Młodość i pochodzenie społeczne św. Jana. - Co wiemy o pochodzeniu i wczesnej młodości Jana? Informacje na ten temat nie są dość jasne. Prawdopodobnie z tego powodu jego curriculum vitae zostało wzbogacone na przestrzeni wieków o liczne legendy. Rok przyjścia na świat Jana historycy powszechnie przyjęli na około 1414. Funkcję nazwiska mogła pełnić miejscowość, z której dana osoba pochodziła. Dlatego określenie de Ducla wskazuje na miejsce urodzenia Jana w Dukli.
Środowisko rodzinne Jana. - Biografowie do pewnego stopnia ustalili środowisko pochodzenia Jana. W czasie procesu beatyfikacyjnego (1626-1630) Kazimierz z Krosna, bernardyn, wikary klasztoru lwowskiego, przekazał wiadomość, że pod koniec XVI w. żył w Dukli sędziwy i powszechnie poważany mieszczanin. Nosił nazwisko Dźwig i pochodził w prostej linii z rodziny Jana. Przedstawioną informację bernardyn ów zaczerpnął z relacji zasłyszanej w rodzinnym mieście od ks. Jakuba Łopackiego, mansjonarza fary krośnieńskiej i jego brata Jana, rajcy krośnieńskiego. Zresztą sam Kazimierz z Krosna, kiedy w 1618 r. przebywał w Dukli, odszukał potomków Dźwiga. Ci potwierdzili mu wiadomość Łopackich. Czy jednak nazwisko Dźwig było rodowym Jana z Dukli do dzisiaj nie wiadomo.
Miejsce zamieszkania. - Według zeznań kilku sędziwych mieszczan dukielskich, rodzice Jana prawdopodobnie mieszkali w domu przy ulicy Kaczyniec. Była ona usytuowana na tzw. Przedmieściu Wyższym, w południowej części pierwotnej Dukli (Stara Dukla). Stąd, jak wnioskują biografowie, rodzice Jana należeli do mieszkańców osiadłych już tam od dłuższego czasu. Byli to pobożni, praktykujący katolicy, skoro właśnie w ich rodzinie zrodziło się powołanie kapłańskie i zakonne.
Wykształcenie. - Pozostaje do rozwiązania kwestia wykształcenia Jana. Na podstawie wymogów stawianych w zakonie kandydatom zamierzającym przyjąć święcenia kapłańskie, żywotopisarze Jana stwierdzili, że w młodych latach zdobył on wykształcenie elementarne. Biografowie ogólnie przyjmują, że początkowe etapy życia zakonnego przechodził analogicznie do innych współbraci. W XV wieku, podobnie jak później u bernardynów, prawie każdy klasztor z osobna przyjmował i przez okres roku kształcił nowicjuszy. Pozostawali oni pod opieką mistrza nowicjatu. Zdobywali wiedzę z zakresu duchowości franciszkańskiej, liturgiki, śpiewu kościelnego, a także byli zobowiązani do pracy fizycznej. Po ukończeniu nowicjatu i formalnym przyjęciu do zakonu przez akt złożenia profesji wieczystej, kandydat do kapłaństwa przechodził kolejne etapy nauki, stopniowo przyjmując niższe, a następnie wyższe święcenia. Studium franciszkańskie obejmowało powszechny w średniowieczu program tak zwanego trivium: gramatyka, retoryka i logika. Lektorzy wykładali teologię prawdopodobnie tylko w większych klasztorach. Jak szerokie wykształcenie teologiczne zdobył Jan? W późniejszym okresie piastował urząd kaznodziei niemieckiego. Od kandydata na ambonę wymagane były według średniowiecznej praktyki doctrina et sanctitas vitae. Z tego wynika, że Jan to człowiek odznaczający się dobrą znajomością wiedzy teologicznej i języka niemieckiego oraz świątobliwością życia.
Życie pustelnicze św. Jana. - Według dawnej tradycji, istniejącej w środowisku dukielskim, a potwierdzonej w XVII w. przez tamtejszy urząd wójtowski, w młodym wieku Jan prowadził życie pustelnicze w okolicznych lasach, nad potokiem Zaśpit. Miał także swój erem pod górą Cergową, jak podaje późniejsza wersja tradycji. Kiedy Jan opuścił pustelnię? We franciszkańskiej wspólnocie zakonnej przebywał około pięćdziesięciu lat. Odejmując tę liczbę od roku jego śmierci, w przybliżeniu określiłem datę tego wydarzenia na r. 1434.
