WeronikaPB
Grupa etniczna zamieszkująca wzdłuż północnego łuku Karpat pas o szerokości 40-70 km i długości ok. 140 km, począwszy od doliny górnej Solinki na zachodzie aż po dolinę Oporu na południowym wschodzie. Cisna, Liszna, Dołżyca i Sukowate były najdalej wysuniętymi tylko bojkowskim wsiami. Bojkowie jako rusińska grupa etniczna zaczęli kształtować się na skutek nakładania się osadnictwa wołoskiego na wcześniejsze osadnictwo ruskie. Jako konglomerat narodów bałkańskich i południowokarpackich przodkowie Bojków - Wołosi- przywędrowali tutaj ok. połowy XV w. Nazwa Bojko pojawiła się w klasyfikacjach etnograficznych w połowie XIX w., ale początkowo miała ona raczej charakter przezwiskowy, oznaczający bądź osobę powolną, zacofaną, bądź też hodowcę siwych wołów. Bojkowie sami siebie nazywali Werchowińcami lub Hyrniakami, czyli ludźmi gór. Odeszli z krajobrazu kulturowego Bieszczadów po II wojnie światowej, wysiedleni w znacznej części przed akcją „Wisła”. Przesiedlono ich na tereny Związku Radzieckiego oraz na tzw. ziemie odzyskane. Nigdy już nie powrócili w rodzinne strony, a tam gdzie zamieszkali, ulegli szybkiej asymilacji i utracili swoją odrębność kulturową. Wiele cennych pamiątek i obiektów kultury bojkowskiej znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego-Skansen w Sanoku
Historia Obszar określany mianem Bieszczadów zajmuje południowo-wschodnie kresy Polski. Pod koniec X wieku tereny te przeszły pod panowanie książąt ruskich. W 1340 roku Kazimierz Wielki włączył na stałe Bieszczady w skład Ziemi Sanockiej, które pozostawały w jej składzie aż do rozbiorów Polski. Od XV wieku tereny te zasiedlane były przez pasterzy pochodzenia wołoskiego z południowych Karpat i Bałkanów. Powstały nowe miasta, osadnicy karczowali lasy i zakładali nowe osady na tzw. prawie wołoskim. Życie miejscowej ludności było bardzo prymitywne. Hodowane bydło sprzedawano na targach w Lutowiskach, Baligrodzie i Bukowsku, zajmowano się wypalanniem węgiela drzewnego. Oprócz tego istniały również dwie huty żelaza w Cisnej i Rabem. Przez wieki żyli tu obok siebie Polacy, Rusini, Wołosi i Węgrzy. W wyniku przemieszania ludności wykształciły się grupy etniczne Bojków i Łemków, którzy wyróżniali się językiem, zwyczajami i strojem. Bieszczady były domeną Bojków. Tereny na zachód od Osławy zamieszkiwali Łemkowie. Od XIX wieku rozpoczęto masową eksploatację bieszczadzkich lasów oraz wydobycie ropy naftowej. Pierwsza wojna światowa zarysowała się bardzo tragicznie na terenach Bieszczadów. Front przeszedł dwukrotnie przez Bieszczady. Szczególnie ciężkie walki toczyły się w rejonie Wysokiego Działu. Pozostały po nich zarośnięte już dziś cmentarze na Chryszczatej i Magurycznem. Wojna pozostawiła po sobie ogromne spustoszenie powodując zniszczenie niejednokrotnie całych miejscowości. W okresie międzywojennym nastąpiło znaczne uaktywnienie się ludności ukraińskiej w duchu narodowym. Efektem tego było powstanie na terytorium Polski "republiki komańczańskiej" podległej samoistnie proklamowanej Zachodnio - Ukraińskiej Republice Ludowej (również na terytorium II Rzeczpospolitej). Działania II Wojny Światowej na terenie Bieszczad ograniczyły się do wysadzenia przez polskich saperów wylotu tunelu