Question

Jakie było życie Polaków wysiedlonych do Kazachstanu?

Answer 1

Dlaczego na miejsce osiedlenia Polaków wybrano właśnie Kazachstan? Kolektywizacja rolnictwa przyniosła tam szczególnie tragiczne następstwa ekonomiczne i demograficzne. Od stycznia 1927 r. do czerwca 1933 r. liczba gospodarstw wiejskich spadła z 1,35 mln do 0,63 mln. Plony zbóż zmniejszyły się w latach 1928-1932 z 35,2 mln q do 22,9 mln q, zaś plony ziemniaków z 3,37 mln q do 1,89 mln q. Katastrofalny był spadek pogłowia zwierząt hodowlanych: bydła z 6,5 mln sztuk w 1928 r. do 1,36 mln sztuk w 1933 r., owiec z 19,2 mln do 2,1 mln sztuk, koni z 3,55 mln do 0,53 mln sztuk, trzody chlewnej z 253 tys. do 74 tys., wielbłądów z 1,1 mln do 0,09 mln sztuk. Tak drastyczne zmniejszenie się produkcji rolnej, zwłaszcza zaś upadek hodowli, tradycyjnie będącej podstawą bytu Kazachów, pociągnął za sobą niezwykłe konsekwencje demograficzne. Na skutek klęski głodu spowodowanej zmianami w strukturze agrarnej oraz towarzyszącej jej epidemii tyfusu brzusznego w latach 1932-1933 zmarło prawdopodobnie ok. 1,75 mln osób, zaś migracje do sąsiednich republik radzieckich i poza granice ZSRR objęły w tym okresie ponad 1 mln osób. Według urzędowych danych statystycznych, liczba ludności republiki spadła w okresie od czerwca 1930 r. do czerwca 1933 r. z 5,9 mln do 2,5 mln osób, a więc o niemal 58 %. W tym samym czasie Kazachstan stał się jednym z głównych obszarów zesłań różnych grup ludności. Być może o jego wyborze zadecydował zamiar zrekompensowania w ten sposób ubytków ludnościowych i wykorzystania przymusowej pracy niemal bezpłatnej siły roboczej zesłańców w procesie odbudowy kazachstańskiego rolnictwa i rozbudowy tamtejszego przemysłu, przy równoczesnej łatwości izolowania deportowanych. Deportacja przewidziana kwietniowym postanowieniem RKL ZSRR nastąpiła w ustalonym wcześniej terminie. W okresie 20 maja - 5 czerwca 1936 r. wysiedlono pierwszych 2 767 rodzin (ok. 13 tys. osób), w tym 1970 rodzin polskich. Do 24 czerwca do obwodu karagandyjskiego w Kazachstanie dotarło 5 535 rodzin liczących w sumie 26 778 osób. Wywołało to zaniepokojenie miejscowych władz, bowiem pierwotne szacunki zakładały, iż łączna liczebność przewidywanych do wysiedlenia 15 tys. rodzin wyniesie 45 tys. osób, a tymczasem faktycznie mogła ona sięgnąć 72 tys. Nierealne okazały się też plany rozmieszczenia deportowanych. Przewidywały one budowę dla przesiedleńców 35 osad, których przeciętne oddalenie od linii kolejowych wynieść miało 24 km. W praktyce, z uwagi na specyfikę zasiedlanych terenów, a zwłaszcza brak wody, konieczne okazało się umieszczenie zesłańców w 43 osadach, przeciętnie oddalonych od linii kolejowych aż o 62 km. Co więcej - przywożone kontyngenty nie dysponowały wystarczającą liczbą bydła pociągowego i mlecznego oraz sprzętu rolniczego.