Paronomazja (kalambur) – zestawienie wyrazów o podobnym brzmieniu, spokrewnionych lub niezależnych etymologicznie, by ujawnić ukryte, często tajemnicze związki znaczeniowe między zjawiskami. PRZYKŁAD : Podłogo nasza, / błogosław nam pod nam / błogo, o błogo… (M. Białoszewski, Podłogo błogosław).
Anafora:
Z czasem wszystko przemija, z czasem bieżą lata
Z czasem państw koniec idzie, z czasem tego świata
Z czasem stawa dowcip i rozum niszczeje
Z czasem gładkość uroda, udatność wietrzeje
D.Naborowski "Do Anny"
Anakolut – błąd składniowy zniekształcający budowę zdania, powodujący zanik związku logicznego między jego członami; inaczej jest to wypowiedź zorganizowana pod względem składniowym tak, że jej poszczególne człony kłócą się z porządkiem logicznym zdania i są niepoprawne pod względem gramatycznym. Zdania anakolutyczne są czasami wprowadzane celowo do utworów literackich, aby stworzyć wrażenie mowy potocznej lub w innych celach artystycznych. Pełni wówczas rolę środka stylistycznego . Przykład : jadąc na rowerze, spadła mi czapka
metonimia - np. Czytam Krasickiego . - zamiast : Czytać utwory Krasickiego.
Synekdocha - odmiana metonimii, wyraźnie wskazująca na jakieś zjawisko przez użycie nazwy innego zjawiska, zawierającego to pierwsze lub zawierającego się w pierwszym. Retoryka antyczna rozróżniała parę odmian synekdochy: części zamiast całości, materiału zamiast przedmiotu zeń wykonanego, rodzaju zamiast gatunku (i odwrotnie), liczby określonej zamiast nieokreślonej, liczby mnogiej zamiast pojedynczej
ANTYTEZA to zestawienie 2 przeciwstawnych elementów dla wzmocnienia wypowiedzi.
1-Wzgardzony-okryty chwałą
2-I wyszedłeś, jasny synku,z czarną bronia w noc (K.K.Baczyński)
Epifora - to w literaturze powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi.
Na przykład: Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, czułem jak dziecko, myślałem jak dziecko.
paralelizm – w językoznawstwie termin ten określa stosowanie ciągów zdań o takiej samej lub podobnej budowie. Jest to równoległe występowanie podobnych zdań lub poszczególnych słów w obrębie fragmentu tekstu. np.
"Gęby za lud krzyczące sam lud w końcu znudzą. I twarze lud bawiące na końcu lud znudzą." "Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga."
prozaimzmu -
Wprowadzenie do poezji czy prozy wyrazu potocznego, ujawniające się jako wyraźny dysonans w porównaniu z całym tekstem. Przykład: "śledź mi jak dyszel stanął w krtani" (Gałczyński, Pięć donosów).
alegorią - jest śmierć w motywie danse macabre(taniec śmierci), wąż jest alegorią szatana.
piorun kojarzy nam się z gniewem dzeusa wiec jest symbolem
ryba jest symbolem Boga
Archaizm - to wyraz, jego forma fonetyczna, konstrukcja składniowa, znaczenie, które wyszło z użycia, zarówno w mowie, jak i piśmie. Archaizmami nazywamy również wyrazy w formie przestarzałej jeszcze używane, ale posiadające nowsze formy, np. wyrazy: białogłowa, niewiasta (kobieta) - są to tzw. archaizmy anachroniczne.
eufemizmu -
wyraz lub peryfraza zastępująca słowo lub zwrot, które ze względu na tabu kulturowe czy religijne, na zabobon, na cenzurę lub autocenzurę (polityczną lub obyczajową), czy też na normy towarzyskie,pruderię, współczucie (empatia), poprawność polityczną, delikatność, uprzejmość, dobre wychowanie mówiącego nie może lub nie powinno być używane. Eufemizm powinien posiadać przynajmniej jedną cechę wspólną ze słowem, które zamienia. Powinien także wywoływać pozytywne lub neutralne skojarzenia, co jest niejednokrotnie jedynym kryterium odróżniającym go od dysfemizmu i wulgaryzmu.
