Tekst I
Niebieskie migdały to tytuł pierwszego tomiku Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, wydanego w roku 1922. […] warto przypomnieć dwugłos na temat pojawienia się donośnego kobiecego wątku w polskiej, dotąd androcentrycznej literaturze. Pierwszy wypowiedział się lwowski krytyk Ostap Ortwin – do dzisiaj jego recenzja w tonie ostrego pamfletu uchodzi za przykład skandalicznej pomyłki, ale też oddaje atmosferę towarzyszącą ekspansji w rodzimym życiu publicznym nowej kobiety i jej nowego słowa. Złośliwy Ortwin pisał, że „wierszyki te” mogłyby „służyć do zawijania karmelków nadziewanych marcepanami lub kręcenia papilotów przy rannej toalecie”, autorkę nazywał „Dzidzi Colombiną” edukowaną w Jamie Michalikowej i na lekturze dziecięcych rymowanek, a gdy nawet dostrzegał analogie Niebieskich migdałów z Oktostychami Jarosława Iwaszkiewicza, to konkludował: „Ale wierszyki jej są więcej upierzone, rozwiewne i puszyste i zbywa im na tej fałdzistej, cerkiewnej brokatowości, na tym złotolitym blasku mozaiki czy emalii, którym lśnią się jak inkrustowane klejnotami ikony ośmiowiersze Jarosławowe”.
Polemizowała Irena Krzywicka, rzeczniczka kobiecego pisarstwa i aktywności kobiet w życiu publicznym: „Wydaje mi się zabawne, kiedy słyszę, jak niektórzy literaci mówią pobłażliwie o twórczości Pawlikowskiej, jako o czemś gatunkowo lżejszym niż zwykła poezja męska. Tymczasem bardzo niewielu pisarzy wnosi do literatury tyle solidnych, konkretnych wartości. W związku z niedawną dyskusją, która się wyłoniła na tle literatury kobiecej, zapragnęłam sprawdzić to moje wrażenie. Przeczytałam od nowa wszystkie wiersze Pawlikowskiej. Wyszłam z nich jak z kąpieli morskiej: oświeżona, olśniona, rozkołysana, rozedrgana. Wiersze te poruszyły we mnie wszystkie fibry kobiecości, a jednocześnie zmusiły do dłuższego zastanowienia. Zachwyt i egzaltacja są najmniej zaraźliwe z chorób – ich działanie jest wręcz odwrotne – budzą, zwłaszcza u czytelnika, chłód, nieufność, często niesmak. Wiem też z góry, że nie potrafię podzielić się przeżyciem, jakiem się dla mnie stały te wiersze […]”.
Zuzanna Ginczanka. Poezje zebrane 1931–1944, oprac. Izolda Kiec, Warszawa 2019, s. 207.
Tekst II
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Pamiątki
Niebieskie oczy, krągłe paciory,
kąpane w niebie w dawne wieczory,
leżą w komodzie, w starej szufladzie –
kurz na nie pada, warstwą się kładzie...
Pocałowania, słodkie pieszczoty,
pachnące jeszcze wonią tęsknoty,
z dala od ludzi, z dala od zgiełku,
na dnie szuflady więdną w pudełku. –
I nic już więcej, tylko dwie róże,
i jedno słowo złote i duże,
zwinięte w papier leży w ukryciu –
może się przydać jeszcze raz w życiu.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Niebieskie migdały, Kraków 1922 r.
1. Wybierz właściwe dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. (0–1 pkt)
Z tekstu I wynika, że poezja tworzona przez kobiety w dobie dwudziestolecia międzywojennego
A. była przyjmowana entuzjastycznie przez ogół czytelników.
B. natrafiała na niechęć ze strony wielu krytyków.
uzasadnienie –
2. Wymień zarzuty, które pod adresem poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej sformułował Ostap Ortwin. Nie cytuj.
3. Zacytuj sformułowania, w których ujawnia się stosunek autorki tekstu do Ostapa Ortwina.
4. Wyjaśnij pojawiające się w tekście stwierdzenie „gatunkowo lżejsza”.
5. Wyjaśnij, jakie wartości dostrzega w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Irena Krzywicka. Nie cytuj.
6. Zakreśl te cechy poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, które dostrzegasz w wierszu Pamiątki.
A. uwznioślanie rzeczywistości, kreowanie magicznego świata
B. epigramatyczna lapidarność i celność
C. dowcipna, zaskakująca pointa
D. apoteoza miłości, także tej nieszczęśliwej, przynoszącej cierpienie
E. nastrojowość, zmysłowość, zalotność
Niebieskie migdały to tytuł pierwszego tomiku Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, wydanego w roku 1922. […] warto przypomnieć dwugłos na temat pojawienia się donośnego kobiecego wątku w polskiej, dotąd androcentrycznej literaturze. Pierwszy wypowiedział się lwowski krytyk Ostap Ortwin – do dzisiaj jego recenzja w tonie ostrego pamfletu uchodzi za przykład skandalicznej pomyłki, ale też oddaje atmosferę towarzyszącą ekspansji w rodzimym życiu publicznym nowej kobiety i jej nowego słowa. Złośliwy Ortwin pisał, że „wierszyki te” mogłyby „służyć do zawijania karmelków nadziewanych marcepanami lub kręcenia papilotów przy rannej toalecie”, autorkę nazywał „Dzidzi Colombiną” edukowaną w Jamie Michalikowej i na lekturze dziecięcych rymowanek, a gdy nawet dostrzegał analogie Niebieskich migdałów z Oktostychami Jarosława Iwaszkiewicza, to konkludował: „Ale wierszyki jej są więcej upierzone, rozwiewne i puszyste i zbywa im na tej fałdzistej, cerkiewnej brokatowości, na tym złotolitym blasku mozaiki czy emalii, którym lśnią się jak inkrustowane klejnotami ikony ośmiowiersze Jarosławowe”.
