Ostatnia duża część Starego Testamentu znana jest jako księgi prorockie. Składa się na nie siedemnaście ksiąg, z których szesnaście nazwanych jest od imion proroków, których słowa zawierają (wyjątkiem są Lamentacje). Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel i Daniel znani są jako prorocy "wielcy"; pozostałych dwanaście ksiąg nazwanych jest od imion proroków tzw. "mniejszych".
Prorocy w Izraelu działali od najdawniejszych czasów. Mojżesz był pierwszym i najważniejszym z nich. Potem, w okresie sędziów i pierwszych królów, prorocy pojawiają się w Biblii regularnie, niektórzy przelotnie, inni - jak Eliasz i Elizeusz - nadając bieg wydarzeniom.
Z wyjątkiem Mojżesza wiemy niewiele o naukach tych wczesnych proroków. Dopiero w ósmym wieku przekazy najpierw Amosa, a później Ozeasza zostały spisane w księgach, które przetrwały do dzisiaj.
Prorocy pojawiali się przez ponad trzysta lat, działając od okresu przed wygnaniem i w czasie wygnania Izraela do Babilonu, a także po powrocie Izraelitów z niewoli.
Nie wiadomo, czy prorocy sami pisali księgi, czy też księgi te zostały spisane przez ludzi, którzy proroków słuchali i zapamiętali ich słowa. Jedynie w przypadku proroka Jeremiasza istnieje pewność, że polecił on spisywać swe słowa sekretarzowi. Jednak podstawa proroctw to słowo mówione.
Prorocy - byli to wysłannicy Boga, tak identyfikujący się z przesłaniem Bożym, że mówiący często jakby w Jego imieniu: "Mówię wam". Byli oni świadomi faktu swego wybrania przez Boga (patrz zwłaszcza Izajasz 6, Jeremiasz 1, Ezechiel 1-3) i mówili z inspiracji Jego Ducha i słowa. Ich proroctwa były wielekroć bardzo obrazowe, zawierały przypowieści, często wizje.
Słowo "proroctwo" oznacza dzisiaj przepowiadanie przyszłości i prorocy Starego Testamentu z pewnością dobrze przepowiadali przyszłe zdarzenia - zwłaszcza o nadejściu Mesjasza. Jednak najważniejsza część ich proroctw odnosiła się do czasów im współczesnych, a nie do przyszłości. Ich zadaniem było sprowadzić naród z powrotem na drogi Boże i pilnować, by nimi kroczył. Zatem dzisiejszy czytelnik musi zrozumieć czasy proroka, aby móc pojąć w pełni znaczenie jego słów, wówczas prorocy Starego Testamentu przemówią potężnym głosem w każdym wieku i kulturze.
KSIĘGA IZAJASZA
Zbiór proroctw odnoszących się do wydarzeń z ponad 200 lat. Pozwalają nam one ujrzeć niektóre kluczowe wydarzenia w historii Izraela z perspektywy Boga, który osądza, ratuje i umacnia swój naród.
Treść
Część 1: Zagrożenie ze strony Asyrii 1-39
Przesłanie Boga dla Judy i Jerozolimy 1-5 Wizja Proroka 6 Królestwo, obecne i przyszłe 7-12 Sąd nad narodami 13-23 Ostateczny sąd Boży i zwycięstwo 24-27 Obietnica przyszłych sądów i błogosławieństwa 28-35 Kryzys 36-39 (niemal identyczne z 2 Krl 18-20)
Część 2: Obietnice dla wygnańców w Babilonie 40-55
U progu wolności 40-48 Sługa Boży i odkupienie, które przynosi 49-55
Część 3: Po powrocie z niewoli 56-66
Wezwanie Izraela do skruchy poprzedzającej odnowę 56-59 Chwała, która nadejdzie 60-62 Edom będzie osądzony 63,1-6 Modlitwa za lud Boży 63,7-64,12 Nowe niebiosa i nowa ziemia 65-66 Prorok
Izajasz działał w Jerozolimie przez ponad czterdzieści lat. Wezwany do pełnienia misji proroka w roku, w którym zmarł król Ozjasz (patrz rozdz. 6), pełnił swe posłannictwo w latach panowania Jotama, Achaza i Ezechiasza. Umiał sprawić, by królowie słuchali jego proroctw.
Wokół Izajasza gromadziła się grupa "uczniów" (8,16), i niektórzy sądzą, że proroctwa skierowane do wygnańców w Babilonie oraz do tych, którzy powrócili do Jerozolimy (rozdz. 40-66), były właśnie ich autorstwa. Autorstwo 40-55 przypisuje się anonimowemu prorokowi, zwanemu Deutero-Izajaszem, który działał na wygnaniu babilońskim.
Czas i miejsce
Izajasz działał w ostatnich dekadach ósmego i być może na początku siódmego wieku przed Chr. Przed Izajaszem w Północnym Królestwie działał Amos, a w pierwszych latach działalności Izajasza w Samarii prorokował Ozeasz. Przez większą część tego okresu Judzie stale groził atak ze strony Asyryjczyków, a za panowania Ezechiasza Jerozolima niemal upadła. Później, w 586 roku przed Chr., Jerozolima faktycznie upadła i większość jej mieszkańców została wygnana - rozdziały 40-55 opowiadają o tych wydarzeniach. Po latach wygnańcy wrócili i zaczęli odbudowę; ostatnie rozdziały prawdopodobnie opowiadają o wydarzeniach tego okresu.
Sławne fragmenty Wizja i powołanie Izajasza 6 "Emmanuel" 7,13-16 "Albowiem Dziecię nam się narodziło" 9,2-7 "Wyrośnie różdżka z pnia Jessego" 11,1-9 "Miasto mamy potężne" 26,1-9 "Niech się rozweselą pustynia i spieczona ziemia" 35 "Pocieszcie, pocieszcie mój lud!" 40,1-31 "Oto mój sługa, którego podtrzymuję" 42,1-4; 49,1-6; 50,4-9 "Mąż boleści" 52,13-53,12 Zwiastun radosnej nowiny 52,7-12 "O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody" 55 Oswobodzenie przez Mesjasza, "dobra nowina ubogim" 61,1-4 Nowe niebiosa i nowa ziemia 65 17-25 Główne tematy
Wizja powołania Izajasza (rozdz. 6) zawiera sedno całego przesłania księgi. Jest nim majestat Boga, "Świętego Pana Zastępów". Lud tylko na Nim samym może polegać. Prorok ma przestrzec przed sądem Bożym dla wszystkich, którzy odwrócą się od Niego. Lecz Bóg kocha i wybacza, dlatego księga pełna jest obietnic o nadchodzącym Mesjaszu i przyszłym odrodzeniu narodu.