Spis treści
POCZĄTKI ŻYCIA ZAKONNEGO
Św. Jan u oo. Franciszkanów konwentualnych. - Jak potoczyły się dalsze dzieje Jana w Zakonie Braci Mniejszych? Koleje życia Świętego, związane z dziejami franciszkanów konwentualnych, są również pełne niejasności. Wśród historyków panuje ogólne przekonanie, że Jan z Dukli znalazł się pośród braci zakonnej w dojrzałym wieku. Dojrzałość wiekową wyjaśnia poprzedzający wstąpienie do zakonu okres życia pustelniczego. W którym z klasztorów Jan odbył nowicjat? Być może zgłosił się do konwentu krośnieńskiego, znajdującego się najbliżej Dukli. Po przyjęciu święceń kapłańskich Jan z Dukli prawdopodobnie sprawował w zakonie różne urzędy i funkcje, począwszy od najniższych (kwestarz, lektor, kantor, spowiednik, zakrystian, kaznodzieja), aż po przełożonego, co było u franciszkanów przyjętym zwyczajem, chociaż nie regułą. Kilka razy kapituły prowincjalne powierzały Janowi urząd gwardiana w poszczególnych klasztorach. Kronikarz bernardyński, Jan z Komorowa, określa dwa takie konwenty: w Krośnie i we Lwowie.
Kustosz kustodii i kaznodzieja niemiecki. - Sprawowanie urzędu kustosza kustodii ruskiej to kolejny etap w życiu zakonnym Jana z Dukli. Przypadł on na okres między schyłkiem rządów kustosza Piotra Galatana (1443), a początkiem Jerzego z Sanoka (1461). W 1461 r., w kościele szpitalnym pod wezwaniem św. Ducha we Lwowie, skupiającym niemieckich mieszczan, Jan z Dukli pełnił funkcję kaznodziei. Nie wiadomo jednak przez jaki okres czasu.
Spis treści
BERNARDYNI W POLSCE
Pierwsi bernardyni w Polsce. - Życie i działalność św. Jana z Dukli przypadły na okres, w którym ożywił się ruch odnowy wśród zakonów żebrzących. Przeszczepiona w 1453 r. na polski grunt przez św. Jana Kapistrana włoska reforma franciszkańska znalazła dogodne warunki rozwoju. Polscy Bracia Mniejsi obserwanci, zwani bernardynami, w niedługim czasie stworzyli bardzo dynamiczny, samodzielny wikariat (1467), a następnie prowincję (1517), skupiającą wiele nieprzeciętnych osób. W znacznej mierze reprezentowały one uniwersyteckie środowisko naukowe. To właśnie z niego między innymi wywodzili się zakonnicy bernardyńscy, jak chociażby niedawni mistrzowie Akademii Krakowskiej Antoni z Radomska (zm. 1487), Jan ze Stopnicy (zm. około 1518), czy Jan Szklarek (zm. 1515). Także wśród bernardynów niemal współcześnie żyjących z Janem z Dukli nie brakło równie świątobliwych i żarliwych w spełnianiu swej misji duszpasterskiej zakonników, takich jak bł. Władysław z Gielniowa (zm. 1505), patron Warszawy, bł. Szymon z Lipnicy (zm. 1482), patron Krakowa oraz Sługa Boży, Rafał z Proszowic (zm. 1534).
