Question

a) lokacje (powstawanie) miast i wsi, b) osadnictwo na prawie polskim i prawie niemieckim, c) Przemiany w rolnictwie w XVI i XIII w.

Answer 1

1.  Zazwyczaj średniowieczne miasta rodziły się tam gdzie krzyżowały się prastare szlaki handlowe. Rozwój średniowiecznego miasta był uzależniony od wsi gdyż to wieś dawała miastu chleb, mięso, warzywa, len, wełnę, skóry itd. Produkty produkowane w średniowiecznych wsiach sprzedawane były najczęściej w miastach.

     Wieś rozwijała się też przez pozyskiwanie nowych terenów. Karczowano lasy, puszcze by można było uprawiać warzywa i paść zwierzęta. W wiekach średnich rzeki roiły się od bobrów, wydr, a lasy od kun, soboli, łasic, lisów i wilków. Wydaje się, że człowiek w tamtych czasach był bardziej złączony z 

    Intensywny rozwój miast i wsi ich lokacja niejednokrotnie na prawie magdeburskim, polskim, która następowała w średniowieczu doprowadziła do intensywnego rozwoju ziemi proszowickiej. Rozwój wielu miast i wsi związany był z handlem drewnem, zbożem i innymi produktami na rynek lokalny i daleki.

 

2.Miejscowości lokowane na prawie polskim nie posiadały ściśle narzuconej struktury, skupione były jednak wokół placu targowego. Wsie na prawie polskim były rozproszone, chłop posiadał jedną, duża działkę, co sprawiało, że zabudowania nie były zwarte. Lokacja na prawie polskim sprzyjała bardziej prymitywnym formom upraw. Z inicjatywą lokacji na prawie niemieckim występował zasadźca i zwracał się o odpowiednie pozwolenie do suwerena. Władca feudalny wydawał zasadźcy przywilej lokacyjny, co umożliwiało rekrutację osadników. Przywilej lokacyjny wyznaczał prawa i obowiązki zasadźcy, który po zakończeniu procesu lokacji stawał się zwyczajowo pierwszym wójtem w mieście, lub sołtysem - na wsi, oraz prawa i obowiązki mieszkańców. Zazwyczaj, przywilej lokacyjny dawał wójtowi wyłączność na prowadzenie rzeźni, jatek, młynów i gospodarowanie łąkami otaczającymi miejscowość. Mieszkańcy miasta zobowiązani byli do płacenia panu feudalnemu ustalonego czynszu w miastach, w pieniądzu, na wsiach, mieszanego: częściowo w pieniądzu i częściowo poprzez pracę na ziemiach pana. Wójt posiadał prawo zachowania szóstej części czynszu i trzeciej części pieniężnych kar sądowych. Panu feudalnemu przysługiwało prawo dysponowania zyskiem z ceł.

3. 

W XII i XIII wieku na wsi polskiej dokonywały się głębokie przeobrażenia w rolnictwie. Zaczęto stosować nowe, ulepszone narzędzia pracy. Radło zastąpił pług z drewnianym lemieszem, który nie tylko wzruszał ziemię, ale i odwracał skiby. Po zaoraniu ziemi brony usuwały chwasty i zagrzebywały w ziemi zasiane ziarno. Uprawiano pszenicę, proso, owies, jęczmień i żyto. Zboże koszono żelaznymi sierpami. Do młócenia zboża stosowano cepy. Chociaż zaczęły się już upowszechniać młyny wodne, to jednak ziarno najczęściej mielono na ręcznych żarnach. W miejsce dwupolówki wprowadzano nowy sposób gospodarowania, zwany trójpolówką, który pozwalał na zwiększenie powierzchni upraw i powiększenie tym samym plonów. Dużą rolę odgrywała hodowla bydła, koni, świń, owiec i kóz. W sadach rosły jabłonie, śliwy, grusze, niekiedy i brzoskwinie.

To wszystko przyczyniało się do uzyskiwania lepszych zbiorów i do zwiększenia opłacalności gospodarki rolnej. Korzyści, jakie z tego czerpał chłop, były jednak niewielkie. Im większe zbierał plony, tym większe daniny pan na niego nakładał. W XII i XIII wieku chłopi oddawali przeważnie daninę w naturze, tzn. oddawali panu feudalnemu część swoich plonów. Oprócz tego musieli kilka dni w roku pracować dla pana, np. w czasie sianokosów. Była to tzw. renta odrobkowa, czyli pańszczyzna. Przeciw wzrostowi ucisku feudalnego chłopi bronili się najczęściej ucieczką ze wsi, czyli zbiegostwem. Zbiegostwo chłopów zziemi było skutecznym środkiem walki z nadmiernym wyzyskiem, gdy trudno było o ręce do pracy w związku z niewielkim zaludnieniem kraju.

Dawniej, kiedy wszyscy chłopi zależni byli tylko od księcia, nie miało większego znaczenia, w którym grodzie składali mu daniny. Mogli swobodnie przenosić się z miejsca na miejsce. Odkąd władca zaczął nadawać panom feudalnymimmunitety (przywileje) - ziemię wraz z zamieszkałą na niej ludnością, zrzekał się wszelkich danin na rzecz pana feudalnego, któremu ziemię nadał. Panowie feudalni nie pozwalali więc, żeby chłopi samowolnie opuszczali ich ziemię, ponieważ zmniejszyłaby się liczba chłopów w ich dobrach. Chłopów, którym nie wolno było opuszczać ziemi dotąd przez nich uprawianej nazywano przypisańcami (przypisanymi do ziemi).

Całkowitą swobodę przenoszenia się z miejsca na miejsce mieli dziedzice (wolni chłopi). Podlegali oni jedynie księciu.

Inną grupą chłopów byli tzw. goście. Zaliczano do niej chłopów pozbawionych ziemi, przybyszów z obcych krajów oraz chłopów poddanych, którzy uciekli od innych panów. Możni feudałowie starali się powiększyć swoje dobra przez zakładanie nowych osad. Aby zachęcić chłopów do kolonizacji (zasiedlania i zagospodarowywania terenów bezludnych lub słabo zaludnionych), przyznawali osadnikom specjalne uprawnienia. Za użytkowanie ziemi byli oni zobowiązani do składania swym panom czynszu w naturze.

Czas na zagospodarowanie, kiedy chłopi byli wolni od świadczeń, to tzw. „wolnizna” lub „wolne lata”. To osadnictwo nosiło nazwę osadnictwa „prawem wolnych gości” lub osadnictwa na prawie polskim.

Wystarczy poszperać w internecie :)