KSIĘGA JEREMIASZA
Proroctwa Jeremiasza pochodzą z okresu panowania ostatnich pięciu królów Judy: z okresu wydarzeń prowadzących do zdobycia Jerozolimy przez króla Nabuchodonozora z Babilonu. Jeremiasz, będąc człowiekiem wrażliwym, z ogromną niechęcią przyjął nakaz prorokowania o sądzie Bożym. Lecz wszystko, o czym mówił, sprawdziło się.
Treść
Prolog: Powołanie Jeremiasza, aby został prorokiem 1
Część 1: Proroctwa dla Jerozolimy i Judy 2,1-25,14
W czasie Jozjasza 2-6 W czasie Jojakima 7-20 W czasie Sedecjasza 21,1-25,14
Część 2: Życie i czasy Jeremiasza oraz obietnice Boga 26-45
Niektóre z proroctw Jeremiasza 26-28 Listy do wygnańców w Babilonie i do Szemajasza 29 Obietnica powrotu z wygnania i nowego przymierza 30-31 Nadzieja na przyszłość 32-33 Inne wydarzenia z życia Jeremiasza 34-45
Część 3: Bóg będzie sądził narody 46-51 (także 25,15-38)
Epilog: Upadek Jerozolimy 52 (Uwaga: Rozdziały w Księdze Jeremiasza nie odpowiadają chronologii wydarzeń).
Prorok Jeremiasz urodził się w rodzinie kapłańskiej w Anatot, koło Jerozolimy. Na proroka został powołany w 627 roku przed Chr. Jego posłannictwo zaczęło się w czasach dobrych dla Judy, za panowania Jozjasza. Lecz potem klęska zaczęła następować po klęsce, bowiem potęga Babilonu zaczęła rosnąć, a królowie Judy nieodpowiedzialnie sprzymierzyli się z Egiptem. Jerozolima upadła i Jeremiasz został zabrany do Egiptu wraz z grupą, która uciekała z kraju. Jego niezmienne przesłanie, że Bóg będzie sądził ludy, nie przyniosło mu popularności i doprowadziło do wewnętrznych niepokojów. Jego przyjacielem był Baruch, który zapisał wiele z jego proroctw. Do współczesnych Jeremiasza należeli Sofoniasz i Ezechiel, który znalazł się z pierwszą grupą wygnańców w Babilonie.
Proroctwa przybierały wiele rozmaitych form: część z nich to poezja, część proza, jedne posługują się alegorią, inne przypowieścią. Wszystkie są opowiedziane w sposób bardzo ciekawy i poruszający.
Sławne fragmenty Powołanie Jeremiasza 1,1-19 "Błogosławiony mąż..." 17,5-8 "Zdradliwe serce człowieka" 17,9 Skarga Jeremiasza 20,7-18 Fałszywy i prawdziwy prorok 23, 15-32 Nowe przymierze 31,31-34 Główne tematy
Istotą proroctwa jest wieść o nadchodzącym sądzie: nie ma sensu powtarzanie Bożych obietnic o pomocy, jeśli lud nadal trwa w grzechu i bałwochwalstwie. Jeremiasz mówił stale o grożącym upadku Jerozolimy. Lecz jest także nadzieja na przyszłość w powrocie z wygnania i w nowym przymierzu, które Bóg zapisze w sercach i umysłach swego ludu. Bardziej niż jakikolwiek inny prorok, Jeremiasz zajmuje się osobistą wiarą i pokutą. Osobowość Jeremiasza ukazuje się bardzo wyraźnie w jego modlitwach; osobowość innych proroków nie została ukazana tak dobrze.
KSIĘGA LAMENTACJI Wiersze
Księga Lamentacji składa się z pięciu pieśni nieznanych autorów. Pierwsze cztery mają budowę akrostychiczną, to znaczy każda strofa zaczyna się od nowej litery alfabetu hebrajskiego. Wyrażają one ból wobec zniszczenia Jerozolimy przez Babilończyków. Ich autor najwyraźniej był świadkiem upadku miasta w 586 r. przed Chr. Mógł być więc jednym z tych, którzy pozostali wśród ruin Jerozolimy, gdy wygnańcy udali się do Babilonu.
Tematyka
Pieśni te są elegiami. Wielkim złem jest upadek Jerozolimy i cierpienie jej mieszkańców. Gorsza jest tego przyczyna: Bóg wydał swój lud i zezwolił na cierpienie ze względu na jego grzech. Mimo to jest jeszcze promyk nadziei; por. 3,21-27, gdzie autor wyraża wiarę w niezachwiane miłosierdzie Boże.
KSIĘGA EZECHIELA
Wizje i proroctwa proroka Ezechiela na wygnaniu w Babilonie, kilka lat po roku 597 przed Chr.
Treść
Prolog: Wizja Boga i powolanie Ezechiela na proroka 1-3
Część 1 : Proroctwa dotyczące Jerozolimy 4-24
Przypowieść o upadku Jerozolimy 4-5 Koniec nadszedł 6-7 Wina Jerozolimy 8-11 Przypowieści, alegorie i proroctwa 12-17 Odpowiedzialność indywidualna 18 Bunt Izraela 19,1-20,44 Ogień i miecz 20,45-21,32 Zapowiedź zguby Izraela i zniszczenia Jerozolimy 22-24
Część 2: Proroctwa przeciwko obcym narodom 25-32
Część 3: Nadzieja na przyszłość 33-39
Prorok jako stróż 33,1-20 Wygnańcy słyszą o upadku Jerozolimy 33,21-33 Grzechy władców i ludu 34 Przeciwko Edomowi 35 Obietnice powrotu i nowego serca 36 Dolina wysuszonych kości 37 Przeciwko Gogowi 38-39
Część 4: Wizja nowej Świątyni 40-48
Plany budowy Świątyni 40-42 Chwała Pana powraca do Świątyni 43,1-12 Reguły dotyczące kultu i kapłaństwa 43,13-44,31 Reguły dotyczące przyszłego porządku świata 45-46 Źródło płynące ze Świątyni 47,1-12 Kraj i pokolenia 47,13-48,35 Czas i miejsce
Ezechiel w swojej księdze podaje kilka dokładnych dat. Jego powołanie nastąpiło w 592 r. przed Chr., pięć lat po jego wygnaniu do Babilonu. Ezechiel był młodszy od współczesnego mu Jeremiasza, lecz mieszkał w Babilonie, a nie w Jerozolimie. Głosi swoje proroctwa także po upadku Jerozolimy (586 r. przed Chr.) i przybyciu większej ilości żydowskich wygnańców do Babilonu. Jedna rzecz pozostaje zagadką: mimo iż mieszkał on w Babilonie, wiele jego proroctw dotyczy Jerozolimy i zawiera bardzo szczegółowe opisy wydarzeń tam zachodzących. Był to prawdopodobnie duchowy dar widzenia, choć być może w tym czasie odwiedził on Jerozolimę.