Spis treści
PRZEJŚCIE I DZIAŁALNOŚĆ U BERNARDYNÓW
Przejście św. Jana do bernardynów. - Osobowość, świątobliwe życie oraz piastowane urzędy zapewniały Janowi do końca pobytu u franciszkanów konwentualnych uznanie, szacunek, sympatię i wpływowe znaczenie w zakonie. Jednak pragnienie doskonalszego życia zakonnego, bliskiego ideałom franciszkańskim, było przyczyną podjęcia przez niego decyzji przejścia do Zakonu Braci Mniejszych obserwantów. Chcąc przenieść się od franciszkanów konwentualnych do bernardynów musiał się jednak liczyć z oporem ze strony przełożonych. Dla zapobieżenia sporom wokół tej sprawy i uzyskania formalnego zezwolenia Jan wykorzystał wizytację klasztoru św. Krzyża we Lwowie w 1463 r. przeprowadzoną przez prowincjała Mikołaja Stryczka z Karniowa (1443 – 1467), a ściślej uroczyste przyjęcie na cześć wizytatora. Istniał bowiem zwyczaj, że zarząd miasta Lwowa podejmował obiadem przełożonego franciszkanów ilekroć ten przybywał na wizytację. W czasie uczty Jan przedstawił prowincjałowi prośbę o pozwolenie przejścia do bernardynów. Stryczek mniemał, że na odwiedziny ich w sąsiednim klasztorze, stąd tak łatwo udzielił pozytywnej odpowiedzi. Całe wydarzenie miało miejsce w obecności wielu świadków, dlatego więc konwentualni zaniechali roszczeń w sprawie powrotu Jana.
Działalność św. Jana w klasztorach bernardyńskich. - W Zakonie Braci Mniejszych obserwantów Jan z Dukli spędził 21 lat. Rozwijał tam swoje życie wewnętrzne i pilnie zachowywał obowiązującą Regułę Franciszka z Asyżu. Z pewnością znaczny okres życia Jan spędził w klasztorze św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie. Przez krótki okres mieszkał w klasztorze w Poznaniu. W konwencie lwowskim sprawował on z wielką żarliwością, nawet w czasie nękających go chorób, urząd kaznodziei i spowiednika. Tematyka kazań głoszonych przez Jana dotyczyła kierowania się w życiu Ewangelią, ze szczególnym akcentem zachowania rad ewangelicznych pod macierzyńską opieką Najświętszej Matki Zbawiciela, Maryi Panny Anielskiej i za wsparciem świętych Kościoła. Jan z Dukli wiele czasu spędzał również w konfesjonale, wyróżniając się jako spowiednik cierpliwością i życzliwością w stosunku do penitentów. Ludzie świeccy znajdowali u niego poradę życiową, słowa otuchy i pokrzepienia.
Misjonarz wśród prawosławnych. - Na podstawie zeznań świadków w procesie beatyfikacyjnym w XVII w. oraz ożywionego kultu, jakim Ormianie i Rusini otaczali Jana pielgrzymując do jego grobu, biografowie przyjęli tezę o czynnym udziale Świętego w pracach misyjnych lwowskich bernardynów wśród ludności prawosławnej. Również twierdzenie o jego działalności charytatywnej wywodzi się z tradycji. Według niej osobiście odwiedzał on chorych, udzielał im sakramentów, bogatych prosił o jałmużnę na rzecz ubogich, sam dzielił się z głodnymi swoim posiłkiem przy furcie klasztornej.
Spis treści
DUCHOWOŚĆ ŚW. JANA
Życie wewnętrzne św. Jana. - Jan z Dukli prowadził głębokie życie wewnętrzne, szczególnie uwydatnione w przekazach źródłowych. Wspólnie z braćmi brał udział w Officium Divinum, pomimo że cierpiał z powodu owrzodzenia nóg i utraty wzroku. Psalmy brewiarzowe recytował z pamięci, przechadzając się między stallami dla przezwyciężenia senności. Pana Boga kontemplował w czasie całonocnych czuwań oraz przebywając w przygotowanej w tym celu, w przyklasztornym ogrodzie kapliczce – pustelni. Odznaczał się szczególnym nabożeństwem do Matki Bożej. Wyrazem tego było odmawianie przez Jana kilka razy dziennie Godzinek ku Jej czci. Wolny czas, przeznaczony na rekreację, Jan spędzał na wykonywaniu różnych posług w ogrodzie lub kuchni klasztornej niosąc tym samym pomoc braciom zakonnym. Celę oraz ubranie miał zawsze utrzymane w porządku i czystości.
