Dzielna to liczba, którą się dzieli, a dzielnik to ta, która dzieli.
W zapisie wygląda to tak:
Tak wygląda każde dzielenie. Jednak jeżeli chcemy podzielić pisemnie, to musimy zapisać to w specjalny sposób.
W jednym rzędzie zapisujemy dzielną i dzielnik, pomiędzy nimi znak dzielenie (:), ale nad dzielną rysujemy kreskę, nad którą potem zapisujemy kolejne cyfry wyliczone w procesie dzielenia, aż do otrzymania wyniku (ilorazu).
Wygląda to tak:
Teraz, na przykładzie 325 : 5 prześledzimy jak dokładnie wygląda dzielenie pisemne:
W dzieleniu cyfry dzielnej rozpatrujemy pojedynczo.
Bierzemy pierwszą cyfrę dzielnej i sprawdzamy czy mieści się w niej dzielnik a jeżeli mieści to ile razy. Nie ma znaczenia, czy takie dzielenie daje resztę czy nie. Następnie otrzymany wynik zapisujemy nad kreską (tylko całe liczby, bez reszty).
W naszym przypadku pierwszą liczbą dzielnej jest 3 a dzielnikiem 5.
3 : 5 = ?
5 nie mieści się w 3, więc nie otrzymujemy (w tym przypadku żadnego wyniku).
Jeżeli mamy taką sytuację, to musimy rozpatrzeć więcej niż jedną cyfrę dzielnej. Czyli liczbę, jaką jest połączona pierwsza i druga cyfra dzielnej. Jeżeli w dalszym ciągu nie możemy zmieścić dzielnika w tej liczbie, dobieramy jeszcze kolejną. I tak do skutku. W tym przykładzie musimy wziąć jeszcze jedną cyfrę – 3 i 2. razem 32
32 : 5 = 6 reszty 2
Resztę na razie pomijamy, a 6 zapisujemy nad kreską.
Ważne! Zapisujemy wynik z tego cząstkowego dzielenia nad ostatnią cyfrą dzielnej, którą wzięliśmy do dzielenia. Czyli skoro w naszym przypadku nie piszemy nic nad 3, zostawiamy miejsce puste i wynik (6) zapisujemy nad 2.
Wygląda to tak:
Teraz wykonujemy mnożenie. Liczbę zapisaną jako wynik mnożymy przez dzielnik i wynik tego mnożenia zapisujemy pod dzielną. Otrzymany wynik zapisujemy od końca (czyli od ostatniej liczby jak wchodziła w skład liczby dzielonej w lewo).
6 * 5 = 30
I 30 zapisujemy w naszym dzieleniu. Wygląda to tak:
Teraz należy przeprowadzić odejmowanie. Od liczby utworzonej z cyfr wziętych do dzielenia odejmujemy wynik.
Dopisujemy to do pisemnego dzielenia wynik odejmowania.
Zapis wygląda tak:
Ponieważ 3 – 3 daje 0 to miejsce jakie tam mamy wykreślamy za pomocą =.
Teraz należy do otrzymanej w wyniku odejmowania cyfry 2 dopisujemy kolejną cyfrę z dzielnej. W naszym przypadku to ostania cyfra – 5. dalsze obliczenia będziemy przeprowadzać na tej liczbie.
Zapis wygląda tak:
Dzielimy 25 przez 5.
25 : 5 = 5
Otrzymane 5 zapisujemy nad kreską, potem je mnożymy przez dzielnik i wynik zapisujemy w kolejnym, niższym rzędzie.
Wygląda to tak:
Wynikiem mnożenia jest liczba 65.
Taka liczba jest zapisana nad kreską ponad dzielną.
Aby sprawdzić, czy dzielenie zostało wykonane prawidłowo należy pomnożyć otrzymany wynik przez dzielnik.
Wiem tylko 2 przykłady 14,4/1,2=12,0
73,012/4= 18,253
w dzieleniu mamy dzielną i dzielnik.
