- stosując tw. Bezouta i tw. o pierwiastkach wymiernych wielomianu
Tw. Bezouta:
Liczba p jest pierwiastkiem wielomianu W(x) wtedy i tylko wtedy, gdy wielomian W(x) jest podzielny przez dwumian x – p.
Def. Liczba p jest pierwiastkiem wielomianu W(x) jeśli W(p) = 0.
W szukaniu pierwiastków wielomianu pomagają nam następujące twierdzenia:
- Jeżeli wielomian o wszystkich współczynnikach całkowitych ma pierwiastek całkowity, to jest on dzielnikiem wyrazu wolnego.
- Jeżeli wielomian o wszystkich współczynnikach całkowitych ma pierwiastek wymierny to licznik tego ułamka jest dzielnikiem wyrazu wolnego, natomiast mianownik jest dzielnikiem współczynnika przy najwyższej potędze.
a)
Szukamy pierwiastków wielomianu: W(x) = 7x³-9x²-x+3 (jeżeli wielomian ma pierwiastki całkowite to są one podzielnikami wyrazu wolnego tzn. 1; - 1; 2; - 2; 3; -3).
Sprawdzamy, która z tych liczb jest pierwiastkiem wielomanu W(x):
W(1) = 7·1³-9·1²-1+3 = 7 - 9 - 1 + 3 = 0, tzn., że x = 1 jest pierwiastkiem wielomianu W(x), czyli wielomian ten jest podzielny przez (x - 1).
Wykonujemy dzielenie:
(7x³-9x²-x+3) : (x-1) =
Dzielenie wykonamy korzystając ze schematu Hornera:
= 7x²-2x-3
Stąd:
7x³-9x²-x+3 = (x-1)(7x²-2x-3)
Zatem:
Teraz sprawdzimy, czy wielomian Q(x) = 7x²-2x-3 możemy zapisać w postaci iloczynowej:
Wielomian rozkładamy na czynniki:
- wyłączając wspólny czynnik przed nawias
- grupując wyrazy
- stosując wzory skróconego mnożenia
- stosując tw. Bezouta i tw. o pierwiastkach wymiernych wielomianu
Tw. Bezouta:
Liczba p jest pierwiastkiem wielomianu W(x) wtedy i tylko wtedy, gdy wielomian W(x) jest podzielny przez dwumian x – p.
Def. Liczba p jest pierwiastkiem wielomianu W(x) jeśli W(p) = 0.
W szukaniu pierwiastków wielomianu pomagają nam następujące twierdzenia:
- Jeżeli wielomian o wszystkich współczynnikach całkowitych ma pierwiastek całkowity, to jest on dzielnikiem wyrazu wolnego.
- Jeżeli wielomian o wszystkich współczynnikach całkowitych ma pierwiastek wymierny to licznik tego ułamka jest dzielnikiem wyrazu wolnego, natomiast mianownik jest dzielnikiem współczynnika przy najwyższej potędze.
a)
Szukamy pierwiastków wielomianu: W(x) = 7x³-9x²-x+3 (jeżeli wielomian ma pierwiastki całkowite to są one podzielnikami wyrazu wolnego tzn. 1; - 1; 2; - 2; 3; -3).
Sprawdzamy, która z tych liczb jest pierwiastkiem wielomanu W(x):
W(1) = 7·1³-9·1²-1+3 = 7 - 9 - 1 + 3 = 0, tzn., że x = 1 jest pierwiastkiem wielomianu W(x), czyli wielomian ten jest podzielny przez (x - 1).
