Question

Z epoki baroku.

1. Przeczytaj poniższy fragment,
Mikołaj Sęp Szarzyński
Sonet IV O wojnie naszej, którą wiedziemy
z szatanem, światem i ciałem.
(fragment)
Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,
Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Królu powszechny, prawdziwy pokoju,
Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!
a następnie:
a) Wypisz i zinterpretuj określenia dotyczące człowieka.


b) Wypisz i zinterpretuj określenia dotyczące Boga.


c) Objaśnij, o jakim boju pisze poeta.



2. Nazwij środek stylistyczny, który dominuje w podanym fragmencie:
a) Jan Andrzej Morsztyn Vanegiar d’una innamorata (fragment)
Cuda miłości, czarów sposób nowy,
Mróz gorejący, a ogień lodowy [...] ..................................................................
b) Jan Andrzej Morsztyn Do panny
Twarde z wielkim żelazo topione kłopotem,
Twardy dyjament żadnym nie pożyty młotem,
Twardy dąb wiekiem starszym skamieniały,
Twarde skały, na morskie nie dbające wały –
Twardsza ty, panno, której łzy me nie złamały –
Nad żelazo, dyjament, stary dąb i skały. .............................................................................
c) Mikołaj Sęp Szarzyński Sonet IV (fragment)
Srogi ciemności hetman [o szatanie] .............................................................


3. Przeczytaj poniższy utwór, a nastepnie
J. A. Morsztyn, Do Galerników
Strapieni ludzie, źle się z wami dzieje,
Lecz miłość ze mną okrutniej poczyna:
Was człowiek, a mnie silny bóg zacina,
Wy macie wyniść, jam bez tej nadzieje.

Was spólne słońce, mnie własny jad grzeje,
Was pręt od grzbieta, mnie z serca zacina,
Wam nogi łańcuch, a mnie szyję zgina,
Wam ręka tylko, a mnie dusza mdleje.

Was wiatr, a mnie ból ciska na przemiany,
Was prawo, mnie gwałt trzyma w tym więzieniu,
Wam podczas sternik sfolguje zbłagany,

Ja darmo czekam ulgi w uciążeniu.
A w tym jest mój stan nad wasz niewytrwany,
Że wy na wodzie, ja cierpię w płomieniu.

a. wyjaśnij na czym polega koncept, którym posłużył sie poeta.


b. określ gatunek literacki wiersza J. A. Morsztyna Do Galerników i scharakteryzuj go.


4. Na podstawie analizy poniższych fragmentów scharakteryzuj sarmatyzm jako formację kulturową, wskazując najważniejsze elementy sarmackiego światopoglądu.

POJĘCIE
OBJAŚNIENIE POJĘCIA
POTWIERDZENIE W TEKŚCIE
KSENOFOBIA




SARMACKI MESJANIZM




MEGALOMANIA





Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki (fragmenty)
FRAGMENT I
Lud też tam [w Danii] nadobny; białogłowy gładkie i zbyt białe […] Nago sypiają, tak jako matka urodziła, i nie mają tego za żadną sromotę1, rozbierając się i ubierając jedno przy drugiem, a nawet nie strzegą się i gościa [...]. Kiedyśmy im mówili, że to tak szpetnie, u nas tego i żona przy mężu nie uczyni, powiedały, że „tu u nas nie masz żadnej sromoty i nie rzecz jest wstydzić się za swoje własne członki, które Pan Bóg stworzył”.
FRAGMENT II
Chcieli niebożęta [Szwedzi] przed Polakami uciec do nieba, aleć ich tam nie puszczono; zaraz św. Piotr przywarł furtki, mówiąc: „A, zdrajcy! […] Pamiętacie, coście w sandomirskim zamku zdradziecko prochy na Polaków podsadzili2, a przecie i tam Pan Bóg obronił od śmierci, kogo miał obronić; wyrzuciły prochy pana Bobolę, szlachcica tamecznego, i z koniem aż za Wisłę na drugą stronę, a przecie zdrowy został. I teraz strzelaliście gęsto, a niewieleście nabili Polaków – czemuż? Bo ich aniołowie strzegą, a was czarni, atoż macie ich usługą”. Miły Boże, jakie to sprawiedliwe sądy Twoje!

wstyd.
W 1655 r. Szwedzi, wycofując się z zajętego przedtem Sandomierza, wysadzili tamtejszy zamek, co spowodowało śmierć wielu Polaków.
szatani.


5. Wskaż inne niż powyżej cechy szlachcica Sarmaty pozytywne i wynikające z nich negatywne.


6. Omów strój szlachcica Sarmaty.
.