kolejowego na Przełęczy Łupkowskiej. Przełęcz tę Niemcy przekroczyli dopiero 12 września zajmując niemal bez oporu cały region. Po zakończeniu kampanii wrześniowej Niemcy i ZSRR podzieliły między siebie Bieszczady przeprowadzając granicę wzdłuż linii Sanu. Po 22 czerwca 1941 r. całe góry znalazły się pod okupacją niemiecką. W czasie wojny działały tu oddziały partyzantki Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich oraz oddziały samoobrony jak również partyzantka sowiecka. W 1940r. istniał tu stały szlak przerzutowy na Węgry. Z końcem 1944r. wojska IV Frontu Ukraińskiego wyparły Niemców z terenu Bieszczadów, a w 1945 r. przeszedł on we władanie oddziałów UPA. Ciężkie walki oddziałów polskich z ukraińskim podziemiem trwały do końca 1947r. Zakończyły się operacją "Wisła" w trakcie której przeprowadzono wysiedlanie ludności ukraińskiej na Ziemie Odzyskane. W wyniku operacji „Wisła" Bieszczady wyludniły się prawie całkowicie. W 1951r. doszło do zawarcia umowy o wzajemnej wymianie terytoriów. Polska została zmuszona do oddania 480 km2 obszaru po lewej stronie Bugu. W zamian otrzymała obszar o tej samej powierzchni w rejonie Bieszczadów z małymi miasteczkami Ustrzyki Dolne i Lutowiska. W zamian za żyzne i bogate w złoża węgla kamiennego tereny Polska otrzymała obszar górski o słabych glebach i wyczerpanych złożach ropy naftowej. Po zagospodarowaniu okazał się on jednak bardzo atrakcyjny turystycznie. Wybudowanie zapory wodnej na Sanie w Solinie podniosło rangę turystyczną regionu oraz podniosło również znaczenie gospodarcze regionu ze względu na realizację elektrowni wodnej. Po roku 1956 powróciła część rdzennej ludności tych terenów. Lata pięćdziesiąte to powstanie szeregu osad leśnych. W roku 1962 oddano do użytku dużą obwodnicę bieszczadzką: Lesko - Cisna - Ustrzyki Górne - Ustrzyki Dolne oraz zaporę w Myczkowicach. W latach sześćdziesiątych tworzono Państwowe Gospodarstwa Rolne, które przyczyniły się głownie do zniszczenia dotychczasowej kultury materialnej tych terenów. Wybudowano również drogę Hoczew - Czarna zwaną małą obwodnicą bieszczadzką i drogę Zagórz - Komańcza. Bieszczady odkryto dla turystów. Powstały nowe szlaki, schroniska i miejsca biwakowe.
Historia
Obszar określany mianem Bieszczadów zajmuje południowo-wschodnie kresy Polski. Pod koniec X wieku tereny te przeszły pod panowanie książąt ruskich. W 1340 roku Kazimierz Wielki włączył na stałe Bieszczady w skład Ziemi Sanockiej, które pozostawały w jej składzie aż do rozbiorów Polski. Od XV wieku tereny te zasiedlane były przez pasterzy pochodzenia wołoskiego z południowych Karpat i Bałkanów. Powstały nowe miasta, osadnicy karczowali lasy i zakładali nowe osady na tzw. prawie wołoskim. Życie miejscowej ludności było bardzo prymitywne. Hodowane bydło sprzedawano na targach w Lutowiskach, Baligrodzie i Bukowsku, zajmowano się wypalanniem węgiela drzewnego. Oprócz tego istniały również dwie huty żelaza w Cisnej i Rabem. Przez wieki żyli tu obok siebie Polacy, Rusini, Wołosi i Węgrzy. W wyniku przemieszania ludności wykształciły się grupy etniczne Bojków i Łemków, którzy wyróżniali się językiem, zwyczajami i strojem. Bieszczady były domeną Bojków. Tereny na zachód od Osławy zamieszkiwali Łemkowie.