Śmierć. - W dzień świętego Michała Archanioła, to jest we środę 29 września 1484 r. Jan z Dukli, odmówił ze współbraćmi siedem psalmów pokutnych. Następnie w celi lwowskiego klasztoru zakończył swoją ziemską peregrinatio ad Deum. Został pochowany bez trumny, w ziemnym grobie, w chórze zakonnym kościoła św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie.
Spis treści
BEATYFIKACJA I KANONIZACJA
Beatyfikacja i kanonizacja. - Rozwijający się intensywnie kult pośmiertny tego bernardyna wywarł pozytywny wpływ na życie religijne narodu polskiego. Stąd papież Klemens XII 21 stycznia 1733 r. ogłosił Jana z Dukli błogosławionym, a w sześć lat później patronem Korony i Litwy (1739). Ojciec św. Jan Paweł II 10 czerwca 1997 r. w Krośnie włączył Błogosławionego w poczet polskich świętych.
Lokalne miejsca kultu. - Jak wyglądał kult Jana w Dukli przed beatyfikacją? Szczególne nabożeństwo do Jana z Dukli powodowało rozszerzanie jego czci poza bernardyński klasztor we Lwowie. Kult Jana od dawna rozwijał się również w miejscu jego przyjścia na świat. Rada miasta posługiwała się pieczęcią z wizerunkiem Jana z Dukli już w XVI wieku. Wspomniany wcześniej mieszczanin dukielski Dźwig polecił swoim dzieciom w testamencie, aby modlili się do bł. Jana w każdej potrzebie. Ufundował on również obraz, przedstawiający bł. Jana w zachwycie, z aureolą nad głową. Portret ów został zawieszony w dukielskim kościele parafialnym pod wezwaniem Marii Magdaleny (1. poł. XV w.). Mieszkańcy miasta i okolicy nosili tzw. pieniążki bł. Jana, czyli medale bite na jego cześć. Mieszczanie dukielscy jeszcze w XVII w. interesowali się domem, w którym Jan miał się urodzić. Uważali swojego rodaka za świętego i za jego przyczyną modlili się do Pana Boga. Doskonale wiedzieli jak wielką czcią cieszy się ich Błogosławiony we Lwowie.
Młodość i pochodzenie społeczne św. Jana. - Co wiemy o pochodzeniu i wczesnej młodości Jana? Informacje na ten temat nie są dość jasne. Prawdopodobnie z tego powodu jego curriculum vitae zostało wzbogacone na przestrzeni wieków o liczne legendy. Rok przyjścia na świat Jana historycy powszechnie przyjęli na około 1414. Funkcję nazwiska mogła pełnić miejscowość, z której dana osoba pochodziła. Dlatego określenie de Ducla wskazuje na miejsce urodzenia Jana w Dukli.
Środowisko rodzinne Jana. - Biografowie do pewnego stopnia ustalili środowisko pochodzenia Jana. W czasie procesu beatyfikacyjnego (1626-1630) Kazimierz z Krosna, bernardyn, wikary klasztoru lwowskiego, przekazał wiadomość, że pod koniec XVI w. żył w Dukli sędziwy i powszechnie poważany mieszczanin. Nosił nazwisko Dźwig i pochodził w prostej linii z rodziny Jana. Przedstawioną informację bernardyn ów zaczerpnął z relacji zasłyszanej w rodzinnym mieście od ks. Jakuba Łopackiego, mansjonarza fary krośnieńskiej i jego brata Jana, rajcy krośnieńskiego. Zresztą sam Kazimierz z Krosna, kiedy w 1618 r. przebywał w Dukli, odszukał potomków Dźwiga. Ci potwierdzili mu wiadomość Łopackich. Czy jednak nazwisko Dźwig było rodowym Jana z Dukli do dzisiaj nie wiadomo.
Miejsce zamieszkania. - Według zeznań kilku sędziwych mieszczan dukielskich, rodzice Jana prawdopodobnie mieszkali w domu przy ulicy Kaczyniec. Była ona usytuowana na tzw. Przedmieściu Wyższym, w południowej części pierwotnej Dukli (Stara Dukla). Stąd, jak wnioskują biografowie, rodzice Jana należeli do mieszkańców osiadłych już tam od dłuższego czasu. Byli to pobożni, praktykujący katolicy, skoro właśnie w ich rodzinie zrodziło się powołanie kapłańskie i zakonne.
