot-ter5, przedstawiają Brygidę jako dziecko o delikatnej urodzie, jasnowłose, z niebieskimi oczyma, bardzo inteligentne, żywe i wyróżniające się głęboką religijnością.

Kiedy św. Brygida miała zaledwie siedem lat, jej udziałem stało się pierwsze z niezliczonych doświadczeń mistycznych w jej życiu. Pewnego ranka, kiedy obudziła się ze snu, zobaczyła przy łóżku naprzeciw wezgłowia bardzo piękną kobietę, którą otaczało światło. Kobieta ta ofiarowywała Brygidzie koronę i pytała ją, czy chce tę koronę przyjąć. Dziewczynka udzieliła twierdzącej odpowiedzi. Wtedy korona spoczęła na jej głowie. Potem ś w. Brygida mówiła, że kiedy tajemnicza pani znikła, to mimo to nadal odczuwała na czole ciężar korony6.

To nadzwyczajne przeżycie sprawiło, że św. Brygida stała się jeszcze bardziej pobożna. W ogrodzie w Finstdad do tej pory znajduje się naturalna grota z potężnych głazów, do której, jak się mówi, każdego dnia dziewczynka przychodziła, ażeby się modlić.

Brygida opowiedziała o swoim widzeniu mamie, która od tej chwili jeszcze bardziej zajęła się duchową formacją córki. Między innymi z woli matki odtąd będzie słuchać kazań, jakie regularnie były głoszone w kaplicy znajdującej się w Finstad na zamku. Na Wielkanoc 1314 roku mała Brygida wysłuchała kazania o męce Chrystusa. Kazanie to wpłynęło na nią i dogłębnie poruszyło. Po tym kazaniu mała Brygida zobaczyła we śnie Jezusa i była świadkiem Jego ukrzyżowania tak, jakby to straszliwe wydarzenie dokonywało się właśnie wtedy przed jej oczyma. Św. Brygida zwróciła się do Jezusa z zapytaniem, kto zadaje Mu tyle cierpień. Jezus jej odpowiedział: „To ci, którzy gardzą Mną i moją miłością". Od tej chwili św. Brygida nie mogła się powstrzymać od płaczu, kiedy myślała o męce Jezusa7.

Zaledwie kilka miesięcy po tym wydarzeniu, a mianowicie we wrześniu 1314 roku, przedwcześnie zmarła Ingeborg, mama św. Brygidy. Odtąd Birger Persson musiał sam zająć się codziennymi sprawami oraz wychowaniem dzieci. Powierzył więc małą Brygidę żonie swojego brata, Katarzynie Bengtsdotter. Katarzyna była siostrą zmarłej Ingeborg oraz matką chrzestną św. Brygidy. Katarzyna była żoną Knuta Jonssona, gubernatora Óstergótlandu. Zajęła się ona powierzonym sobie dzieckiem z matczyną miłością.

Brygida opuściła więc Finstad, gdzie spędziła pierwsze, szczęśliwe lata swojego życia z rodzicami i rodzeństwem, i przeniosła się do zamku Aspanas, który znajdował się nad brzegiem rzeki o nazwie Sommen. Ciocia była dla Brygidy bardzo serdeczna i bardzo starannie się nią zajęła; jednakże nie potrafiła wczuć

się w jej bogate już doświadczenia wewnętrzne i duchowe. Lata spędzone razem z wujostwem wywarły na św. Brygidę dość duży wpływ. Św. Brygida między innymi przyzwyczaiła się do pewnej samodzielności wewnętrznej i rozwinęła w sobie także zdolność do bycia najbardziej samodzielną, jeśli chodzi o życie codzienne.

Brygida pozostanie w Aspanas od roku 1314 do roku 1316, czyli do momentu kiedy jej ojciec postanowił wydać ją za Ulfa Gudmarssona, syna Gudmara, namiestnika Vastergotlandu. Magnus, brat Ulfa, poślubił Katarzynę, siostrę Brygidy. Oba śluby miały miejsce w roku 1316. Były to związki obliczone na różne efekty. Brygida przystała na wolę ojcowską tak, jak to było wtedy w zwyczaju. Sama jednak pragnęła poświęcić się Bogu i usunąć się do jakiegoś klasztoru.

Mimo takich czy innych przewidywań małżeństwo to, które trwało dwadzieścia osiem lat, i z którego urodziło się ośmioro dzieci, zasadniczo okazało się szczęśliwe.

1 Cyt. za: Bibliotheca sanctorum, s. V. Brigida di Svezia, Istituto Giovanni XXIII, Roma 1963, vol. III, koi. 443.

2 J. J. Jorgensen, Santa Brigida di Svezia, Morcelliana, Brescia 1991 (prima ed. 1947), pp. 18-19.

3 Por. Acta Sanctorum, vol. LII, IV, Parosiis et Romae apud Victo-rem Palme 1866. Podany tam tekst w tłumaczeniu brzmi następująco: Kiedy jeszcze (Brygida) znajdowała się w fonie matki, zdarzyło się, że podróżowała okrętem. W czasie tej podróży okręt ten zatonął. Zginęło wtedy wielu mężczyzn i wiele kobiet, jeden z książąt królestwa, kiedy zobaczył, że grozi jej (tzn. matce św. Brygidy) niebezpieczeństwo, wyciągnął ją na brzeg, pomagając jej na wszeiki sposób. Nocą stanęła przed matką (św. Brygidy) jakaś postać ubrana w świetliste szaty i powiedziała jej: „Zostałaś ocalona ze względu na dobro, które nosisz w łonie".

4 Por. Depositio copiosissima Piotra di Alvastra, w aktach procesu, które zawierają Vita, Deposittio copiosissima oraz wiele świadectw, opublikowanych w Acta et Processus Canonizacionis Beatae Birgittae (następnie wzmiankowane jako Processus) pod red. I. Collijn, K0benhavn 1924-1931, s. 474: Nata est Birgero ąu-edam fiłia, cuius vox ammirabiłis audietur per mundum.

5 Małgorzata Clausdotter żyła w Vadstenie, w klasztorze ufundowanym przez św. Brygidę, najpierw jako mniszka a następnie jako ksieni, od roku 1440 do roku 1486. Mimo że w roku 1440 upłynęło około siedemdziesiąt lat od śmierci św. Brygidy, to w Vadstenie było nadal dostępnych wiele dokumentów dotyczących życia św. Brygidy, a wspomnienia o świętej nadal były bardzo żywe (również dzięki przekazowi ustnemu). Kromka monasteru w Vadstenie Małgorzaty Clausdotter (Margaretae Nicolai filiae abbatissae Vadstenensis de S. Brigitta chronicon, Uppsala 1710) znajduje się także w Historia Rerum Suecicarum a primo Rege Sueciae usque ad Caroli Gusta-vi regis Sueciae, Curio, Uppsala 1662. Wiadomości odnoszące się do dzieciństwa Świętej Brygidy zawarte są w tomie 3.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wiem ze mjało być kilka ale mjałem to na wczoraj i chciałem sie pochwalic swoim dziełem ;]