“Filioque” pojawia się w kadrach teologicznych kontrowersji ariańskich i nestoriańskich (Cyryl Aleksandryjski, Ambroży z Mediolanu, Rufin, Hilary z Poitiers, a przede wszystkim Augustyn, który określił, że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna tamquam ab uno principio, et unica spiratione, et a Patre principaliter1), przy omawianiu boskości Logosu i Jego działania. W liturgii “Filioque” spotykamy po raz pierwszy w V w. w Hiszpanii, najpierw w liturgii w Toledo (446-447), a następnie na III synodzie w Toledo w 589 r., przy okazji nawrócenia króla Rekareda I z arianizmu. Sprzyjało to z jednej strony unifikacji wizygockiej Hiszpanii, a z drugiej miało wyraźnie antyariański charakter. Ten sam synod nakazał śpiewac Credo (i to od razu z “Filioque”) podczas mszy w Europie Zachodniej. Ponieważ Credo w liturgii zachodniej pojawia się z “Filioque” uważano, że “Filioque” od początku było obecne w Credo (błąd ten występuje w tak zwanych “księgach karolińskich”). Po synodzie we Frankfurcie nad Menem (794 r.) cesarz Karol Wielki nakazał śpiewać Credo z “Filioque” w swej kaplicy w Akwizgranie. Natomiast na Wschodzie Credo weszło do liturgii eucharystycznej znacznie wcześniej, najpierw około 448 r. w Antiochii (w Liturgii św. Jakuba Apostoła) pod wpływem patriarchy Piotra Folusznika i w Bizancjum za czasów patriarchy Tymoteusza (511-518). Pierwotnie zaś Credo było wyznaniem wiary katechumena i związane było z obrzędami chrztu2.
Początkowo biskupi Rzymu występowali przeciwko dodatkowi do Wyznania Wiary, jak papież Hadrian, a zwłaszcza Leon III, który uznając ortodoksyjność “Filioque” odrzucił próbę wprowadzenia tego dodatku do Symbolu Wiary. Równocześnie nakazał wygrawerować tekst Credo po grecku i po łacinie bez “Filioque” oraz umieścić w bazylice św. Piotra, jak precyzuje Liber pontificalis “ze względu na miłość i obronę wiary ortodoksyjnej”. W VIII w. toczyły się w Jerozolimie spory mnichów łacińskich i greckich o “Filioque”. Konstantynopol konsekwentnie odrzucał wszelkie próby zmiany Symbolu Wiary przez autorytet jednostki (biskupa Rzymu) uważając, iż autorytet ów wynika ze sfałszowanego około 850 r. Donatio Constantini. Patriarcha Focjusz w 867 r. uznał w swojej encyklice “Filioque” za herezję (pierwszy raz w historii) i jego “Mistagogia Ducha Świętego” jest pierwszym traktatem Wschodu w tej kwestii. Również w 867 r. synod konstantynopolitański deponował i ekskomunikował papieża Mikołaja I, a synod w 879 r. potępił wszelkie dodatki do Credo. Trzeba przyznać, że na ogół Bizantyjczykom brakowało pełnej wiedzy o skomplikowanych okolicznościach historycznych, które doprowadziły do przyjęcia “Filioque” na Zachodzie3. Jednakże nie bacząc na stanowisko Wschodu papież Benedykt VIII w 1014 r. wprowadził ostatecznie “Filioque” do Credo, ale dopiero sobór lyoński w 1274 r. zdogmatyzował ten dodatek. Kościół prawosławny w “Encyklice czterech patriarchów” z 1848 r. uznał oficjalnie “Filioque” za herezję
“Filioque” pojawia się w kadrach teologicznych kontrowersji ariańskich i nestoriańskich (Cyryl Aleksandryjski, Ambroży z Mediolanu, Rufin, Hilary z Poitiers, a przede wszystkim Augustyn, który określił, że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna tamquam ab uno principio, et unica spiratione, et a Patre principaliter1), przy omawianiu boskości Logosu i Jego działania. W liturgii “Filioque” spotykamy po raz pierwszy w V w. w Hiszpanii, najpierw w liturgii w Toledo (446-447), a następnie na III synodzie w Toledo w 589 r., przy okazji nawrócenia króla Rekareda I z arianizmu. Sprzyjało to z jednej strony unifikacji wizygockiej Hiszpanii, a z drugiej miało wyraźnie antyariański charakter. Ten sam synod nakazał śpiewac Credo (i to od razu z “Filioque”) podczas mszy w Europie Zachodniej. Ponieważ Credo w liturgii zachodniej pojawia się z “Filioque” uważano, że “Filioque” od początku było obecne w Credo (błąd ten występuje w tak zwanych “księgach karolińskich”). Po synodzie we Frankfurcie nad Menem (794 r.) cesarz Karol Wielki nakazał śpiewać Credo z “Filioque” w swej kaplicy w Akwizgranie. Natomiast na Wschodzie Credo weszło do liturgii eucharystycznej znacznie wcześniej, najpierw około 448 r. w Antiochii (w Liturgii św. Jakuba Apostoła) pod wpływem patriarchy Piotra Folusznika i w Bizancjum za czasów patriarchy Tymoteusza (511-518). Pierwotnie zaś Credo było wyznaniem wiary katechumena i związane było z obrzędami chrztu2.
Początkowo biskupi Rzymu występowali przeciwko dodatkowi do Wyznania Wiary, jak papież Hadrian, a zwłaszcza Leon III, który uznając ortodoksyjność “Filioque” odrzucił próbę wprowadzenia tego dodatku do Symbolu Wiary. Równocześnie nakazał wygrawerować tekst Credo po grecku i po łacinie bez “Filioque” oraz umieścić w bazylice św. Piotra, jak precyzuje Liber pontificalis “ze względu na miłość i obronę wiary ortodoksyjnej”. W VIII w. toczyły się w Jerozolimie spory mnichów łacińskich i greckich o “Filioque”. Konstantynopol konsekwentnie odrzucał wszelkie próby zmiany Symbolu Wiary przez autorytet jednostki (biskupa Rzymu) uważając, iż autorytet ów wynika ze sfałszowanego około 850 r. Donatio Constantini. Patriarcha Focjusz w 867 r. uznał w swojej encyklice “Filioque” za herezję (pierwszy raz w historii) i jego “Mistagogia Ducha Świętego” jest pierwszym traktatem Wschodu w tej kwestii. Również w 867 r. synod konstantynopolitański deponował i ekskomunikował papieża Mikołaja I, a synod w 879 r. potępił wszelkie dodatki do Credo. Trzeba przyznać, że na ogół Bizantyjczykom brakowało pełnej wiedzy o skomplikowanych okolicznościach historycznych, które doprowadziły do przyjęcia “Filioque” na Zachodzie3. Jednakże nie bacząc na stanowisko Wschodu papież Benedykt VIII w 1014 r. wprowadził ostatecznie “Filioque” do Credo, ale dopiero sobór lyoński w 1274 r. zdogmatyzował ten dodatek. Kościół prawosławny w “Encyklice czterech patriarchów” z 1848 r. uznał oficjalnie “Filioque” za herezję