Przykłady eufemizmów:
odszedł, zasnął w Panu - zamiast - umarł; jesień życia, trzeci wiek - zamiast - starośćpuszysty - zamiast - gruby
Topos – powtarzający się motyw, który często występuje w obrębie literatury i sztuki danej kultury,cywilizacji. Wskazuje na jedność kulturową danego kontynentu, czy na istnienie pierwotnych wzorców myślenia człowieka. Do najstarszych toposów należy motyw wędrówki, na którym opiera się Homerowa Odyseja. Topos budowany jest na zasadzie "obrazu" mającego na celu opis jakiejś sytuacji (topos tonącego statku w "Kazaniach Skargi") Przykłady toposów
topos cykliczności natury: ma źródła w micie o Demeter i Persefonie. Wiosna nastawała gdy Persefona wracała na Ziemię do Demeter. Gdy miała wracać do Hadesu, matka smuciła się, a ziemia stawała się nieurodzajna. topos arkadyjski: Motyw szczęścia. Arkadia to górzysta kraina na Peloponezie, zamieszkiwana przez pasterzy, którzy wiedli proste i szczęśliwe życie.
Peryfraza - inaczej omówienie. Środek stylistyczny, polegający na zastąpieniu nazwy określonego zjawiska/przedmiotu/postaci jego opisem. Sposób wzbogacenia i rozwinięcia treści. Przykład: zastąpienie wyrazu "śmierć" opisem "sen żelazny, twardy, nieprzespany" (przykład pochodzi z "Trenów" Jana Kochanowskiego)
prozaizm-Wprowadzenie do poezji czy prozy wyrazu potocznego, ujawniające się jako wyraźny dysonans w porównaniu z całym tekstem. Przykład: "śledź mi jak dyszel stanął w krtani" (Gałczyński,)
Neologizm-
1.pirat drogowy-osoba zachowująca się nadannie podczas jazdy
2.ZUS-zakład ubezpieczeń społecznych
3.odrzutowiec0samolot, którego napęd stanowi jeden lub wiecej silników odrzutowych.
4.zimowisko-odpowiednie miejsce na zabawy lub odpoczynek zimowy
Paronomazja (kalambur) – zestawienie wyrazów o podobnym brzmieniu, spokrewnionych lub niezależnych etymologicznie, by ujawnić ukryte, często tajemnicze związki znaczeniowe między zjawiskami.
PRZYKŁAD : Podłogo nasza, / błogosław nam pod nam / błogo, o błogo… (M. Białoszewski, Podłogo błogosław).
Anafora:
Z czasem wszystko przemija, z czasem bieżą lata
Z czasem państw koniec idzie, z czasem tego świata
Z czasem stawa dowcip i rozum niszczeje
Z czasem gładkość uroda, udatność wietrzeje
D.Naborowski "Do Anny"
Anakolut – błąd składniowy zniekształcający budowę zdania, powodujący zanik związku logicznego między jego członami; inaczej jest to wypowiedź zorganizowana pod względem składniowym tak, że jej poszczególne człony kłócą się z porządkiem logicznym zdania i są niepoprawne pod względem gramatycznym. Zdania anakolutyczne są czasami wprowadzane celowo do utworów literackich, aby stworzyć wrażenie mowy potocznej lub w innych celach artystycznych. Pełni wówczas rolę środka stylistycznego .
Przykład : jadąc na rowerze, spadła mi czapka
metonimia - np. Czytam Krasickiego . - zamiast : Czytać utwory Krasickiego.
Synekdocha - odmiana metonimii, wyraźnie wskazująca na jakieś zjawisko przez użycie nazwy innego zjawiska, zawierającego to pierwsze lub zawierającego się w pierwszym. Retoryka antyczna rozróżniała parę odmian synekdochy: części zamiast całości, materiału zamiast przedmiotu zeń wykonanego, rodzaju zamiast gatunku (i odwrotnie), liczby określonej zamiast nieokreślonej, liczby mnogiej zamiast pojedynczej
ANTYTEZA to zestawienie 2 przeciwstawnych elementów dla wzmocnienia wypowiedzi.
1-Wzgardzony-okryty chwałą
2-I wyszedłeś, jasny synku,z czarną bronia w noc (K.K.Baczyński)
Epifora - to w literaturze powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi.
