Question

Jak rozumiesz stanowisko S. Hessena, że pedagogika ma się zajmować nie tylko opisem zastanej rzeczywistości, lecz również antycypowaniem (projektowaniem) nowych stanów rzeczy

Answer 1

Najlepiej na to pytanie odpowie pedagogika społeczna - słowami jej prekursorów, czyli Heleny Radlińskiej i Aleksandra Kamińskiego. W odpowiedzi zamieściłam wszystko, co wydało mi się ważne dla zrozumienia tego tematu, jednak najkrótsza odpowiedź brzmi następująco:  

Pedagogika społeczna (dodam, że jest ona nauką praktyczną, stąd Twoje pytanie) zwraca uwagę na środowisko lokalne, grupę rówieśniczą, organizację czasu wolnego oraz na aktualne problemy społeczne - ubustwo, bezrobocie, bezdomność, patologie. Zajmuje się rodziną jako podstawowym środowiskiem wychowawczym, uwzględniając przyczyny i skutki jej nieprawidłowego funkcjonowania, np. przemoc, niepełność, sieroctwo.

Takich przypadków nie można pozostawić samym sobie - aby im pomóc nie wystarczy jak mówisz "opisać zastanej rzeczywistości". Trzeba reagować, a w tym celu należy przekształcić środowisko, czyli projektować coś zupełnie nowego dla tych ludzi. Pokazać im wzorzec i starać się, aby do niego dążyli. W tym celu przedstawiam funkcje pedagogiki społ.

Funkcją ogółu czynności podejmowanych przez pedagogikę społeczną w celu przeobrażania środowiska i kształtowania postaw czynnych jest kompensacja, profilaktyka i doskonalenie.

 

Jeszcze wyjaśnię może co to jest kompensacja społeczna - to wyrównywanie braków środowiskowych utrudniających pomyślny przebieg życia jednostki lub grupy; - realizowana jest przez planowe zabiegi środowiskowe, wprowadzające urządzenia, instytucje i wzorce zachowań, które mogą wpływać na przekształcenie środowiska życia, zastępować sytuacje społeczne nienormalne, deficytowe - sytuacjami normalnymi, zdrowymi, zaspakajającymi potrzeby ludzkie.

W dalszej części podkreśliłam to, co najważniejsze.

 

Pedagogika społeczna według Heleny Radlińskiej - jest nauką praktyczną rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem (teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom poprzez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowiekaw imię ideału.

(red. S.Kawula, „Pedagogika Społeczna, Dokonania- Aktualność- Perspektywy”, s. 30)

Siły twórcze według Heleny Radlińskiej

„SIŁY TWÓRCZE" (SIŁY SPOŁECZNE) CZŁOWIEKA I ŚRODOWISKA.

Wg Radlińskiej- widzialne i utajone wartości tkwiące w człowieku i środowisku. Dzięki ich wyzwoleniu i wydobyciu, we wspólnym działaniu przetwarzać można istniejącą rzeczywistość.

 

Siły twórcze według Aleksandra Kamińskiego

Wg Kamińskiego- były rozumiane w trojaki sposób:

-         są to jednostki ludzkie wartościowi moralnie i społecznie, uzdolnione, wrażliwe na ludzkie potrzeby i aspiracje,

-         są to zespoły, placówki, instytucje sprawnie funkcjonujące w zaspokajani! potrzeb jednostkowych i społecznych,

-         są to wartości niematerialne, jak: idee społeczne, teorie intelektualne, wzorce kulturalne, normy moralne, wartościowa tradycje i zwyczaje, wizje lepszego jutra.

 

 

Wzór- jest strukturą odtwarzającą regularność rzeczywistych ludzkich zachowań lub funkcjonowania danej instytu­cji.

 

Wzorzec według Heleny Radlińskiej

„Wzorzec — zdaniem Radlińskiej — jest to zestawienie norm. Obejmuje to, co jest osiągalne w danej epoce i kulturze. Zawiera w sobie realne wskazania przebu­dowy i kompensacji w poszczególnych dziedzinach. Przez swe składniki obiek­tywne wzbogaca i przetwarza wzór społeczny, powstający samorzutnie jako obraz godny szacunku i naśladownictwa".

