wyjaśnij pojęcia
astrolabium
karawela
kompas
busola
konkwistador
złoty trujkąt
kompania handlowa
praca nakładzcza
kapitalizm
mecenas
renesans
odrodzenie
humanizm
reformacja
symonia
nepotyzm
luteranizm
kalwinizm
arianie
anglikanizm
kontrreformacja
sobór trydencki
inkwizycja
indeks ksiąg zakazanych
jezuici
szlochata
magnateria
szlachta średnia
szlachta zagrodowa
szlachta gołota
konstytucja nihil novi
sejm walny
sejmiki ziemskie
przywilej
podskarbi
ruch egzekucyjny
królewszczyzny
wojsko kwarciane
folwark
pańszczyzna
inflanty
konfederacja warszawksa
grekokatolicy
wolna elekcja
sejm elekcyjny
sejm koronacyjny
sejm konwokacyjny
pacta conventa
monarchia parlamentarna
monarchia absolutna
mernkantylizm
bastylia
rokosz
husaria
wojna partyzancka
śluby Iwonskie Jana kazimierza
dymitriady
kozacy
kozaczyzna
dzikie pola
porohy
zaporoże
sicz
ataman
abdykacja
makoronizm
ksenofobia
sarmatyzm
Astrolabium - astronomiczny przyrząd używany do nawigacji do początku XVIII wieku.
Karawela - jednopokładowy żaglowiec.
Kompas - przyrząd nawigacyjny przeznaczony do ustalenia kierunków świata.
Busola - przyrząd nawigacyjny przeznaczony do wyznaczenia kierunku bieguna magnetycznego.
Konkwistador - tytuł nadawany hiszpańskim i portugalskim zdobywcom Ameryki Północnej i Południowej.
Złoty trójkąt - jeden z głównych obszarów produkcji opium w Azji.
Kompania handlowa - stowarzyszenie kupieckie tworzone w celu monopolizacji handlu zagranicznego.
Praca nakładcza - forma pracy poprzedzająca system manufaktur.
Kapitalizm - system oparty na własności prywatnej oraz wolnymi obrotami towarów i wolnej konkurencji.
Mecenas - osoba popierająca rozwój sztuki i literatury oraz udziela wsparcia (głównie finansowego) artystom.
Renesans - okres w kulturze europejskiej obejmujący XV i XVI wiek.
Odrodzenie - to samo co renesans.
Humanizm - pogląd filozoficzny i kulturowy zachęcający człowieka do swobodnego, racjonalnego myślenia.
Reformacja - ruch religijny zogranizowany przez Marcina Lutra w celu odnowy chrześcijaństwa.
Symonia - handel urzędami, godnościami i przywilejami kościelnymi.
Nepotyzm - faworyzacja członków rodziny przy obsadzie ważnych stanowisk i urzędów kościelnych.
Luteranizm - wyznanie powstałe w wyniku reformacji zapoczątkowanej przez Marcina Lutra.
Kalwinizm - wyznanie powstałe w wyniku reformacji na terenie Szwajcarii, zapoczątkowane przez Jana Kalwina.
Arianie - doktryna religijna odrzucająca istnienie Trójcy Świętej.
Anglikanizm - wyznanie stworzone przez króla Anglii Henryka VIII w wyniku konfliktu z papieżem.
Kontrreformacja - okres reform w kościele katolickim zapoczątkowany soborem trydenckim.
Sobór trydencki - sobór powszechny Kościoła katolickiego w latach 1545-1563 zwołany przez papieża Pawła III
Inkwizycja - policyjna i sądowa organizacja Kościoła Katolickiego.
Indeks ksiąg zakazanych - spis książek których nie wolno było posiadać, rozpowszechniać i czytać bez zezwolenia władz kościelnych.
Jezuici - męski, papieski zakon powstały w 1540 roku.
Szlachta - wysoka warstwa społeczna pochodząca z rycerstwa.
