Question

Zinterpretuj cytat, podaj autora i tytuł utworu

Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie

Answer 1

Geneza „Konrada Wallenroda”

Adam Mickiewicz tworzył „Konrada Wallenroda” w latach 1825-1827, w okresie zesłania w głąb Rosji. W tym czasie pracował przymusowo w kancelarii gubernatora generalnego – księcia Dymitra Golicyna. Pełnił tam obowiązkipaństwowego urzędnika.

Pracując nad powieścią poetycką, gnębiły go wyrzuty sumienia związane ze swym położeniem. Z jednej strony pamiętany był jako aktywny działacz kulturalny na rzecz niepodległości Polski, członek filomatów, autor „Ody do młodości” oraz „Pieśni Filaretów”, a w tamtym momencie złożył przysięgę wierności carowi i służył ... więcej 

* * *

Rekonstrukcja losów Konrada Wallenroda

1. Młody Litwin zostaje porwany przez Krzyżaków.

2. Wychowanie wśród zakonników i nadanie imienia Walter Alf.

3. Opowieści i nauki starego wajdeloty, z których Litwin dowiaduje się o historii swej ojczyzny.

4. Przejście na stronę Litwinów.

5. Walki u boku Kiejstuta przeciw znienawidzonym Niemcom.

6. Miłość do córki władcy i ślub z Aldoną.

7. Realizacja planu zniszczenia zakonu „od wewnątrz”.

8. Walter Alf staje się Konradem Wallenrodem.

9. Sława i męstwo walecznego i oddanego Krzyżakom Konrada.

10. Konrad wielkim mistrzem Zakonu.

11. Odwlekanie decyzji o wypowiedzeniu wojny Litwie.

12. Nieudane bitwy pod dowództ... więcej 

* * *

 

Plan wydarzeń „Konrada Wallenroda”

Przemowa

Opis średniowiecznych dziejów Litwy, wśród których najbardziej podkreślone są zdarzenia z XIV i XV wieku.

Wstęp

Zapowiedź wojny, mającej się rozpocząć między Krzyżakami a Litwinami.

I Obiór

1. Przybycie komturów krzyżackich do Marienburga w celu wyboru nowego wielkiego mistrza.
2. Wśród wielu kandydatów najczęściej pada imię cudzoziemca – Konrada.
3. Nikt nie zna pochodzenia tajemniczego Wallenroda.
4. Przypomnienie zasług rycerza, który nigdy nie przegrał żadnego turnieju.
5. Zachwalanie zalet i umiejętności Konrada.
6. Wspomnienie o jednej wadzie rycerza – zamiłowaniu do samotności i izola... więcej 

* * *

 

Kompozycja i język „Konrada Wallenroda”

Na kompozycję powieści poetyckiej „Konrad Wallenrod” składają się następujące elementy:

· Pełny tytuł, czyli: Konrad Wallenrod. Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich.

· Motto, brzmiące: „Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia – trzeba być lisem i lwem”. Jest to cytat zaczerpnięty z XVIII rozdziału traktatu filozoficznego „Książę” Niccolo Miachivellego. 

„Książę” Niccolo Miachivellego to szesnastowieczny zbiór wskazówek dla osób pełniących władzę, bez nawiązań do moralnych i etycznych aspektó... więcej 

* * *

 

Czas i miejsce akcji „Konrada Wallenroda”

Konrad Wallenrod jest historycznie poświadczonym wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego, sprawującym władzę od 1391 roku (jeżeli być wiernym tym faktom, wydarzenie to opisuje I scena – Obiór) do 1393 (w powieści poetyckiej akcja kończy się w pierwszych miesiącach tego roku). 

Czas akcji właściwej przypada na początek lat 90. 

Wskazówki historyczne niezbędne do ustalenia dokładnego czasu:

- XIV wieku, ponieważ właśnie wówczas władzę w Zakonie sprawował Konrad. Opuścił swą armię w 1392 roku, jeszcze przed oblężeniem Wilna. Zmarł rok później. 