Prorok
Ezechiel został wzięty do niewoli do Babilonu z królem Jojakinem i pierwszą grupą wygnańców (wszyscy z wiodących rodów Judy) w 597 r. przed Chr. Należał do rodu kapłańskiego, choć został uprowadzony zbyt wcześnie, by zostać kapłanem. Stąd też interesował się szczególnie sprawami kultu i czystością rytualną. Miewał też wizje i wpadał w trans; w pełni oddał się przekazywaniu słowa Bożego. Objawiał je za pomocą przypowieści, alegorii i relacji ze swoich wizji.
Sławne fragmenty Powołanie Ezechiela i jego wizja Bożej chwały 1-3 Odpowiedzialność osobista: "Umrze tylko ta osoba, która zgrzeszyła" 18 Prorok stróżem 33,1-20 Bóg pasterzem swego ludu 34,11-16 Nowe serce 36,22-32 Dolina wysuszonych kości 37 Życiodajna woda płynąca ze Świątyni 47,1-12 Główne tematy
Księgę otwiera wspaniała wizja Boga na równinach Babilonu. Wiele spośród proroctw Ezechiela ukazuje grzech i nazywa Boga Sędzią. Wobec wzniosłego obrazu chwały Bożej widać wyraźnie, jak wielkim grzechem są nieczystość i bałwochwalstwo. Ezechiel wie, że nie ma nadziei dla Jerozolimy i przewiduje jej upadek, do którego faktycznie dochodzi w 586 r. przed Chr. Jednak po zburzeniu miasta w jego proroctwach pojawia się silna nuta nadziei. Bóg pokaże swą wielkość, prowadząc naród wybrany z powrotem do Ziemi Obiecanej, dając mu nowe serce i nowe obrzędy. Proroctwa Ezechiela często kończą się tymi słowami: "aby poznali, że Ja jestem Pan".
KSIĘGA DANIELA
Księga zaczyna się od historii Daniela. Jako młody chłopak został on uprowadzony do Babilonu, gdzie zatriumfował dzięki swej niezwykłej odwadze i wierności Bogu. Druga część księgi zawiera wizje przyszłości i słynną modlitwę.
Treść
Część 1: Daniel w Babilonie 1-6
Daniel i przyjaciele na dworze Nabuchodonozora 1 Sen Nabuchodonozora 2 Rozpalony piec 3 Szaleństwo Nabuchodonozora 4 Uczta Baltazara 5 Daniel w jaskini lwów 6
Część 2: Wizje Daniela i jego modlitwa 7-12
Wizja czterech imperiów 7-8 Modlitwa Daniela 9 Wizje przyszłego konfliktu 10-11 Czas końca 12
(Jedna część księgi /2,4-7,28/ spisana jest w języku aramejskim, którym w tych czasach się powszechnie posługiwano. Reszta jest po hebrajsku).
Miejsce
Daniel żył w VI w. przed Chr. Jego wizje pochodzą z okresu jego życia w Babilonie. Jednak w księdze zawarto tyle szczegółów na temat drugiego wieku przed Chr., że wielu ludzi sądzi, iż Księga Daniela uzyskała swoją ostateczną postać przy samym końcu okresu Starego Testamentu, gdy nad Judeą sprawował władzę król Antioch IV Epifanes (około 165 r. przed Chr.). Proroctwo osiąga swój punkt szczytowy w wizji czterech imperiów, która wydaje się być opisem despotycznych rządów tego władcy. Aby pozostać wiernym Bogu, potrzeba było odwagi. Historie o odwadze Daniela inspirowały także późniejsze pokolenia.
Główne wydarzenia Rozpalony piec 3 Uczta Baltazara 5 Daniel w jaskini lwów 6 Modlitwa Daniela 9,1-19 Przesłanie
Historie Daniela są inspiracją dla wszystkich, którzy stają w obliczu prześladowań z powodu Boga. Bóg dobitnie wykazał zasadność bezkompromisowej odwagi Daniela i jego wiary. Wizje przyszłości ukazują ostateczne zwycięstwo Boga.
KSIĘGA OZEASZA
Doświadczenia miłości i cierpienia, gdy żona opuściła Ozeasza dla innego mężczyzny, stały się dla niego inspiracją do wyrażenia w tej pięknej księdze miłości Boga do Izraela i Jego smutku z powodu odrzucenia tej miłości przez ludzi.
Treść
Część 1: Smutek Ozeasza z powodu jego żony, oraz smutek Boga z powodu Izraela 1-3
Żona i dzieci Ozeasza 1-2,1 Niewierny Izrael 2,2-23 Ozeasz odzyskuje swoją żonę 3
Część 2: Bóg kocha Izraela, ale będzie jego sędzią 4-13
Epilog: Obietnica odnowy, jeśli Izrael okaże skruchę 14
Czas i miejsce
Wydarzenia z Księgi Ozeasza dzieją się równolegle z początkową działalnością Izajasza. Prorok Ozeasz pochodził z Północnego Królestwa. Jego służba rozpoczęła się w czasie panowania ostatniego liczącego się króla Izraela, Jeroboama II, i trwała przez dwadzieścia lat załamania świetności państwa, w okresie panowania sześciu królów i zdobycia stolicy Izraela, Samarii, przez Asyryjczyków w 721 r. przed Chr.
Prorok
Ozeasz był mężczyzną o dużej wrażliwości. Smutne przeżycia osobiste wzmogły w nim jeszcze zdolność współczucia. Jego proroctwa dotyczą przeważnie sądu, lecz wyrażone są słowami wiernej miłości i troski.
Sławne fragmenty Miłość Boga do Izraela 11,1-4 Boża obietnica błogosławieństwa 14,4-9 Przesłanie
Ludzie zaczęli zwracać się do kananejskiego boga płodności - Baala. Korupcja religijnego i społecznego życia Izraela sprawiła, że upadek był nieuchronny. Prorok głosi jednak głęboką miłość Boga do niewiernego Izraela i Jego pragnienie, aby lud powrócił do Niego i mógł się cieszyć Jego błogosławieństwem.