Wykonujemy dzielenie:
(7x³-9x²-x+3) : (x-1) =
Dzielenie wykonamy korzystając ze schematu Hornera:
= 7x²-2x-3
Stąd:
7x³-9x²-x+3 = (x-1)(7x²-2x-3)
Zatem:
Teraz sprawdzimy, czy wielomian Q(x) = 7x²-2x-3 możemy zapisać w postaci iloczynowej:
Δ = (-2)² - 4· 7· (-3) = 4 + 84 = 88; √Δ = √88 = √4·22 = 2√22
Stąd:
Zatem otrzymujemy:
b)
W(x) = 5x³-9x²+x+3
W(1) = 5·1³-9·1²+1+3 = 5 - 9 + 1 + 3 = 0
(5x³-9x²+x+3) : (x-1) =
= 5x² - 4x - 3
5x³-9x²+x+3 = (x-1)(5x² - 4x - 3)
Q(x) = 5x²-4x-3
Δ = (-4)² - 4·5·(-3) = 16 + 60 = 76; √Δ = √76 = √4·19 = 2√19
Zatem otrzymujemy:
c)
W(x) = 6x³+5x²+16x+5
W(1) = 6·1³+5·1²+16·1+5 = 6 + 5 + 16 + 5 = 32 ≠ 0
W(-1) = 6·(-1)³+5·(-1)²+16·(-1)+5 = -6 + 5 - 16 + 5 = -12 ≠ 0
W(2) = 6·2³+5·2²+16·2+5 = 48 + 20 + 32 + 5 = 105 ≠ 0
W(-2) = 6·(-2)³+5·(-2)²+16·(-2)+5 = -48 + 20 - 32 + 5 = -55 ≠ 0
W(-⅓) = 6·(-⅓)³+5·(-⅓)²+16·(-⅓)+5 = -²/₉ + ⁵/₉ - ¹⁶/₃ + 5 = -²/₉ + ⁵/₉ - ⁴⁸/₉ + ⁴⁵/₉ = 0
(6x³+5x²+16x+5) : (x + ⅓) =
= 6x² + 3x + 15
6x³+5x²+16x+5 = (x + ⅓)(6x² + 3x + 15) = (x + ⅓)·3·(2x² + x + 5) = (3x + 1)(2x²+x+5)
Q(x) = 2x²+x+5
Δ = 1² - 4·2·5 = 1 - 40 = - 39 < 0, czyli trójmian nie ma postaci iloczynowej
Zatem otrzymujemy:
d)
Wykorzystano wzory skróconego monożenia:
(a - b)² = a² - 2ab + b²
a² - b² = (a - b)(a + b)
e)
Wykorzystano wzór skróconego monożenia:
(a + b)² = a² + 2ab + b²
f)
Wykorzystano wzór skróconego monożenia:
a² - b² = (a - b)(a + b)
g)
Wykorzystano wzór skróconego monożenia:
(a - b)² = a² - 2ab + b²
h)
Wykorzystano wzór skróconego monożenia:
a² - b² = (a - b)(a + b)
i)
W(x) = x⁴-10x²+28 = x⁴-10x²+25 + 3 = (x² - 5)² + 3
W(x) = 0
(x² - 5)² + 3 = 0
(x² - 5)² = - 3
stąd wiadać, że wielomian W(x) nie ma pierwiastków, bo kwadrat dowolnej liczby nie może być ujemny, zatem wielomian W(x) nie ma postaci iloczynowej.
Zatem otrzymujemy:
Wykorzystano wzór skróconego monożenia:
a³ - b³ = (a - b)(a² + ab + b²)
j)
W(x) = 3x⁴-5x³+5x²-5x+2
W(1) = 3·1⁴-5·1³+5·1²-5·1+2 = 3-5+5-5+2 = 0
(3x⁴-5x³+5x²-5x+2) : (x - 1) =
= 3x³ - 2x²+ 3x - 2
3x⁴-5x³+5x²-5x+2 = (x - 1)(3x³ - 2x²+ 3x - 2)
Q(x) = x² + 1
Q(x) = 0
x² + 1 = 0
x² = - 1, wielomian Q(x) nie ma pierwiastków, czyli nie ma postaci iloczynowej
Zatem otrzymujemy:
k)
W(x) = x⁵-2x⁴+x²+x³+3
W(1) = 1⁵-2·1⁴+1²+1³+3 = 1-2+1+1+3= 4 ≠ 0
W(-1) = (-1)⁵-2·(-1)⁴+(-1)²+(-1)³+3 = -1-2+1-1+3 = 0
(x⁵-2x⁴+x³+x²+3) : (x + 1) =
= x⁴ - 3x³ + 4x² - 3x + 3
x⁵-2x⁴+x³+x²+3 = (x + 1)(x⁴ - 3x³ + 4x² - 3x + 3)
Q(x) = x² + 1
Q(x) = 0
x² + 1 = 0
x² = - 1, wielomian Q(x) nie ma pierwiastków, czyli nie ma postaci iloczynowej
R(x) = x²-3x+3
Δ = (-3)² - 4·1·3 = 9 - 12 = - 3 < 0, wielomian R(x) nie ma pierwiastków, czyli nie ma postaci iloczynowej
Zatem otrzymujemy:
l)
W(x) = x³ - 6x - 4
W(1) = 1³ - 6·1 - 4 = 1 - 6 - 4 = - 9 ≠ 0
W(-1) = (-1)³ - 6·(-1) - 4 = -1 + 6 - 4 = 1 ≠ 0
W(2) = 2³ - 6·2 - 4 = 8 - 12 - 4 = - 8 ≠ 0
W(-2) = (-2)³ - 6·(-2) - 4 = -8 + 12 - 4 = 0
(x³ - 6x - 4) : (x + 2) =
= x² - 2x - 2
x³ - 6x - 4 = (x + 2)(x² - 2x - 2)
Q(x) = x² - 2x - 2
Δ = (-2)² - 4·1·(-2) = 4 + 8 = 12; √Δ = √12 = √4·3 = 2√3
Zatem otrzymujemy:
ł)
W(x) = 2x² + 1
Δ = 0² - 4·2·1 = -8 < 0, wielomian nie ma pierwiastków, czyli nie ma postaci iloczynowej