Witam, mam zadanie: ,,Odszukaj i wskaż w powyższej pieśni dowody na to, że filozofia Kochanowskiego nawiązuje do filozofii stoickiej i epikurejskiej."
Tekst utworu:
Chcemy sobie być radzi?
Rozkaż, panie, czeladzi,
Niechaj na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają.
Kto tak mądry, że zgadnie,
Co nań jutro przypadnie?
Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba,
Kiedy się człowiek troszcze więcej, niźli trzeba.
Szafuj gotowym bacznie!
Ostatek, jako zacznie,
Tak Fortuna niech kona: raczy li łaskawie,
Raczy li też inaczej; my siedziem w jej prawie.
U Fortuny to snadnie,
Że kto stojąc upadnie;
A który był dopiero u niej pod nogami,
Patrzajże go po chwili, a on gardzi nami.
Wszystko się dziwnie plecie
Na tym tu biednym świecie;
A kto by chciał rozumem wszystkiego dochodzić,
I zginie, a nie będzie umiał w to ugodzić.
Prózno ma mieć na pieczy
Śmiertelny wieczne rzeczy;
Dosyć na tym, kiedy wie, że go to nie minie,
Co z przejźrzenia Pańskiego od wieku mu płynie.
A nigdy nie zabłądzi,
Kto tak umysł narządzi,
Jakoby umiał szczęście i nieszczęście znosić,
Temu mężnie wytrzymać, w owym się nie wznosić.
Chwalę szczęście stateczne:
Nie chce li też być wieczne,
Spuszczę, com wziął, a w cnotę własną się ogarnę
I uczciwej chudoby bez posagu pragnę.
Nie umiem ja, gdy w żagle
Uderzą wiatry nagle,
Krzyżem padać i świętych przenajdować dary,
Aby łakomej wodzie tureckie towary
Bogactwa nie przydały
Wpadwszy gdzie między skały;
Tam ja bezpiecznym sercem i pełen otuchy
W równej fuście popłynę przez morskie rozruchy.
Obraz wesołej zabawy otwierający wiersz jest dla Kochanowskiego pretekstem do przedstawienia założeń bliskiej mu filozofii epikurejskiej. Ponieważ człowiek nie potrafi odgadnąć co przyniesie mu przyszłość, powinien cieszyć się tym, co posiada i skoncentrować się na chwili obecnej : "Sam Bóg wie przyszłe rzeczy a śmieje się z nieba"; "Kiedy się człowiek troszcze więcej niźli trzeba". Fortuna czyli ludzki los, jest zmienna: chwile szczęścia przeplatają się z momentami smutku, a zadaniem człowieka jets zachowanie równowagi - jest to odniesienie do filozofii stoicyzmu.
Wszystko się dziwnie plecie
Na tym tu biednym świecie;
A kto by chciał rozumem wszystkiego dochodzić,
I zginie, a nie będzie umiał w to ugodzić. - odniesienie do tego, że przeznaczenia nie można zmienić, zatem nasz los jest już gdzieś zapisany, i mimo to musimy zachować spokój wewnętrzny - stoicyzm.
Prózno ma mieć na pieczy
Śmiertelny wieczne rzeczy;
Dosyć na tym, kiedy wie, że go to nie minie,
Co z przejźrzenia Pańskiego od wieku mu płynie
- skoro nie można zmienić przeznaczenia, to zbędne jest dążenie człowieka do zdobycia dóbr materialnych, w życiu należy skupiać się na tym co jest najistotniejsze. Prawdziwa mądrość polega na umiejętności przyjmowania zarówno szczęścia jak i znoszenia nieszczęścia. Początkiem wszystkiego i podstawą jest mądrość - epikureizm.
Jakoby umiał szczęście i nieszczęście znosić,
Temu mężnie wytrzymać, w owym się nie wznosić. - stoicyzm, zachowanie spokoju w nieszczęściu.
Chwalę szczęście stateczne: - epikureizm, szczęście celem życia
Nie chce li też być wieczne,
Spuszczę, com wziął, a w cnotę własną się ogarnę
I uczciwej chudoby bez posagu pragnę. - znalezienie tzw. złotego środka - wyższość filozofa potrafiącego iść spokojnie przez życie spokojnie, bez ulegania miotającym nim emocjom.
Kończący wiersz obraz statku to metafora ludzkiego życia, "padanie krzyżem" i błaganie Boga o odmianę losu nie jest wedługo podmiotu lirycznego wyrazem mądrośći - przeciwieństwo stoicyzmu. Jedyną dobrą drogą jest przebycie życia z wiarą, że uda mu się pokonać przeciwności losu.
Mam nadzieję, że pomogłam :)