Wykształcenie. - Pozostaje do rozwiązania kwestia wykształcenia Jana. Na podstawie wymogów stawianych w zakonie kandydatom zamierzającym przyjąć święcenia kapłańskie, żywotopisarze Jana stwierdzili, że w młodych latach zdobył on wykształcenie elementarne. Biografowie ogólnie przyjmują,
że początkowe etapy życia zakonnego przechodził analogicznie do innych współbraci. W XV wieku, podobnie jak później u bernardynów, prawie każdy klasztor z osobna przyjmował i przez okres roku kształcił nowicjuszy. Pozostawali oni pod opieką mistrza nowicjatu. Zdobywali wiedzę z zakresu duchowości franciszkańskiej, liturgiki, śpiewu kościelnego, a także byli zobowiązani do pracy fizycznej.
Po ukończeniu nowicjatu i formalnym przyjęciu do zakonu przez akt złożenia profesji wieczystej, kandydat do kapłaństwa przechodził kolejne etapy nauki, stopniowo przyjmując niższe, a następnie wyższe święcenia. Studium franciszkańskie obejmowało powszechny w średniowieczu program tak zwanego trivium: gramatyka, retoryka i logika. Lektorzy wykładali teologię prawdopodobnie tylko w większych klasztorach. Jak szerokie wykształcenie teologiczne zdobył Jan? W późniejszym okresie piastował urząd kaznodziei niemieckiego. Od kandydata na ambonę wymagane były według średniowiecznej praktyki doctrina et sanctitas vitae. Z tego wynika, że Jan to człowiek odznaczający się dobrą znajomością wiedzy teologicznej i języka niemieckiego oraz świątobliwością życia.
Życie pustelnicze św. Jana. - Według dawnej tradycji, istniejącej w środowisku dukielskim,
a potwierdzonej w XVII w. przez tamtejszy urząd wójtowski, w młodym wieku Jan prowadził życie pustelnicze w okolicznych lasach, nad potokiem Zaśpit. Miał także swój erem pod górą Cergową, jak podaje późniejsza wersja tradycji. Kiedy Jan opuścił pustelnię? We franciszkańskiej wspólnocie zakonnej przebywał około pięćdziesięciu lat. Odejmując tę liczbę od roku jego śmierci, w przybliżeniu określiłem datę tego wydarzenia na r. 1434.
Spis treści
POCZĄTKI ŻYCIA ZAKONNEGO
Św. Jan u oo. Franciszkanów konwentualnych. - Jak potoczyły się dalsze dzieje Jana
w Zakonie Braci Mniejszych? Koleje życia Świętego, związane z dziejami franciszkanów konwentualnych, są również pełne niejasności. Wśród historyków panuje ogólne przekonanie, że Jan z Dukli znalazł się pośród braci zakonnej w dojrzałym wieku. Dojrzałość wiekową wyjaśnia poprzedzający wstąpienie do zakonu okres życia pustelniczego. W którym z klasztorów Jan odbył nowicjat? Być może zgłosił się do konwentu krośnieńskiego, znajdującego się najbliżej Dukli. Po przyjęciu święceń kapłańskich Jan z Dukli prawdopodobnie sprawował w zakonie różne urzędy i funkcje, począwszy od najniższych (kwestarz, lektor, kantor, spowiednik, zakrystian, kaznodzieja), aż po przełożonego, co było u franciszkanów przyjętym zwyczajem, chociaż nie regułą. Kilka razy kapituły prowincjalne powierzały Janowi urząd gwardiana
w poszczególnych klasztorach. Kronikarz bernardyński, Jan z Komorowa, określa dwa takie konwenty:
w Krośnie i we Lwowie.
Kustosz kustodii i kaznodzieja niemiecki. - Sprawowanie urzędu kustosza kustodii ruskiej to kolejny etap w życiu zakonnym Jana z Dukli. Przypadł on na okres między schyłkiem rządów kustosza Piotra Galatana (1443), a początkiem Jerzego z Sanoka (1461). W 1461 r., w kościele szpitalnym pod wezwaniem św. Ducha we Lwowie, skupiającym niemieckich mieszczan, Jan z Dukli pełnił funkcję kaznodziei. Nie wiadomo jednak przez jaki okres czasu.
