W 1815 r. gospodarka w Polsce opierała się na rolnictwie, w którym pracowało blisko 80 procent ludności. Istniały wówczas warunki, które wykształcił ustrój agrarny: wschodni w Królestwie Polskim i Galicji oraz zachodni w zaborze pruskim. Korzystną sytuację miało rolnictwo zaboru pruskiego dzięki reformom społeczno-ekonomicznym wprowadzonym przez Prusy w 1807 r. Ustawy Prus o zniesieniu poddaństwa (1807) i uwłaszczeniu chłopów za odszkodowaniem (1811) objęły Pomorze Gdańskie i Warmię. Chłopi nie czerpali korzyści z zasady odszkodowań. Uzyskali prawo własności za odstąpienie 1/3 lub ½ działki junkrom (właścicielom ziemskim), których majątki rosły dzięki prawu przyłączania gospodarstw karłowatych (obszar Warmii i Mazur). Reformę na Pomorzu Gdańskim i na Śląsku przeprowadzano według zaostrzonych zasad ograniczając jej zakres do zamożnych chłopów, którzy mogli wykupić działkę za pieniądze. Na Śląsku musiała mieć ona najmniej 6 ha. Mniejsze wcielano do działek junkierskich. Reforma uwłaszczeniowa przyczyniła się do powstania wielkiej rzeszy bezrolnych. Zapoczątkowała ona kształtowanie się nowej struktury rolnictwa. Spadła liczba małych gospodarstw, niezdolnych do inwestycji technicznych. Powstały majątki ziemskie oraz duże gospodarstwa chłopskie. Zniesienie poddaństwa i liberalne zasady ekonomiczne sprawiły iż produkcja rolna w gospodarstwach opierała się na pracy najemnej. Właściciele mogli zatrudniać bezrolnych. Dzięki wymianie handlowej i rozszerzeniu rynku zbytu ziemianie zdobywali kapitał potrzebny do unowocześniania uprawy zbóż i hodowli. Bezrolni stworzyli rynek pracy dla przemysłu. Pruskie reformy były warunkiem rozpoczęcia industrializacji. W zaborze rosyjskim połowę ziemi zajmowały szlacheckie folwarki, których większość stosowała dawne metody gospodarowania. Chłopi tylko w Dobrach Narodowych uprawiali działki za opłaty czynszowe. Ustrój ten sprawiał, że rolnictwo było coraz mniej wydajne. Małe zyski nie pozwalały junkrom inwestować w rozwój folwarków. folwarków tej sytuacji chciano powiększyć areał ziem uprawnych i pastwisk. Małe działki chłopskie wcielano do ziemi folwarcznej (rugowanie chłopów). Zamożniejszych chłopów oczynszowano. Ci którzy nie mogli podołać opłatą dołączali do grupy bezrolnych. Tylko nieliczni mogli znaleźć zatrudnienie w przemyśle. Inni musieli odrabiać pańszczyznę za niskie wynagrodzenie. Bunty całych wsi spowodowały wydanie przez cara Mikołaja dekretu zakazującego rugowania chłopów.
W 1815 r. gospodarka w Polsce opierała się na rolnictwie, w którym pracowało blisko 80 procent ludności. Istniały wówczas warunki, które wykształcił ustrój agrarny: wschodni w Królestwie Polskim i Galicji oraz zachodni w zaborze pruskim. Korzystną sytuację miało rolnictwo zaboru pruskiego dzięki reformom społeczno-ekonomicznym wprowadzonym przez Prusy w 1807 r. Ustawy Prus o zniesieniu poddaństwa (1807) i uwłaszczeniu chłopów za odszkodowaniem (1811) objęły Pomorze Gdańskie i Warmię. Chłopi nie czerpali korzyści z zasady odszkodowań. Uzyskali prawo własności za odstąpienie 1/3 lub ½ działki junkrom (właścicielom ziemskim), których majątki rosły dzięki prawu przyłączania gospodarstw karłowatych (obszar Warmii i Mazur). Reformę na Pomorzu Gdańskim i na Śląsku przeprowadzano według zaostrzonych zasad ograniczając jej zakres do zamożnych chłopów, którzy mogli wykupić działkę za pieniądze. Na Śląsku musiała mieć ona najmniej 6 ha. Mniejsze wcielano do działek junkierskich. Reforma uwłaszczeniowa przyczyniła się do powstania wielkiej rzeszy bezrolnych. Zapoczątkowała ona kształtowanie się nowej struktury rolnictwa. Spadła liczba małych gospodarstw, niezdolnych do inwestycji technicznych. Powstały majątki ziemskie oraz duże gospodarstwa chłopskie. Zniesienie poddaństwa i liberalne zasady ekonomiczne sprawiły iż produkcja rolna w gospodarstwach opierała się na pracy najemnej. Właściciele mogli zatrudniać bezrolnych. Dzięki wymianie handlowej i rozszerzeniu rynku zbytu ziemianie zdobywali kapitał potrzebny do unowocześniania uprawy zbóż i hodowli. Bezrolni stworzyli rynek pracy dla przemysłu. Pruskie reformy były warunkiem rozpoczęcia industrializacji. W zaborze rosyjskim połowę ziemi zajmowały szlacheckie folwarki, których większość stosowała dawne metody gospodarowania. Chłopi tylko w Dobrach Narodowych uprawiali działki za opłaty czynszowe. Ustrój ten sprawiał, że rolnictwo było coraz mniej wydajne. Małe zyski nie pozwalały junkrom inwestować w rozwój folwarków. folwarków tej sytuacji chciano powiększyć areał ziem uprawnych i pastwisk. Małe działki chłopskie wcielano do ziemi folwarcznej (rugowanie chłopów). Zamożniejszych chłopów oczynszowano. Ci którzy nie mogli podołać opłatą dołączali do grupy bezrolnych. Tylko nieliczni mogli znaleźć zatrudnienie w przemyśle. Inni musieli odrabiać pańszczyznę za niskie wynagrodzenie. Bunty całych wsi spowodowały wydanie przez cara Mikołaja dekretu zakazującego rugowania chłopów.