Dzielna to liczba, którą się dzieli, a dzielnik to ta, która dzieli.
W zapisie wygląda to tak:
Tak wygląda każde dzielenie. Jednak jeżeli chcemy podzielić pisemnie, to musimy zapisać to w specjalny sposób.
W jednym rzędzie zapisujemy dzielną i dzielnik, pomiędzy nimi znak dzielenie (:), ale nad dzielną rysujemy kreskę, nad którą potem zapisujemy kolejne cyfry wyliczone w procesie dzielenia, aż do otrzymania wyniku (ilorazu).
Wygląda to tak:
Teraz, na przykładzie 325 : 5 prześledzimy jak dokładnie wygląda dzielenie pisemne:
W dzieleniu cyfry dzielnej rozpatrujemy pojedynczo.
Bierzemy pierwszą cyfrę dzielnej i sprawdzamy czy mieści się w niej dzielnik a jeżeli mieści to ile razy. Nie ma znaczenia, czy takie dzielenie daje resztę czy nie. Następnie otrzymany wynik zapisujemy nad kreską (tylko całe liczby, bez reszty).
W naszym przypadku pierwszą liczbą dzielnej jest 3 a dzielnikiem 5.
3 : 5 = ?
5 nie mieści się w 3, więc nie otrzymujemy (w tym przypadku żadnego wyniku).
Jeżeli mamy taką sytuację, to musimy rozpatrzeć więcej niż jedną cyfrę dzielnej. Czyli liczbę, jaką jest połączona pierwsza i druga cyfra dzielnej. Jeżeli w dalszym ciągu nie możemy zmieścić dzielnika w tej liczbie, dobieramy jeszcze kolejną. I tak do skutku. W tym przykładzie musimy wziąć jeszcze jedną cyfrę – 3 i 2. razem 32
32 : 5 = 6 reszty 2
Resztę na razie pomijamy, a 6 zapisujemy nad kreską.
Ważne! Zapisujemy wynik z tego cząstkowego dzielenia nad ostatnią cyfrą dzielnej, którą wzięliśmy do dzielenia. Czyli skoro w naszym przypadku nie piszemy nic nad 3, zostawiamy miejsce puste i wynik (6) zapisujemy nad 2.
Wygląda to tak:
Teraz wykonujemy mnożenie. Liczbę zapisaną jako wynik mnożymy przez dzielnik i wynik tego mnożenia zapisujemy pod dzielną. Otrzymany wynik zapisujemy od końca (czyli od ostatniej liczby jak wchodziła w skład liczby dzielonej w lewo).
6 * 5 = 30
I 30 zapisujemy w naszym dzieleniu. Wygląda to tak:
Teraz należy przeprowadzić odejmowanie. Od liczby utworzonej z cyfr wziętych do dzielenia odejmujemy wynik.
Dopisujemy to do pisemnego dzielenia wynik odejmowania.
Zapis wygląda tak:
Ponieważ 3 – 3 daje 0 to miejsce jakie tam mamy wykreślamy za pomocą =.
Teraz należy do otrzymanej w wyniku odejmowania cyfry 2 dopisujemy kolejną cyfrę z dzielnej. W naszym przypadku to ostania cyfra – 5. dalsze obliczenia będziemy przeprowadzać na tej liczbie.
Zapis wygląda tak:
Dzielimy 25 przez 5.
25 : 5 = 5
Otrzymane 5 zapisujemy nad kreską, potem je mnożymy przez dzielnik i wynik zapisujemy w kolejnym, niższym rzędzie.
Wygląda to tak:
Wynikiem mnożenia jest liczba 65.
Taka liczba jest zapisana nad kreską ponad dzielną.
Aby sprawdzić, czy dzielenie zostało wykonane prawidłowo należy pomnożyć otrzymany wynik przez dzielnik.
65 * 5 = 325
Jak widać mnożenie zostały wykonane prawidłowo.