Spis treści
BERNARDYNI W POLSCE
Pierwsi bernardyni w Polsce. - Życie i działalność św. Jana z Dukli przypadły na okres,
w którym ożywił się ruch odnowy wśród zakonów żebrzących. Przeszczepiona w 1453 r. na polski grunt przez św. Jana Kapistrana włoska reforma franciszkańska znalazła dogodne warunki rozwoju. Polscy Bracia Mniejsi obserwanci, zwani bernardynami, w niedługim czasie stworzyli bardzo dynamiczny, samodzielny wikariat (1467), a następnie prowincję (1517), skupiającą wiele nieprzeciętnych osób.
W znacznej mierze reprezentowały one uniwersyteckie środowisko naukowe. To właśnie z niego między innymi wywodzili się zakonnicy bernardyńscy, jak chociażby niedawni mistrzowie Akademii Krakowskiej Antoni z Radomska (zm. 1487), Jan ze Stopnicy (zm. około 1518), czy Jan Szklarek (zm. 1515). Także wśród bernardynów niemal współcześnie żyjących z Janem z Dukli nie brakło równie świątobliwych
i żarliwych w spełnianiu swej misji duszpasterskiej zakonników, takich jak bł. Władysław z Gielniowa
(zm. 1505), patron Warszawy, bł. Szymon z Lipnicy (zm. 1482), patron Krakowa oraz Sługa Boży,
Rafał z Proszowic (zm. 1534).
Spis treści
PRZEJŚCIE I DZIAŁALNOŚĆ U BERNARDYNÓW
Przejście św. Jana do bernardynów. - Osobowość, świątobliwe życie oraz piastowane urzędy zapewniały Janowi do końca pobytu u franciszkanów konwentualnych uznanie, szacunek, sympatię
i wpływowe znaczenie w zakonie. Jednak pragnienie doskonalszego życia zakonnego, bliskiego ideałom franciszkańskim, było przyczyną podjęcia przez niego decyzji przejścia do Zakonu Braci Mniejszych obserwantów. Chcąc przenieść się od franciszkanów konwentualnych do bernardynów musiał się jednak liczyć z oporem ze strony przełożonych. Dla zapobieżenia sporom wokół tej sprawy i uzyskania formalnego zezwolenia Jan wykorzystał wizytację klasztoru św. Krzyża we Lwowie w 1463 r. przeprowadzoną przez prowincjała Mikołaja Stryczka z Karniowa (1443 – 1467), a ściślej uroczyste przyjęcie na cześć wizytatora. Istniał bowiem zwyczaj, że zarząd miasta Lwowa podejmował obiadem przełożonego franciszkanów ilekroć ten przybywał na wizytację. W czasie uczty Jan przedstawił prowincjałowi prośbę o pozwolenie przejścia do bernardynów. Stryczek mniemał, że na odwiedziny ich
w sąsiednim klasztorze, stąd tak łatwo udzielił pozytywnej odpowiedzi. Całe wydarzenie miało miejsce
w obecności wielu świadków, dlatego więc konwentualni zaniechali roszczeń w sprawie powrotu Jana.
Działalność św. Jana w klasztorach bernardyńskich. - W Zakonie Braci Mniejszych obserwantów Jan z Dukli spędził 21 lat. Rozwijał tam swoje życie wewnętrzne i pilnie zachowywał obowiązującą Regułę Franciszka z Asyżu. Z pewnością znaczny okres życia Jan spędził w klasztorze
św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie. Przez krótki okres mieszkał w klasztorze
w Poznaniu. W konwencie lwowskim sprawował on z wielką żarliwością, nawet w czasie nękających
go chorób, urząd kaznodziei i spowiednika. Tematyka kazań głoszonych przez Jana dotyczyła kierowania się w życiu Ewangelią, ze szczególnym akcentem zachowania rad ewangelicznych pod macierzyńską opieką Najświętszej Matki Zbawiciela, Maryi Panny Anielskiej i za wsparciem świętych Kościoła.