KSIĘGA JOELA
Rujnująca plaga szarańczy rozumiana jest jako znak nadejścia "dnia Pańskiego", kiedy to odbędzie się jeszcze straszniejszy sąd Boży. Joel wzywa lud do okazania skruchy i wygląda czasów pełnych błogosławieństwa.
Treść Plaga szarańczy 1 Dzień Pański; wezwanie do skruchy 2,1-17 Przyszła obfitość plonów, uniwersalny dar Ducha 2,18-32 Przeciw narodom 3 Czas spisania
Nic nam nie wiadomo ani na temat Joela, ani tego, kiedy spisał księgę. Jedyną wskazówkę znaleźć można w wierszu 3,2, w którym mowa jest o Izraelu porozrzucanym pośród narodów, co może sugerować niewolę babilońską.
Sławne fragmenty
"I wyleję potem Ducha mego na wszelkie ciało..." 3,1
Przesłanie
Joel wzywa do narodowej skruchy nie tylko z powodu ostrzegawczego "znaku", jakim jest plaga szarańczy, lecz dlatego, że Bóg osądzi i surowo ukarze brak żalu za grzechy. Fragment o Duchu Bożym wylanym na każdego jest cytowany przez Apostoła Piotra dla wyjaśnienia zdarzeń z dnia Pięćdziesiątnicy.
KSIĘGA AMOSA
Głównym zagadnieniem, które podejmuje prorok jest sprawiedliwość społeczna - temat poruszany często przez proroków. Upomina prowadzących luksusowy tryb życia.
Treść Proroctwa przeciw obcym narodom 1,1-2,5 Proroctwa przeciw Izraelowi 2,6-6,14 Pięć wizji 7,1-9,10 Obietnica odnowy 9,11-15 Miejsce
Amos głosił swe proroctwa w Północnym Królestwie Izraela w VIII w. przed Chr., prawdopodobnie tuż przed Ozeaszem i kilka lat przed Izajaszem. Były to dni dobrobytu dla Izraela, gdy na tronie zasiadał Jeroboam II, a nieprzyjaciół pokonano. Lecz Amos dostrzegł pierwsze oznaki zbliżającego się upadku.
Prorok
Amos był pasterzem, który poszedł za Bożym głosem. Do Północnego Królestwa Izraela i świątyń w Betel i Gilgal przybył z Tekoa w potudniowej Dudzie. Jego proroctwa charakteryzują się dużą ostrością w wykazywaniu niesprawiedliwości i hipokryzji.
Sławne fragmenty
"Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów..." 5,21-24
Przesłanie
Amos doskonale demaskował iluzje, jakimi chętnie żyją ludzie. Gdy Izraelici słuchali, jak krytykuje grzechy innych narodów, nie spodziewali się usłyszeć, że i oni zgrzeszyli. Opanowało ich wielkie przerażenie, gdy "dzień Pański" przedstawił jako dzień ciemności, a nie jasności. Nie mogli też czuć się bezpieczni w narodzie, w którym bogactwo przysługiwało tylko nielicznym, a wielu doznawało niesprawiedliwości. Nie było to zgodne z wolą Bożą.
KSIĘGA ABDIASZA
Najkrótsza księga Starego Testamentu, proroctwo przeciwko Edomitom. Naród ten, zamieszkujący tereny na południowy wschód od Judy, niedaleko miejsca, gdzie później zbudowano miasto Petra, skorzystał z niepowodzeń Jerozolimy i splądrował ją w czasie, gdy uległa Babilonowi (586 r. przed Chr.).
KSIĘGA JONASZA
Historia najbardziej opornego wysłannika Boga, Donasza, który musiał się nauczyć, że miłosierdzie Boże nie ogranicza się wyłącznie do Izraela.
Historia
Prorok o imieniu Jonasz zostaje wezwany przez Boga do przepowiadania proroctw w Niniwie, stolicy wroga - Asyrii. Próbuje uniknąć wezwania, lecz Bóg zapobiega jego ucieczce (historia o wielkiej rybie). Pod wpływem proroctw Donasza mieszkańcy Niniwy nawracają się i zostają ocaleni. To złości proroka, który siada w cieniu rośliny i rozmyśla. Gdy roślina usycha i Jonaszowi robi się jej żal, Bóg wyjaśnia mu, że byłoby lepiej, gdyby swe współczucie skierował ku mieszkańcom Niniwy.
Czas spisania
Trudny do określenia. Jest to prawdopodobnie bardziej historia o Jonaszu niż historia spisana przez Donasza. Tym samym data podana w 2 Krl 14,25, która wymienia imię Donasza, nie musi być zobowiązująca. Księga ta równie dobrze mogła zostać spisana w czasach po upadku Asyryjczyków, odwołując się do wcześniejszych wydarzeń jako lekcji poglądowej.
Przesłanie
Jonasz nie zgadzał się z ideą, że miłosierdzie Boże sięgać może poza Izrael, zwłaszcza do kraju będącego nieprzyjacielem Izraela. Głównym punktem tej godnej uwagi krótkiej historii jest prawda, że zbawienie ostatecznie ma objąć cały świat. Wybór Izraela nie jest po prostu wyborem dla dobra tego narodu, lecz po to, by był on "światłem dla narodów".
KSIĘGA MICHEASZA
Micheasz jest czwartym z wielkich proroków (VIII w. przed Chr.), obok Amosa, Ozeasza i Izajasza. Jako rolnik z gór znał niesprawiedliwości społeczne z własnego doświadczenia.
Treść
Grzech Judy i Izraela 1-3 Odnowa i pokój 4-5 Czego wymaga Bóg 6 Ciemność i światło 7
Czas i miejsce
Micheasz działał w tym samym czasie, co Ozeasz (w Izraelu) i Izajasz (w Dudzie). Jego przesłanie kierowane było do obu tych królestw, mimo iż w czasie jego posłannictwa Izrael, ze stolicą w Samarii, został podbity przez Asyryjczyków. Asyryjczycy zaatakowali w tym czasie także Judę, ale Micheasz jedynie o tym wzmiankuje.
Sławne fragmenty Panowanie Bożego pokoju 4,1-4 (także u Izajasza 2,1-4) Król z Betlejem 5,2-4 Czego wymaga Bóg 6,6-8 Główna tematyka
Podobnie jak kilku innych proroków, Micheasz oburza się na ofiary i kult, którym nie towarzyszy sprawiedliwość i prawdziwa duchowość. Głównie podejmuje temat społecznej sprawiedliwości i prawdziwej religii. Spogląda jednak w przyszłość, widząc czas pokoju i błogosławieństwo Boże.