- 1381 rok, ponieważ wówczas wtedy litewski książę Witold zbiegł ... więcej 

* * *

 

Realia historyczne w utworze

W utworze występuje wiele poświadczonych historycznie postaci. Wśród bohaterów, posiadających swe historyczne pierwowzory, wyróżniamy następujące postacie: 

Kiejstut - czternastowieczny trocki książę, który współrządził Litwą (wraz z Olgierdem) od 1345. Przez rok (1381-1382) był również wielkim księciem litewskim. W 1381 r. niestety pokłócił się ze swoim bratankiem, Władysławem Jagiełłą, co spowodowało, że syn Olgierda uwięził stryja w Krewie. Wkrótce potem Kiejstut zmarł. Niektórzy historycy twierdzą, że śmierć ta była skutkiem rozkazu Jagiełły. Władca osierocił synów Witolda i Zygmunta oraz córkę Ryngałłę.

Winrich von Kni... więcej 

* * *

 

Konrad Wallenrod jako przykład bohatera bajronicznego

Cechy świadczące o tym, iż Konrada Wallenroda klasyfikujemy do grona bohaterów bajronicznych.

Konrad Wallenrod był:

· tajemniczy (przykładem tego może być fakt, iż nie znamy dokładnie jego losów, są one wypełnione niedopowiedzeniami i lukami), 

· samotny i nieszczęśliwy (z powodu swego litewskiego pochodzenia nie może nawiązać w środowisku, w którym przebywa, bliższych znajomości), 

· rozdarty wewnętrznie (cały czas zastanawia się nad słusznością swego podstępnego planu, nad jego etycznymi aspektami), 

· zbuntowany przeciwko światu i panującym w nim zasadom (czuje się odi... więcej 

* * *

 

Historia tragicznej miłości Konrada i Aldony

W literaturze mnóstwo jest zarazem pięknych i tragicznych historii o miłości. Mamy średniowieczną opowieść o losach Tristana i Izoldy, barokowy dramat o werońskich kochankach Romeo i Julii czy pozytywistyczną powieść o niespełnionej miłości kupca galanteryjnego Stanisława Wokulskiego do arystokratki Izabeli Łęckiej. Na tle tych smutnych historii opowieść o Walterze Alfie i Aldonie wyróżnia się uwikłaniem losów małżeństwa w realia historyczne, uniemożliwiające młodej parze wspólne szczęśliwe życie. 

Walter Alf był Litwinem, porwanym jako dziecko od swych rodziców i wychowywanym przez Krzyżaków. Gdy w p...więcej 

* * *

 

Motywy literackie w „Konradzie Wallenrodzie”

· zdrada – w utworze stanowi narzędzie walki z wrogiem. Rycerz, wychowany przez Krzyżaków na wzorowego wojownika i indoktrynowany jednocześnie przez litewskiego wajdelotę, namawiany do pomszczenia krzywd ojczyzny – wybiera właśnie zdradę jako oręż w nierównej walce z Zakonem Krzyżackim. Halban cały czas mu powtarza: „Tyś niewolnik, jedyna broń niewolników – podstępy”.

· miłość – tragizm tego uczucia obserwujemy na przykładzie Aldony i Waltera Alfa, czyli Pustelnicy i Konrada Wallenroda. Młode małżeństwo nie może żyć razem, ponieważ okrutni Krzyżacy nie pozwalają Litwino... więcej 

* * *

 

„Pieśń wajdeloty”, czyli rola poezji w życiu narodu

Z Pieśni wajdeloty płynie wiele nauk o roli poezji ludowej, która jest: 

· „Arką przymierza” między pokoleniami każdego narodu, dzięki czemu jest silniejsza niż mury graniczne i największe wojny, niż wszelkie odległości,

· Świętością, która mieści uczucia całych narodów: „O wieści gminna! Ty arko przymierza / Między dawnymi i młodszymi laty: / W tobie lud składa broń swego rycerza, / Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty”,

· Skarbnicą wiedzy o dawnych bohaterach i ich odważnych czynach, nieskończonym źródłem informacji,

· Utrwaleniem histori... więcej 

* * *

 

Tragizm Konrada Wallenroda

Tragizm postaci Konrada Wallenroda stanowi po dziś dzień źródło licznych rozważań natury filozoficznej i moralnej nad wyborem bohatera, który „Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie” i poświęcił miłość do żony Aldony na rzecz ojczyzny.

Zdania są podzielone miedzy zwolenników walki w imię przysłowia, iż „cel uświęca środki”, inni zaś negujądwulicowe postępowanie i założenie „maski” przez Wallenroda. Bez wątpienia pozostaje kwestia wewnętrznego rozdarcia i nieustającej walki tej postaci.