Jan z Dukli wiele czasu spędzał również w konfesjonale, wyróżniając się jako spowiednik cierpliwością
i życzliwością w stosunku do penitentów. Ludzie świeccy znajdowali u niego poradę życiową, słowa otuchy i pokrzepienia.
Misjonarz wśród prawosławnych. - Na podstawie zeznań świadków w procesie beatyfikacyjnym w XVII w. oraz ożywionego kultu, jakim Ormianie i Rusini otaczali Jana pielgrzymując
do jego grobu, biografowie przyjęli tezę o czynnym udziale Świętego w pracach misyjnych lwowskich bernardynów wśród ludności prawosławnej. Również twierdzenie o jego działalności charytatywnej wywodzi się z tradycji. Według niej osobiście odwiedzał on chorych, udzielał im sakramentów, bogatych prosił o jałmużnę na rzecz ubogich, sam dzielił się z głodnymi swoim posiłkiem przy furcie klasztornej.
Spis treści
DUCHOWOŚĆ ŚW. JANA
Życie wewnętrzne św. Jana. - Jan z Dukli prowadził głębokie życie wewnętrzne, szczególnie uwydatnione w przekazach źródłowych. Wspólnie z braćmi brał udział w Officium Divinum, pomimo
że cierpiał z powodu owrzodzenia nóg i utraty wzroku. Psalmy brewiarzowe recytował z pamięci, przechadzając się między stallami dla przezwyciężenia senności. Pana Boga kontemplował w czasie całonocnych czuwań oraz przebywając w przygotowanej w tym celu, w przyklasztornym ogrodzie kapliczce – pustelni. Odznaczał się szczególnym nabożeństwem do Matki Bożej. Wyrazem tego było odmawianie przez Jana kilka razy dziennie Godzinek ku Jej czci. Wolny czas, przeznaczony na rekreację, Jan spędzał na wykonywaniu różnych posług w ogrodzie lub kuchni klasztornej niosąc tym samym pomoc braciom zakonnym. Celę oraz ubranie miał zawsze utrzymane w porządku i czystości.
Śmierć. - W dzień świętego Michała Archanioła, to jest we środę 29 września 1484 r. Jan z Dukli, odmówił ze współbraćmi siedem psalmów pokutnych. Następnie w celi lwowskiego klasztoru zakończył swoją ziemską peregrinatio ad Deum. Został pochowany bez trumny, w ziemnym grobie, w chórze zakonnym kościoła św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie.
Spis treści
BEATYFIKACJA I KANONIZACJA
Beatyfikacja i kanonizacja. - Rozwijający się intensywnie kult pośmiertny tego bernardyna
wywarł pozytywny wpływ na życie religijne narodu polskiego. Stąd papież Klemens XII 21 stycznia 1733 r. ogłosił Jana z Dukli błogosławionym, a w sześć lat później patronem Korony i Litwy (1739).
Ojciec św. Jan Paweł II 10 czerwca 1997 r. w Krośnie włączył Błogosławionego w poczet
polskich świętych.
Lokalne miejsca kultu. - Jak wyglądał kult Jana w Dukli przed beatyfikacją? Szczególne nabożeństwo do Jana z Dukli powodowało rozszerzanie jego czci poza bernardyński klasztor we Lwowie. Kult Jana od dawna rozwijał się również w miejscu jego przyjścia na świat. Rada miasta posługiwała
się pieczęcią z wizerunkiem Jana z Dukli już w XVI wieku. Wspomniany wcześniej mieszczanin dukielski Dźwig polecił swoim dzieciom w testamencie, aby modlili się do bł. Jana w każdej potrzebie. Ufundował on również obraz, przedstawiający bł. Jana w zachwycie, z aureolą nad głową. Portret ów został zawieszony w dukielskim kościele parafialnym pod wezwaniem Marii Magdaleny (1. poł. XV w.). Mieszkańcy miasta i okolicy nosili tzw. pieniążki bł. Jana, czyli medale bite na jego cześć. Mieszczanie dukielscy jeszcze w XVII w. interesowali się domem, w którym Jan miał się urodzić. Uważali swojego rodaka za świętego i za jego przyczyną modlili się do Pana Boga. Doskonale wiedzieli jak wielką czcią cieszy się ich Błogosławiony we Lwowie.