Od XIX wieku rozpoczęto masową eksploatację bieszczadzkich lasów oraz wydobycie ropy naftowej.
Pierwsza wojna światowa zarysowała się bardzo tragicznie na terenach Bieszczadów. Front przeszedł dwukrotnie przez Bieszczady. Szczególnie ciężkie walki toczyły się w rejonie Wysokiego Działu. Pozostały po nich zarośnięte już dziś cmentarze na Chryszczatej i Magurycznem. Wojna pozostawiła po sobie ogromne spustoszenie powodując zniszczenie niejednokrotnie całych miejscowości.
W okresie międzywojennym nastąpiło znaczne uaktywnienie się ludności ukraińskiej w duchu narodowym. Efektem tego było powstanie na terytorium Polski "republiki komańczańskiej" podległej samoistnie proklamowanej Zachodnio - Ukraińskiej Republice Ludowej (również na terytorium II Rzeczpospolitej).
Działania II Wojny Światowej na terenie Bieszczad ograniczyły się do wysadzenia przez polskich saperów wylotu tunelu kolejowego na Przełęczy Łupkowskiej. Przełęcz tę Niemcy przekroczyli dopiero 12 września zajmując niemal bez oporu cały region. Po zakończeniu kampanii wrześniowej Niemcy i ZSRR podzieliły między siebie Bieszczady przeprowadzając granicę wzdłuż linii Sanu. Po 22 czerwca 1941 r. całe góry znalazły się pod okupacją niemiecką. W czasie wojny działały tu oddziały partyzantki Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich oraz oddziały samoobrony jak również partyzantka sowiecka. W 1940r. istniał tu stały szlak przerzutowy na Węgry. Z końcem 1944r. wojska IV Frontu Ukraińskiego wyparły Niemców z terenu Bieszczadów, a w 1945 r. przeszedł on we władanie oddziałów UPA. Ciężkie walki oddziałów polskich z ukraińskim podziemiem trwały do końca 1947r. Zakończyły się operacją "Wisła" w trakcie której przeprowadzono wysiedlanie ludności ukraińskiej na Ziemie Odzyskane. W wyniku operacji „Wisła" Bieszczady wyludniły się prawie całkowicie.
W 1951r. doszło do zawarcia umowy o wzajemnej wymianie terytoriów. Polska została zmuszona do oddania 480 km2 obszaru po lewej stronie Bugu. W zamian otrzymała obszar o tej samej powierzchni w rejonie Bieszczadów z małymi miasteczkami Ustrzyki Dolne i Lutowiska. W zamian za żyzne i bogate w złoża węgla kamiennego tereny Polska otrzymała obszar górski o słabych glebach i wyczerpanych złożach ropy naftowej. Po zagospodarowaniu okazał się on jednak bardzo atrakcyjny turystycznie. Wybudowanie zapory wodnej na Sanie w Solinie podniosło rangę turystyczną regionu oraz podniosło również znaczenie gospodarcze regionu ze względu na realizację elektrowni wodnej. Po roku 1956 powróciła część rdzennej ludności tych terenów. Lata pięćdziesiąte to powstanie szeregu osad leśnych. W roku 1962 oddano do użytku dużą obwodnicę bieszczadzką: Lesko - Cisna - Ustrzyki Górne - Ustrzyki Dolne oraz zaporę w Myczkowicach. W latach sześćdziesiątych tworzono Państwowe Gospodarstwa Rolne, które przyczyniły się głownie do zniszczenia dotychczasowej kultury materialnej tych terenów. Wybudowano również drogę Hoczew - Czarna zwaną małą obwodnicą bieszczadzką i drogę Zagórz - Komańcza. Bieszczady odkryto dla turystów. Powstały nowe szlaki, schroniska i miejsca biwakowe.