Ostatnia duża część Starego Testamentu znana jest jako księgi prorockie. Składa się na nie siedemnaście ksiąg, z których szesnaście nazwanych jest od imion proroków, których słowa zawierają (wyjątkiem są Lamentacje). Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel i Daniel znani są jako prorocy "wielcy"; pozostałych dwanaście ksiąg nazwanych jest od imion proroków tzw. "mniejszych".
Prorocy w Izraelu działali od najdawniejszych czasów. Mojżesz był pierwszym i najważniejszym z nich. Potem, w okresie sędziów i pierwszych królów, prorocy pojawiają się w Biblii regularnie, niektórzy przelotnie, inni - jak Eliasz i Elizeusz - nadając bieg wydarzeniom.
Z wyjątkiem Mojżesza wiemy niewiele o naukach tych wczesnych proroków. Dopiero w ósmym wieku przekazy najpierw Amosa, a później Ozeasza zostały spisane w księgach, które przetrwały do dzisiaj.
Prorocy pojawiali się przez ponad trzysta lat, działając od okresu przed wygnaniem i w czasie wygnania Izraela do Babilonu, a także po powrocie Izraelitów z niewoli.
Nie wiadomo, czy prorocy sami pisali księgi, czy też księgi te zostały spisane przez ludzi, którzy proroków słuchali i zapamiętali ich słowa. Jedynie w przypadku proroka Jeremiasza istnieje pewność, że polecił on spisywać swe słowa sekretarzowi. Jednak podstawa proroctw to słowo mówione.
Prorocy - byli to wysłannicy Boga, tak identyfikujący się z przesłaniem Bożym, że mówiący często jakby w Jego imieniu: "Mówię wam". Byli oni świadomi faktu swego wybrania przez Boga (patrz zwłaszcza Izajasz 6, Jeremiasz 1, Ezechiel 1-3) i mówili z inspiracji Jego Ducha i słowa. Ich proroctwa były wielekroć bardzo obrazowe, zawierały przypowieści, często wizje.
Słowo "proroctwo" oznacza dzisiaj przepowiadanie przyszłości i prorocy Starego Testamentu z pewnością dobrze przepowiadali przyszłe zdarzenia - zwłaszcza o nadejściu Mesjasza. Jednak najważniejsza część ich proroctw odnosiła się do czasów im współczesnych, a nie do przyszłości. Ich zadaniem było sprowadzić naród z powrotem na drogi Boże i pilnować, by nimi kroczył. Zatem dzisiejszy czytelnik musi zrozumieć czasy proroka, aby móc pojąć w pełni znaczenie jego słów, wówczas prorocy Starego Testamentu przemówią potężnym głosem w każdym wieku i kulturze.
KSIĘGA IZAJASZAZbiór proroctw odnoszących się do wydarzeń z ponad 200 lat. Pozwalają nam one ujrzeć niektóre kluczowe wydarzenia w historii Izraela z perspektywy Boga, który osądza, ratuje i umacnia swój naród.
TreśćCzęść 1: Zagrożenie ze strony Asyrii 1-39
Przesłanie Boga dla Judy i Jerozolimy 1-5 Wizja Proroka 6 Królestwo, obecne i przyszłe 7-12 Sąd nad narodami 13-23 Ostateczny sąd Boży i zwycięstwo 24-27 Obietnica przyszłych sądów i błogosławieństwa 28-35 Kryzys 36-39 (niemal identyczne z 2 Krl 18-20)Część 2: Obietnice dla wygnańców w Babilonie 40-55
U progu wolności 40-48 Sługa Boży i odkupienie, które przynosi 49-55Część 3: Po powrocie z niewoli 56-66
Wezwanie Izraela do skruchy poprzedzającej odnowę 56-59 Chwała, która nadejdzie 60-62 Edom będzie osądzony 63,1-6 Modlitwa za lud Boży 63,7-64,12 Nowe niebiosa i nowa ziemia 65-66 ProrokIzajasz działał w Jerozolimie przez ponad czterdzieści lat. Wezwany do pełnienia misji proroka w roku, w którym zmarł król Ozjasz (patrz rozdz. 6), pełnił swe posłannictwo w latach panowania Jotama, Achaza i Ezechiasza. Umiał sprawić, by królowie słuchali jego proroctw.
Wokół Izajasza gromadziła się grupa "uczniów" (8,16), i niektórzy sądzą, że proroctwa skierowane do wygnańców w Babilonie oraz do tych, którzy powrócili do Jerozolimy (rozdz. 40-66), były właśnie ich autorstwa. Autorstwo 40-55 przypisuje się anonimowemu prorokowi, zwanemu Deutero-Izajaszem, który działał na wygnaniu babilońskim.
Czas i miejsceIzajasz działał w ostatnich dekadach ósmego i być może na początku siódmego wieku przed Chr. Przed Izajaszem w Północnym Królestwie działał Amos, a w pierwszych latach działalności Izajasza w Samarii prorokował Ozeasz. Przez większą część tego okresu Judzie stale groził atak ze strony Asyryjczyków, a za panowania Ezechiasza Jerozolima niemal upadła. Później, w 586 roku przed Chr., Jerozolima faktycznie upadła i większość jej mieszkańców została wygnana - rozdziały 40-55 opowiadają o tych wydarzeniach. Po latach wygnańcy wrócili i zaczęli odbudowę; ostatnie rozdziały prawdopodobnie opowiadają o wydarzeniach tego okresu.
Sławne fragmenty Wizja i powołanie Izajasza 6 "Emmanuel" 7,13-16 "Albowiem Dziecię nam się narodziło" 9,2-7 "Wyrośnie różdżka z pnia Jessego" 11,1-9 "Miasto mamy potężne" 26,1-9 "Niech się rozweselą pustynia i spieczona ziemia" 35 "Pocieszcie, pocieszcie mój lud!" 40,1-31 "Oto mój sługa, którego podtrzymuję" 42,1-4; 49,1-6; 50,4-9 "Mąż boleści" 52,13-53,12 Zwiastun radosnej nowiny 52,7-12 "O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody" 55 Oswobodzenie przez Mesjasza, "dobra nowina ubogim" 61,1-4 Nowe niebiosa i nowa ziemia 65 17-25 Główne tematyWizja powołania Izajasza (rozdz. 6) zawiera sedno całego przesłania księgi. Jest nim majestat Boga, "Świętego Pana Zastępów". Lud tylko na Nim samym może polegać. Prorok ma przestrzec przed sądem Bożym dla wszystkich, którzy odwrócą się od Niego. Lecz Bóg kocha i wybacza, dlatego księga pełna jest obietnic o nadchodzącym Mesjaszu i przyszłym odrodzeniu narodu.