 

Metoda indywidualnego przypadku

METODA INDYWIDUALNEGO PRZYPADKU

Wg Kamińskiego- jest sztuką, w której wiedza życiowa i nauka o człowieku oraz środowisku, a także umiejętność obcowania z ludźmi- są użyte w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społeczeństwie dla ulepszenia wzajemnego przystosowania jednostki i jej środowiska.

Początkowo była to metoda stosowana wobec potrzebujących opieki i pomocy lekarskiej, coraz częściej stosowana wobec jednostek normalnych, np. w kontekście rodziny lub grupy.

Trzy etapy metody indywidualnego przypadku:

diagnoza społeczna- czyli rozpoznawanie przyczyn i ich nasilenia. Narzędziem jest w tym etapie wywiad środowiskowy oparty na kwestionariuszu z pacjentem dopełniony obserwacją.

Czynności diagnostyczne to:

-         zebranie informacji i diagnoza właściwa,

opracowanie planu postępowania skierowanego na korygowanie środowiska oraz na postępowanie wychowawcze, prowadzenie przypadku drogami rewalidacji:

-         metoda rzeczowo- środowiskowa, zależna głównie od polityki społecznej,

-         metoda psychowychowawcza, zależna od pracowników socjalnych,

Procesy rewalidacyjne są kosztowne i długotrwałe, a ich rezultat może być pomyślny lub pośredni.

Podstawowe zasady tej metody:

-         akceptowanie jednostki taką, jaka jest,

-         wiara w tę jednostkę,

-         przerzucanie mostu życzliwości,

-         dążenie do nastawienia jednostki, aby sama chciała skorygować swoje życie oraz dobrze rozpoznać się we własnej osobowości.

 

 

 

METODA PRACY GRUPOWEJ

W metodzie tej oddziałuje się na jednostkę za pośrednictwem małej grupy.

Celem pracy grupowej jest uczynienie grupy zespołem wychowawczym.

Rodzaje grup:

-         grupa rozwojowo- wychowawcza (np. na gruncie pracy kulturalno- oświatowej),

-         grupa psychoterapeutyczna (organizowana dla osób nieprzystosowanych społecznie, w której słucha się zwierzeń, dyskutuje, prowokuje intelektualny akt krytyki i emocjonalnej decyzji poprawy). Przedmiotem zabiegów jest jednostka,

-         grupa rewalidacyjna (dla osób wykolejonych lub zagrożonych tymczasowo), np. drużyny podwórkowe, grupy obozowe oraz rodziny problemowe. Trudną przeszkodą dla tychże grup są grupy szkodliwe społecznie- np. przestępcze. Należy wtedy stworzyć grupę konkurencyjną.

 

 

Metoda środowiskowa

ORGANIZOWANIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ (METODA ŚRODOWISKOWA) inaczej — środowiska naturalnego grupy ludzi, którą łączy bli­skość zamieszkania.

Metoda organizowania społeczności jest najtańszą z metod pracy społeczno-wychowawczej.

 

Metoda środowiskowa, to inaczej mówiąc organizowanie społeczności lokalnej dla zadań socjalnych (społeczno-wychowawczych). Polega ona na ulepszaniu sytuacji społeczności lokalnej zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie, wypracowanym za pomocą odpowiednich badań kompleksowych.

 

Podstawową zasadą metody środowiskowej jest to, że poczynań nie prowadzi się dla społeczności, lecz przez społeczność i wspólnie z nią.

 

Po dokonaniu lustracji społecznej, przystąpić należy do planowania ulepszeń środowiska lokalnego.

Stabilizacja poczynań organizujących społeczności lokalne może mieć trojaką postać:

-         objęcie kierownictwa poczynań przez odpowiednią grupę,

-         objęcie kierownictwa poczynań przez samorząd osiedlowy,

-         powołanie w tym celu specjalnej organizacji.