Polemizowała Irena Krzywicka, rzeczniczka kobiecego pisarstwa i aktywności kobiet w życiu publicznym: „Wydaje mi się zabawne, kiedy słyszę, jak niektórzy literaci mówią pobłażliwie o twórczości Pawlikowskiej, jako o czemś gatunkowo lżejszym niż zwykła poezja męska. Tymczasem bardzo niewielu pisarzy wnosi do literatury tyle solidnych, konkretnych wartości. W związku z niedawną dyskusją, która się wyłoniła na tle literatury kobiecej, zapragnęłam sprawdzić to moje wrażenie. Przeczytałam od nowa wszystkie wiersze Pawlikowskiej. Wyszłam z nich jak z kąpieli morskiej: oświeżona, olśniona, rozkołysana, rozedrgana. Wiersze te poruszyły we mnie wszystkie fibry kobiecości, a jednocześnie zmusiły do dłuższego zastanowienia. Zachwyt i egzaltacja są najmniej zaraźliwe z chorób – ich działanie jest wręcz odwrotne – budzą, zwłaszcza u czytelnika, chłód, nieufność, często niesmak. Wiem też z góry, że nie potrafię podzielić się przeżyciem, jakiem się dla mnie stały te wiersze […]”.
Zuzanna Ginczanka. Poezje zebrane 1931–1944, oprac. Izolda Kiec, Warszawa 2019, s. 207.
Tekst II
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Pamiątki
Niebieskie oczy, krągłe paciory,
kąpane w niebie w dawne wieczory,
leżą w komodzie, w starej szufladzie –
kurz na nie pada, warstwą się kładzie...
Pocałowania, słodkie pieszczoty,
pachnące jeszcze wonią tęsknoty,
z dala od ludzi, z dala od zgiełku,
na dnie szuflady więdną w pudełku. –
I nic już więcej, tylko dwie róże,
i jedno słowo złote i duże,
zwinięte w papier leży w ukryciu –
może się przydać jeszcze raz w życiu.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Niebieskie migdały, Kraków 1922 r.
1. Wybierz właściwe dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. (0–1 pkt)
Z tekstu I wynika, że poezja tworzona przez kobiety w dobie dwudziestolecia międzywojennego
A. była przyjmowana entuzjastycznie przez ogół czytelników.
B. natrafiała na niechęć ze strony wielu krytyków.
uzasadnienie –
2. Wymień zarzuty, które pod adresem poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej sformułował Ostap Ortwin. Nie cytuj.
3. Zacytuj sformułowania, w których ujawnia się stosunek autorki tekstu do Ostapa Ortwina.
4. Wyjaśnij pojawiające się w tekście stwierdzenie „gatunkowo lżejsza”.
5. Wyjaśnij, jakie wartości dostrzega w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Irena Krzywicka. Nie cytuj.
6. Zakreśl te cechy poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, które dostrzegasz w wierszu Pamiątki.
A. uwznioślanie rzeczywistości, kreowanie magicznego świata
B. epigramatyczna lapidarność i celność
C. dowcipna, zaskakująca pointa
D. apoteoza miłości, także tej nieszczęśliwej, przynoszącej cierpienie
E. nastrojowość, zmysłowość, zalotność
Verified answer
Z tekstu I wynika, że poezja tworzona przez kobiety w dobie dwudziestolecia międzywojennego
B. natrafiała na niechęć ze strony wielu krytyków.
uzasadnienie – w tekście I widzimy przykład krytyki jednego z komentatorów kobiecej poezji
Zarzuty, które pod adresem poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej sformułował Ostap Ortwin:
Uważa on, że poezja Marii Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej jest:
Sformułowania, w których ujawnia się stosunek autorki tekstu do Ostapa Ortwina:
"Złośliwy Ortwin"
"Ostap Ortwin – do dzisiaj jego recenzja w tonie ostrego pamfletu uchodzi za przykład skandalicznej pomyłki"
Wyjaśnij pojawiające się w tekście stwierdzenie „gatunkowo lżejsza”.
Stwierdzenie to odnosi się do faktu, że twórczość może być z gatunku bardziej przejrzystej i łatwiejszej w odbiorze dla czytelnika niż poezja męska, co nie jest do końca prawdą.
Wartości jakie dostrzega w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Irena Krzywicka.
Irena Krzywicka uważa, że twórczość Pawlikowskiej jest wartościowa. Uważa, że wzbudza w nas głębokie uczucia i pozwala na chwilę refleksji.
Cechy poezji Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej jakie dostrzegam w wierszu Pamiątki:
A. uwznioślanie rzeczywistości, kreowanie magicznego świata
B. epigramatyczna lapidarność i celność
E. nastrojowość, zmysłowość, zalotność