Na przykład: Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, czułem jak dziecko, myślałem jak dziecko.
paralelizm – w językoznawstwie termin ten określa stosowanie ciągów zdań o takiej samej lub podobnej budowie. Jest to równoległe występowanie podobnych zdań lub poszczególnych słów w obrębie fragmentu tekstu. np.
"Gęby za lud krzyczące sam lud w końcu znudzą. I twarze lud bawiące na końcu lud znudzą." "Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga."prozaimzmu -
Wprowadzenie do poezji czy prozy wyrazu potocznego, ujawniające się jako wyraźny dysonans w porównaniu z całym tekstem. Przykład: "śledź mi jak dyszel stanął w krtani" (Gałczyński, Pięć donosów).
alegorią - jest śmierć w motywie danse macabre(taniec śmierci), wąż jest alegorią szatana.
piorun kojarzy nam się z gniewem dzeusa wiec jest symbolem
ryba jest symbolem Boga
Archaizm - to wyraz, jego forma fonetyczna, konstrukcja składniowa, znaczenie, które wyszło z użycia, zarówno w mowie, jak i piśmie. Archaizmami nazywamy również wyrazy w formie przestarzałej jeszcze używane, ale posiadające nowsze formy, np. wyrazy: białogłowa, niewiasta (kobieta) - są to tzw. archaizmy anachroniczne.
eufemizmu -
wyraz lub peryfraza zastępująca słowo lub zwrot, które ze względu na tabu kulturowe czy religijne, na zabobon, na cenzurę lub autocenzurę (polityczną lub obyczajową), czy też na normy towarzyskie,pruderię, współczucie (empatia), poprawność polityczną, delikatność, uprzejmość, dobre wychowanie mówiącego nie może lub nie powinno być używane. Eufemizm powinien posiadać przynajmniej jedną cechę wspólną ze słowem, które zamienia. Powinien także wywoływać pozytywne lub neutralne skojarzenia, co jest niejednokrotnie jedynym kryterium odróżniającym go od dysfemizmu i wulgaryzmu.
Przykłady eufemizmów:
odszedł, zasnął w Panu - zamiast - umarł; jesień życia, trzeci wiek - zamiast - starośćpuszysty - zamiast - grubyTopos – powtarzający się motyw, który często występuje w obrębie literatury i sztuki danej kultury,cywilizacji. Wskazuje na jedność kulturową danego kontynentu, czy na istnienie pierwotnych wzorców myślenia człowieka.
topos cykliczności natury: ma źródła w micie o Demeter i Persefonie. Wiosna nastawała gdy Persefona wracała na Ziemię do Demeter. Gdy miała wracać do Hadesu, matka smuciła się, a ziemia stawała się nieurodzajna. topos arkadyjski: Motyw szczęścia. Arkadia to górzysta kraina na Peloponezie, zamieszkiwana przez pasterzy, którzy wiedli proste i szczęśliwe życie.Do najstarszych toposów należy motyw wędrówki, na którym opiera się Homerowa Odyseja. Topos budowany jest na zasadzie "obrazu" mającego na celu opis jakiejś sytuacji (topos tonącego statku w "Kazaniach Skargi")
Przykłady toposów
Peryfraza - inaczej omówienie. Środek stylistyczny, polegający na zastąpieniu nazwy określonego zjawiska/przedmiotu/postaci jego opisem. Sposób wzbogacenia i rozwinięcia treści.
Przykład: zastąpienie wyrazu "śmierć" opisem "sen żelazny, twardy, nieprzespany" (przykład pochodzi z "Trenów" Jana Kochanowskiego)
Mam nadzieje ze pomogłam ;]
Jesli chcesz mozesz to skrucic ..
prozaizm-Wprowadzenie do poezji czy prozy wyrazu potocznego, ujawniające się jako wyraźny dysonans w porównaniu z całym tekstem. Przykład: "śledź mi jak dyszel stanął w krtani" (Gałczyński,)
Neologizm-
1.pirat drogowy-osoba zachowująca się nadannie podczas jazdy
2.ZUS-zakład ubezpieczeń społecznych
3.odrzutowiec0samolot, którego napęd stanowi jeden lub wiecej silników odrzutowych.
4.zimowisko-odpowiednie miejsce na zabawy lub odpoczynek zimowy
5.ślimak-spirala łącząca dwa pasma autostrady
6.korek-tłok na drodze