Magnateria - najwyższa warstwa społeczna pełniąca rolę arystokracji.
Szlachta średnia - posiadacze od jednej do kilku wsi.
Szlachta zagrodowa - roztaczała opiekę nad drobną szlachtą kresową.
Szlachta gołota - biedna grupa społeczna, nieposiadająca ziemi lecz ze szlacheckim rodowodem.
Konstytucja Nihil Novi - konstytucja sejmowa uchwalona w 1505 roku ograniczająca władzę króla Rzeczpospolitej.
Sejm walny - parlament Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Sejmiki ziemskie - zjazd wszystkich szlachciców z terenu województwa.
Przywilej - prawo nadawane przez króla konkretnej grupie społecznej.
Podskarbi - pilnował skarbu i mennicy państwowej.
Ruch egzekucyjny - ruch średniej szlachty mający na celu przeprowadzenie reform, m.in. sądownistwa, wojska i skarbowości
Królewszczyzny - ziemie będące prywatną własnością monarchy.
Wojsko kwarciane - oddziały wojskowe w Rzeczpospolitej od 1562 roku utworzone przez Zygmunta Augusta.
Folwark - wielkie gospodarstwo rolne produkujące głównie zboże.
Pańszczyzna - Darmowa i przymusowa praca wykonywana przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego.
Inflanty - tereny obecnej Łotwy.
Konfederacja warszawska - Dokument gwarantujący tolerancję religijną w Rzeczpospolitej.
Grekokatolicy - wyznanie chrześcijańskie podobne do prawosławnego lecz uznające zwierzchnictwo papieża.
Wolna elecja - wybór monarchy przez szlachtę.
Sejm elekcyjny - zjazd szlachty na którym wybierano nowego króla.
Sejm koronacyjny - sejm poprzedzający koronację króla.
Sejm konkowacyjny - sejm odbywający się podczas bezkrólewia. Miał na celu ustalenie datę i miejsce elekcji
Pacta conventa - Umowny dokument podpisywany podczas sejmu koronacyjnego przez nowego króla.
Monarchia parlamentarna - Ustrój polityczny w którym monarcha sprawuję władzę razem z parlamentam.
Monarchia absolutna - Ustrój politycznym w którym całkowitą, niepodzielną władzę sprawuję monarcha.
Mernkantylizm - Poglądy ekonomiczno-polityczne które pochodzą z wczesnego okresu nowożytności.
Bastylia - Zamek i ciężkie więzienie we Francji.
Rokosz - Zbrojne powstanie szlachty.
Husaria - Ciężka, polska formacja kawaleryjska.
Wojna partyzancka - Walka przeciwko okupantowi\ najeźdźcy odbywająca się w konspiracji.
Śluby lwowskie Jana Kazimierza - Obietnice złożone Matcę Boskiej przez polskiego króla, Jana Kazimierza w obliczu najazdów szwedzkich i rosyjskich.
Dymitiady - wojny polsko-rosyjskie w okresie od 1604 - 1610.
Kozacy - uzbrojona ludność kozacka, tocząca wojny.
Kozaczyzna - ludność wieloetniczna z dominującym akcentem ruskim.
Dzikie pola - Dawna nazwa Zaporoża pozbawiona ludności osiadłej.
Porohy - podłużne progi skalne.
Zaporoże - historyczna kraina nad Dolnym Dnieprem.
Sicz - Główny wojskowy obóz Kozaków.
Ataman - Kozacki przywódca
Abdykacja - Zrzeczenie się przez monarchę tronu.
Makaronizm - Zwrot lub forma językowa pochodząca z obcego języka włączona do języka ojczystego.
Ksenofobia - Niechęć, strach, obawa przed cudzoziemcami.
Sarmatyzm - Formacja kulturowa z okresu baroku mająca dominującą pozycję w Rzeczpospolitej od końca XVI do drugiej połowy XVIII wieku.