KSIĘGA JEREMIASZAProroctwa Jeremiasza pochodzą z okresu panowania ostatnich pięciu królów Judy: z okresu wydarzeń prowadzących do zdobycia Jerozolimy przez króla Nabuchodonozora z Babilonu. Jeremiasz, będąc człowiekiem wrażliwym, z ogromną niechęcią przyjął nakaz prorokowania o sądzie Bożym. Lecz wszystko, o czym mówił, sprawdziło się.
TreśćProlog: Powołanie Jeremiasza, aby został prorokiem 1
Część 1: Proroctwa dla Jerozolimy i Judy 2,1-25,14
W czasie Jozjasza 2-6 W czasie Jojakima 7-20 W czasie Sedecjasza 21,1-25,14Część 2: Życie i czasy Jeremiasza oraz obietnice Boga 26-45
Niektóre z proroctw Jeremiasza 26-28 Listy do wygnańców w Babilonie i do Szemajasza 29 Obietnica powrotu z wygnania i nowego przymierza 30-31 Nadzieja na przyszłość 32-33 Inne wydarzenia z życia Jeremiasza 34-45Część 3: Bóg będzie sądził narody 46-51 (także 25,15-38)
Epilog: Upadek Jerozolimy 52 (Uwaga: Rozdziały w Księdze Jeremiasza nie odpowiadają chronologii wydarzeń).
Prorok Jeremiasz urodził się w rodzinie kapłańskiej w Anatot, koło Jerozolimy. Na proroka został powołany w 627 roku przed Chr. Jego posłannictwo zaczęło się w czasach dobrych dla Judy, za panowania Jozjasza. Lecz potem klęska zaczęła następować po klęsce, bowiem potęga Babilonu zaczęła rosnąć, a królowie Judy nieodpowiedzialnie sprzymierzyli się z Egiptem. Jerozolima upadła i Jeremiasz został zabrany do Egiptu wraz z grupą, która uciekała z kraju. Jego niezmienne przesłanie, że Bóg będzie sądził ludy, nie przyniosło mu popularności i doprowadziło do wewnętrznych niepokojów. Jego przyjacielem był Baruch, który zapisał wiele z jego proroctw. Do współczesnych Jeremiasza należeli Sofoniasz i Ezechiel, który znalazł się z pierwszą grupą wygnańców w Babilonie.
Proroctwa przybierały wiele rozmaitych form: część z nich to poezja, część proza, jedne posługują się alegorią, inne przypowieścią. Wszystkie są opowiedziane w sposób bardzo ciekawy i poruszający.
Sławne fragmenty Powołanie Jeremiasza 1,1-19 "Błogosławiony mąż..." 17,5-8 "Zdradliwe serce człowieka" 17,9 Skarga Jeremiasza 20,7-18 Fałszywy i prawdziwy prorok 23, 15-32 Nowe przymierze 31,31-34 Główne tematyIstotą proroctwa jest wieść o nadchodzącym sądzie: nie ma sensu powtarzanie Bożych obietnic o pomocy, jeśli lud nadal trwa w grzechu i bałwochwalstwie. Jeremiasz mówił stale o grożącym upadku Jerozolimy. Lecz jest także nadzieja na przyszłość w powrocie z wygnania i w nowym przymierzu, które Bóg zapisze w sercach i umysłach swego ludu. Bardziej niż jakikolwiek inny prorok, Jeremiasz zajmuje się osobistą wiarą i pokutą. Osobowość Jeremiasza ukazuje się bardzo wyraźnie w jego modlitwach; osobowość innych proroków nie została ukazana tak dobrze.
KSIĘGA LAMENTACJI WierszeKsięga Lamentacji składa się z pięciu pieśni nieznanych autorów. Pierwsze cztery mają budowę akrostychiczną, to znaczy każda strofa zaczyna się od nowej litery alfabetu hebrajskiego. Wyrażają one ból wobec zniszczenia Jerozolimy przez Babilończyków. Ich autor najwyraźniej był świadkiem upadku miasta w 586 r. przed Chr. Mógł być więc jednym z tych, którzy pozostali wśród ruin Jerozolimy, gdy wygnańcy udali się do Babilonu.
TematykaPieśni te są elegiami. Wielkim złem jest upadek Jerozolimy i cierpienie jej mieszkańców. Gorsza jest tego przyczyna: Bóg wydał swój lud i zezwolił na cierpienie ze względu na jego grzech. Mimo to jest jeszcze promyk nadziei; por. 3,21-27, gdzie autor wyraża wiarę w niezachwiane miłosierdzie Boże.
KSIĘGA EZECHIELAWizje i proroctwa proroka Ezechiela na wygnaniu w Babilonie, kilka lat po roku 597 przed Chr.
TreśćProlog: Wizja Boga i powolanie Ezechiela na proroka 1-3
Część 1 : Proroctwa dotyczące Jerozolimy 4-24
Przypowieść o upadku Jerozolimy 4-5 Koniec nadszedł 6-7 Wina Jerozolimy 8-11 Przypowieści, alegorie i proroctwa 12-17 Odpowiedzialność indywidualna 18 Bunt Izraela 19,1-20,44 Ogień i miecz 20,45-21,32 Zapowiedź zguby Izraela i zniszczenia Jerozolimy 22-24Część 2: Proroctwa przeciwko obcym narodom 25-32
Część 3: Nadzieja na przyszłość 33-39
Prorok jako stróż 33,1-20 Wygnańcy słyszą o upadku Jerozolimy 33,21-33 Grzechy władców i ludu 34 Przeciwko Edomowi 35 Obietnice powrotu i nowego serca 36 Dolina wysuszonych kości 37 Przeciwko Gogowi 38-39Część 4: Wizja nowej Świątyni 40-48
Plany budowy Świątyni 40-42 Chwała Pana powraca do Świątyni 43,1-12 Reguły dotyczące kultu i kapłaństwa 43,13-44,31 Reguły dotyczące przyszłego porządku świata 45-46 Źródło płynące ze Świątyni 47,1-12 Kraj i pokolenia 47,13-48,35 Czas i miejsceEzechiel w swojej księdze podaje kilka dokładnych dat. Jego powołanie nastąpiło w 592 r. przed Chr., pięć lat po jego wygnaniu do Babilonu. Ezechiel był młodszy od współczesnego mu Jeremiasza, lecz mieszkał w Babilonie, a nie w Jerozolimie. Głosi swoje proroctwa także po upadku Jerozolimy (586 r. przed Chr.) i przybyciu większej ilości żydowskich wygnańców do Babilonu. Jedna rzecz pozostaje zagadką: mimo iż mieszkał on w Babilonie, wiele jego proroctw dotyczy Jerozolimy i zawiera bardzo szczegółowe opisy wydarzeń tam zachodzących. Był to prawdopodobnie duchowy dar widzenia, choć być może w tym czasie odwiedził on Jerozolimę.
