Question

Teoria płyt litosfery o d myślinków

Answer 1

Główne założenia teorii płyt litosfery w jej ujęciu najprostszym są następujące:

- Litosfera składa się z kilkunastu płyt; wyróżnia się 6 wielkich płyt litosfery o powierzchni wielu milionów km2 każda: amerykańska, afrykańska, eurazjatycka, antarktyczna, indo - australijska, pacyficzna. Płyty mają charakter czasz, są wygięte zgodnie z kulistym kształtem Ziemi. Mogą obejmować tylko dno oceaniczne, jak płyta pacyficzna, lub zarówno dno oceaniczne jak i kontynenty, jak płyta afrykańska.

- Płyty są sztywne, lecz mogą się przesuwać względem siebie po powierzchni bardziej plastycznej astenosfery. Tempo przemieszczania wynosi kilka cm w ciągu roku. Płyty stale odnawiają się w grzbietach śródoceanicznych i niszczone są w strefach subdukcji. W oceanach, w miejscach głębokich pęknięć litosfery ? ryftach ? tam, gdzie płyty odsuwają się od siebie, następują wylewy law bazaltowych. Budują one grzbiety śródoceaniczne. Przez stale czynne pęknięcie, tworzące w osi grzbietu głęboką dolinę ryftową, wydobywają się kolejne porcje lawy. Wcześniejsze lawy odsuwane są od osi grzbietu i dobudowują dno oceaniczne. Rozrost dna oceanicznego powoduje, że kontynenty po obu jego stronach oddalają się od siebie. Nadmiar litosfery oceanicznej, niszczony jest w strefach subdukcji, czyli strefach podchodzenia jednej płyty pod drugą i wtapiania jej w płaszcz Ziemi. W strefach subdukcji powstają rowy oceaniczne. Bloki kontynentalne jako lżejsze części płyt nie podlegają subdukcji. Pęknięcia litosfery mogą mieć miejsce również w obrębie kontynentu. Powstaje dolina ryftowa, jak np.: we Wschodniej Afryce, która zapoczątkowuje podział jednej płyty kontynentalnej na dwie i powstanie nowego oceanu. W rozszerzającym się rowie następują wylewy lawy, a dno jego pogrąża się aż do wkroczenia oceanu.

- Granice płyt litosfery mogą przebiegać w miejscach rozrastania się litosfery, w miejscach jej pochłaniania ? subdukcji, lub w miejscach, gdzie płyty tylko przemieszczają się względem siebie wzdłuż uskoków przesuwczych. Wnętrza płyt podlegają tylko nie wielkim deformacjom, natomiast na granicy płyt, w zależności od rodzaju granicy, zachodzą deformacje prowadzące do powstania łańcuchów wysp czy gór fałdowych, mają miejsce zjawiska wulkaniczne, występują trzęsienia ziemi.

- Mechanizmem napędowym ruchu płyt są prądy konwekcji cieplnej w płaszczu poniżej litosfery.