Choć żył u boku ukochanej, nie mógł odnaleźć przy niej spokoju, poniewa... więcej 

* * *

 

„Konrad Wallenrod” jako powieść poetycka

Przy pisaniu swej powieści poetyckiej Mickiewicz wzorował się na angielskim mistrzu i piewcy gatunku – George’u Byronie (autor m. in. „Giaura”). 

To Adam Mickiewicz dokonał znakomitego tłumaczenia romantycznej powieści poetyckiej, jaką jest „Giaur”. 

Oto cechy gatunku, które spełnia w swej koncepcji „Konrad Wallenrod”:

- połączenie lirycznych, epickich i dramatycznych elementów. Połączenie elementów lirycznych, epickich i dramatycznych to synkretyzm rodzajowy. Przykłady lirycznych fragmentów odnajdujemy chociażby w końcowej pieśni II sceny: ... więcej 

* * *

 

„Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie”, czyli rozprawa na temat źródeł tragizmu Konrada Wallenroda

Bohater, który „Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie” i poświęcił miłość do żony Aldony na rzeczojczyzny, po dziś dzień jest nieodgadnioną i tajemniczą postacią, która tak kochała ojczyznę (traktowaną jako jedyny i prawdziwy dom), iż poświęciła dla niej wszystko. 

Miłość do Litwy, z której został zabrany jako dziecko przez Krzyżaków spowodowała, iż zdecydował się postępować w imię przysłowia, iż „cel uświęca środki”, decydując się na dwulicowość i założenie tak zwanej „maski”. Pragnąc wyswobodzić ojczyznę, sam uwikłał się w wewnętrzną walkę nieuśpionego sumieni... więcej 

* * *

 

„Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia – trzeba być lisem i lwem” – interpretacja motta

Fragment zaczerpnięty z XVIII rozdziału traktatu filozoficznego „Książę” Niccolo Machiavellego posłużył Mickiewiczowi do doskonałego rozpoczęcia swego dzieła. 

Słowa te należy interpretować jako wskazówkę dla osób, którym nie są obojętne losy ojczyzny. Nie należy walczyć w otwarty sposób, lecz wykorzystywać w tym celu podstęp i spryt, ponieważ nie zawsze odkrycie tożsamości wyjdzie na korzyść walczącego. Tylko komuś, kto w walce będzie kierował się nieczystym postępowaniem, kto uwzględni fakt, iż wroga nie można pokonać przy pomocy czystych reguł (ponieważ sam walczy niehonorowo) – uda się wygrać, będzie ... więcej 

* * *

 

Najważniejsze cytaty „Konrada Wallenroda:

„Szczęśliwa przyjaźń! świętym jest na ziemi,
Kto umiał przyjaźń zabrać ze świętemi” – Hymn (część II).

Porównanie: „Tak na igrzysku, kiedy lwów dozorca,
Sprosiwszy pany, damy i rycerze,
Rozłamie kratę żelaznego dworca,
Da hasło trąbą; wtem królewskie zwierzę
Grzmi z głębi piersi, strach na widzów pada;
Jeden dozorca kroku nie poruszy,
130 Spokojnie ręce na piersiach zakłada
I lwa potężnie uderzy - oczyma,
Tym nieśmiertelnej talizmanem, duszy
Moc bezrozumną na uwięzi trzyma” – Pieśń w wieży (część III).


„O wieści gminna! Ty arko przymierza / Między dawnymi i młodszymi laty: /... więcej 

* * *

 

Bibliografia

1. Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu, pod red. E. Graczyk i Z. Majchrowskiego, Gdańsk 1993.

2. Chwin S., Adam Mickiewicz "Konrad Wallenrod" – eksplikacja, w: Warsztaty Polonistyczne, 1998, nr 4, s. 90-100.

3. Górski K., Mickiewicz: artyzm i język, Warszawa 1977.

4. Janion M., Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, Warszawa 1990.

5. Jankowski A., Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza, Warszawa 1991.

6. Jastrun M., Mickiewicz, Warszawa 1974.

7. Libera Z., Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza, Warszawa 1966.

8. Łukasiewicz J., Mickiewicz, Wrocław 1996.

9. Mickiewicz czyli w... więcej 

* * *