Question

Opozycja wojskowa w Polsce po zakonczeniu II wojny światowej.

Cokolwiek na ten temat :)

Answer 1

1. Opozycja legalna

a. Polskie Stronnictwo Ludowe

– wobec infiltracji SL przez działaczy komunistycznych, Mikołajczyk w sierpniu 1945 r. zakłada Polskie Stronnictwo Ludowe, którego pierwszym prezesem jest Wincenty Witos, a po jego śmierci Stanisław Mikołajczyk;
– następuje szybki przyrost ilościowy PSL – 200 tys. członków w listopadzie 1945 r., a już na początku 1946 r. stronnictwo ma ponad 500 tys. członków;
– PSL otrzymuje 52 mandaty na 456 mandatów w KRN.

b. Stronnictwo Pracy

– SP otrzymuje zgodę na legalizację pod warunkiem, że w kierownictwie tej partii znajdzie się 50% członków prokomunistycznej grupy „Zryw” (Feliks Widy-Wirski i Zygmunt Felczak);
– prezesem stronnictwa zostaje Karol Popiel;
– następuje przejęcie przez „zrywowców” SP w połowie 1946 roku.

c. inne ugrupowania

Część opozycji skupia się wokół Tygodnika Powszechnego wydawanego przez Kurię Metropo

2. Opozycja nielegalna

a. podziemie polskie

– 19 stycznia 1945 r. rozwiązuje się AK, na jej miejsce powstaje na ziemiach na zachód od Wisły kadrowa organizacja „Nie” na czele z gen. Okulickim i gen. Fieldorfem-Nilem;
– po aresztowaniu 16 przywódców polskiego podziemia gen. Anders rozwiązuje „Nie” i powołuje Delegaturę Sił Zbrojnych na czele z płk. Janem Rzepeckim;
– walkę zbrojną z powstającą władzą komunistyczną prowadzą oddziały Narodowego Związku Wojskowego, oddziały Józefa Kurasia-Ognia na Podhalu i Zygmunta Szyndzielorza-Łupaszki w Puszczy Białowieskiej na Białostocczyźnie;
– w nocy z 4/5 sierpnia 1945 r. następuje atak żołnierzy AK na więzienie w Kielcach i uwolnienie więźniów;
– 2 sierpnia 1945 r. TRJN ogłasza amnestię, jednak nadal trwają prześladowania członków podziemia, nawet tych ujawniających się na podstawie amnestii;
– represje powodują utworzenie 2 września 1945 r. organizacji WiN (Wolność i Niezawisłość) na czele z płk. Rzepeckim.

Z podziemiem władza rozprawia się w sposób zasadniczy na przełomie 1947 i 1948 roku (do początku lat 50. działają niedobitki organizacji konspiracyjnych, choć przeważnie są one silnie infiltrowane przez UB, jak np. WiN w latach 1948–52).

b. walki z UPA

– w Rzeszowskiem i Bieszczadach działają jednostki Ukraińskiej Armii Powstańczej walczące nie tylko z wojskiem i milicją, ale także z ludnością polską;
– w marcu 1947 r. w zasadzce zorganizowanej przez UPA ginie gen. Karol Świerczewski;
– w ramach akcji „Wisła” przeprowadzonej przez władze polskie od czerwca do lipca 1947 r. zlikwidowane zostają całkowicie oddziały ukraińskie, a ludność ulitalną w Krakowie (redaktor naczelny Jerzy Turowicz).