ProrokEzechiel został wzięty do niewoli do Babilonu z królem Jojakinem i pierwszą grupą wygnańców (wszyscy z wiodących rodów Judy) w 597 r. przed Chr. Należał do rodu kapłańskiego, choć został uprowadzony zbyt wcześnie, by zostać kapłanem. Stąd też interesował się szczególnie sprawami kultu i czystością rytualną. Miewał też wizje i wpadał w trans; w pełni oddał się przekazywaniu słowa Bożego. Objawiał je za pomocą przypowieści, alegorii i relacji ze swoich wizji.
Sławne fragmenty Powołanie Ezechiela i jego wizja Bożej chwały 1-3 Odpowiedzialność osobista: "Umrze tylko ta osoba, która zgrzeszyła" 18 Prorok stróżem 33,1-20 Bóg pasterzem swego ludu 34,11-16 Nowe serce 36,22-32 Dolina wysuszonych kości 37 Życiodajna woda płynąca ze Świątyni 47,1-12 Główne tematyKsięgę otwiera wspaniała wizja Boga na równinach Babilonu. Wiele spośród proroctw Ezechiela ukazuje grzech i nazywa Boga Sędzią. Wobec wzniosłego obrazu chwały Bożej widać wyraźnie, jak wielkim grzechem są nieczystość i bałwochwalstwo. Ezechiel wie, że nie ma nadziei dla Jerozolimy i przewiduje jej upadek, do którego faktycznie dochodzi w 586 r. przed Chr. Jednak po zburzeniu miasta w jego proroctwach pojawia się silna nuta nadziei. Bóg pokaże swą wielkość, prowadząc naród wybrany z powrotem do Ziemi Obiecanej, dając mu nowe serce i nowe obrzędy. Proroctwa Ezechiela często kończą się tymi słowami: "aby poznali, że Ja jestem Pan".
KSIĘGA DANIELAKsięga zaczyna się od historii Daniela. Jako młody chłopak został on uprowadzony do Babilonu, gdzie zatriumfował dzięki swej niezwykłej odwadze i wierności Bogu. Druga część księgi zawiera wizje przyszłości i słynną modlitwę.
TreśćCzęść 1: Daniel w Babilonie 1-6
Daniel i przyjaciele na dworze Nabuchodonozora 1 Sen Nabuchodonozora 2 Rozpalony piec 3 Szaleństwo Nabuchodonozora 4 Uczta Baltazara 5 Daniel w jaskini lwów 6Część 2: Wizje Daniela i jego modlitwa 7-12
Wizja czterech imperiów 7-8 Modlitwa Daniela 9 Wizje przyszłego konfliktu 10-11 Czas końca 12(Jedna część księgi /2,4-7,28/ spisana jest w języku aramejskim, którym w tych czasach się powszechnie posługiwano. Reszta jest po hebrajsku).
MiejsceDaniel żył w VI w. przed Chr. Jego wizje pochodzą z okresu jego życia w Babilonie. Jednak w księdze zawarto tyle szczegółów na temat drugiego wieku przed Chr., że wielu ludzi sądzi, iż Księga Daniela uzyskała swoją ostateczną postać przy samym końcu okresu Starego Testamentu, gdy nad Judeą sprawował władzę król Antioch IV Epifanes (około 165 r. przed Chr.). Proroctwo osiąga swój punkt szczytowy w wizji czterech imperiów, która wydaje się być opisem despotycznych rządów tego władcy. Aby pozostać wiernym Bogu, potrzeba było odwagi. Historie o odwadze Daniela inspirowały także późniejsze pokolenia.
Główne wydarzenia Rozpalony piec 3 Uczta Baltazara 5 Daniel w jaskini lwów 6 Modlitwa Daniela 9,1-19 PrzesłanieHistorie Daniela są inspiracją dla wszystkich, którzy stają w obliczu prześladowań z powodu Boga. Bóg dobitnie wykazał zasadność bezkompromisowej odwagi Daniela i jego wiary. Wizje przyszłości ukazują ostateczne zwycięstwo Boga.
KSIĘGA OZEASZADoświadczenia miłości i cierpienia, gdy żona opuściła Ozeasza dla innego mężczyzny, stały się dla niego inspiracją do wyrażenia w tej pięknej księdze miłości Boga do Izraela i Jego smutku z powodu odrzucenia tej miłości przez ludzi.
TreśćCzęść 1: Smutek Ozeasza z powodu jego żony, oraz smutek Boga z powodu Izraela 1-3
Żona i dzieci Ozeasza 1-2,1 Niewierny Izrael 2,2-23 Ozeasz odzyskuje swoją żonę 3Część 2: Bóg kocha Izraela, ale będzie jego sędzią 4-13
Epilog: Obietnica odnowy, jeśli Izrael okaże skruchę 14
Czas i miejsceWydarzenia z Księgi Ozeasza dzieją się równolegle z początkową działalnością Izajasza. Prorok Ozeasz pochodził z Północnego Królestwa. Jego służba rozpoczęła się w czasie panowania ostatniego liczącego się króla Izraela, Jeroboama II, i trwała przez dwadzieścia lat załamania świetności państwa, w okresie panowania sześciu królów i zdobycia stolicy Izraela, Samarii, przez Asyryjczyków w 721 r. przed Chr.
ProrokOzeasz był mężczyzną o dużej wrażliwości. Smutne przeżycia osobiste wzmogły w nim jeszcze zdolność współczucia. Jego proroctwa dotyczą przeważnie sądu, lecz wyrażone są słowami wiernej miłości i troski.
Sławne fragmenty Miłość Boga do Izraela 11,1-4 Boża obietnica błogosławieństwa 14,4-9 PrzesłanieLudzie zaczęli zwracać się do kananejskiego boga płodności - Baala. Korupcja religijnego i społecznego życia Izraela sprawiła, że upadek był nieuchronny. Prorok głosi jednak głęboką miłość Boga do niewiernego Izraela i Jego pragnienie, aby lud powrócił do Niego i mógł się cieszyć Jego błogosławieństwem.
KSIĘGA JOELARujnująca plaga szarańczy rozumiana jest jako znak nadejścia "dnia Pańskiego", kiedy to odbędzie się jeszcze straszniejszy sąd Boży. Joel wzywa lud do okazania skruchy i wygląda czasów pełnych błogosławieństwa.
Treść Plaga szarańczy 1 Dzień Pański; wezwanie do skruchy 2,1-17 Przyszła obfitość plonów, uniwersalny dar Ducha 2,18-32 Przeciw narodom 3 Czas spisaniaNic nam nie wiadomo ani na temat Joela, ani tego, kiedy spisał księgę. Jedyną wskazówkę znaleźć można w wierszu 3,2, w którym mowa jest o Izraelu porozrzucanym pośród narodów, co może sugerować niewolę babilońską.
Sławne fragmenty"I wyleję potem Ducha mego na wszelkie ciało..." 3,1
PrzesłanieJoel wzywa do narodowej skruchy nie tylko z powodu ostrzegawczego "znaku", jakim jest plaga szarańczy, lecz dlatego, że Bóg osądzi i surowo ukarze brak żalu za grzechy. Fragment o Duchu Bożym wylanym na każdego jest cytowany przez Apostoła Piotra dla wyjaśnienia zdarzeń z dnia Pięćdziesiątnicy.
KSIĘGA AMOSAGłównym zagadnieniem, które podejmuje prorok jest sprawiedliwość społeczna - temat poruszany często przez proroków. Upomina prowadzących luksusowy tryb życia.
Treść Proroctwa przeciw obcym narodom 1,1-2,5 Proroctwa przeciw Izraelowi 2,6-6,14 Pięć wizji 7,1-9,10 Obietnica odnowy 9,11-15 MiejsceAmos głosił swe proroctwa w Północnym Królestwie Izraela w VIII w. przed Chr., prawdopodobnie tuż przed Ozeaszem i kilka lat przed Izajaszem. Były to dni dobrobytu dla Izraela, gdy na tronie zasiadał Jeroboam II, a nieprzyjaciół pokonano. Lecz Amos dostrzegł pierwsze oznaki zbliżającego się upadku.
ProrokAmos był pasterzem, który poszedł za Bożym głosem. Do Północnego Królestwa Izraela i świątyń w Betel i Gilgal przybył z Tekoa w potudniowej Dudzie. Jego proroctwa charakteryzują się dużą ostrością w wykazywaniu niesprawiedliwości i hipokryzji.
Sławne fragmenty"Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów..." 5,21-24
PrzesłanieAmos doskonale demaskował iluzje, jakimi chętnie żyją ludzie. Gdy Izraelici słuchali, jak krytykuje grzechy innych narodów, nie spodziewali się usłyszeć, że i oni zgrzeszyli. Opanowało ich wielkie przerażenie, gdy "dzień Pański" przedstawił jako dzień ciemności, a nie jasności. Nie mogli też czuć się bezpieczni w narodzie, w którym bogactwo przysługiwało tylko nielicznym, a wielu doznawało niesprawiedliwości. Nie było to zgodne z wolą Bożą.
KSIĘGA ABDIASZANajkrótsza księga Starego Testamentu, proroctwo przeciwko Edomitom. Naród ten, zamieszkujący tereny na południowy wschód od Judy, niedaleko miejsca, gdzie później zbudowano miasto Petra, skorzystał z niepowodzeń Jerozolimy i splądrował ją w czasie, gdy uległa Babilonowi (586 r. przed Chr.).
KSIĘGA JONASZAHistoria najbardziej opornego wysłannika Boga, Donasza, który musiał się nauczyć, że miłosierdzie Boże nie ogranicza się wyłącznie do Izraela.
HistoriaProrok o imieniu Jonasz zostaje wezwany przez Boga do przepowiadania proroctw w Niniwie, stolicy wroga - Asyrii. Próbuje uniknąć wezwania, lecz Bóg zapobiega jego ucieczce (historia o wielkiej rybie). Pod wpływem proroctw Donasza mieszkańcy Niniwy nawracają się i zostają ocaleni. To złości proroka, który siada w cieniu rośliny i rozmyśla. Gdy roślina usycha i Jonaszowi robi się jej żal, Bóg wyjaśnia mu, że byłoby lepiej, gdyby swe współczucie skierował ku mieszkańcom Niniwy.
Czas spisaniaTrudny do określenia. Jest to prawdopodobnie bardziej historia o Jonaszu niż historia spisana przez Donasza. Tym samym data podana w 2 Krl 14,25, która wymienia imię Donasza, nie musi być zobowiązująca. Księga ta równie dobrze mogła zostać spisana w czasach po upadku Asyryjczyków, odwołując się do wcześniejszych wydarzeń jako lekcji poglądowej.
PrzesłanieJonasz nie zgadzał się z ideą, że miłosierdzie Boże sięgać może poza Izrael, zwłaszcza do kraju będącego nieprzyjacielem Izraela. Głównym punktem tej godnej uwagi krótkiej historii jest prawda, że zbawienie ostatecznie ma objąć cały świat. Wybór Izraela nie jest po prostu wyborem dla dobra tego narodu, lecz po to, by był on "światłem dla narodów".
KSIĘGA MICHEASZAMicheasz jest czwartym z wielkich proroków (VIII w. przed Chr.), obok Amosa, Ozeasza i Izajasza. Jako rolnik z gór znał niesprawiedliwości społeczne z własnego doświadczenia.
TreśćGrzech Judy i Izraela 1-3 Odnowa i pokój 4-5 Czego wymaga Bóg 6 Ciemność i światło 7
Czas i miejsceMicheasz działał w tym samym czasie, co Ozeasz (w Izraelu) i Izajasz (w Dudzie). Jego przesłanie kierowane było do obu tych królestw, mimo iż w czasie jego posłannictwa Izrael, ze stolicą w Samarii, został podbity przez Asyryjczyków. Asyryjczycy zaatakowali w tym czasie także Judę, ale Micheasz jedynie o tym wzmiankuje.
Sławne fragmenty Panowanie Bożego pokoju 4,1-4 (także u Izajasza 2,1-4) Król z Betlejem 5,2-4 Czego wymaga Bóg 6,6-8 Główna tematykaPodobnie jak kilku innych proroków, Micheasz oburza się na ofiary i kult, którym nie towarzyszy sprawiedliwość i prawdziwa duchowość. Głównie podejmuje temat społecznej sprawiedliwości i prawdziwej religii. Spogląda jednak w przyszłość, widząc czas pokoju i błogosławieństwo Boże.
-Krzak gorejący
-rozstąpienie się M.Czerwonego
-manna z nieba
-ucieczka z Egiptu