1. Zaznacz zdanie, które najlepiej wyjaśnia termin ewolucja.
A) Ewolucja opisuje zmiany zachodzące u organizmów pod wpływem środowiska.
B) Ewolucja organizmów to proces stopniowych, ciągłych zmian, prowadzących do powstawania gatunków.
C) Ewolucja organizmów to kierunkowy proces stopniowego doskonalenia się organizmów.
D) Ewolucja organizmów to proces stopniowych zmian, które zachodziły w przeszłości i doprowadziły do powstania obecnie istniejących gatunków.
2. Zaznacz, które ze zdań przedstawiają poglądy Karola Darwina na ewolucję. Wpisz znak X
w odpowiednie kwadraty.
A) Dobór naturalny jest podstawowym mechanizmem ewolucji.
B) Cechy nabyte za życia organizmu dziedziczą się.
C) Używanie danego narządu powoduje jego rozwój, natomiast nieużywanie – zanik.
D) Gatunki zamieszkujące Ziemię nie są stałymi formami życia, ale powstały z innych gatunków,
które zamieszkiwały naszą planetę w przeszłości.
3. Uzupełnij zdania tak, aby były zgodne z syntetyczną teorią ewolucji.
Podstawą istnienia ewolucji jest zmienność ……………………… . Źródłem tej zmienności jest ………………………. materiału genetycznego, w której wyniku tworzą się nowe układy już istniejących alleli genów, oraz ……………….., dzięki którym powstają nowe allele genów.
4. Zaznacz w poniższych zdaniach dotyczących doboru naturalnego i sztucznego
prawidłowe informacje.
W wypadku doboru sztucznego / naturalnego o selekcji osobników decyduje człowiek, krzyżując te, które mają pożądane cechy. W wypadku doboru sztucznego / naturalnego o selekcji osobników
decydują biotyczne i abiotyczne czynniki środowiska. Podstawowym mechanizmem ewolucji jest dobór sztuczny / naturalny, natomiast dobór naturalny / sztuczny stanowi podstawę hodowli.
5. Zaznacz punkt, w którym wymieniono tylko pośrednie dowody ewolucji.
A) Skamieniałości, narządy analogiczne, relikty.
B) Relikty, narządy homologiczne, skład chemiczny organizmów.
C) Narządy szczątkowe, narządy analogiczne, podobieństwo rozwoju zarodkowego.
D) Skamieniałości, formy przejściowe, relikty.
6. Przyporządkuj podanym terminom odpowiednie wyjaśnienia.
A) relikt
B) skamieniałość
C) forma przejściowa
1. zachowane w skałach szczątki organizmu lub ślady jego
działalności
2. organizm o cechach dwóch grup systematycznych
3. żyjący do dziś gatunek bardzo przypominający organizmy znane
z zapisu kopalnego
A) ……………………… B) ……………………… C) ………………………
7. Na ilustracji przedstawiono archeopteryksa zaliczanego do tzw. form przejściowych.
Spośród podanych niżej cech wybierz cechy ptasie.
A) Kończyny przednie przekształcone w skrzydła.
B) Wydłużone szczęki zaopatrzone w zęby.
C) Ciało pokryte piórami.
D) Palce kończyn przednich zakończone pazurami.
Cechy gadzie podane są w punktach: …………………………….
8. Zaznacz punkt, w którym wymieniono jedynie nazwy organizmów będących reliktami.
A) Łodzik, latimeria, miłorząb, hoacyn.
B) Miłorząb, łodzik, mamut, latimeria.
C) Tygrys szablozęby, hoacyn, pterodaktyl.
D) Archeopteryks, łodzik, latimeria.
9. Przyporządkuj rodzajom narządów odpowiednie przykłady.
A) narządy homologiczne
B) narządy analogiczne
1. skrzydło mewy i skrzydło ćmy
2. kończyna przednia delfina i kończyna przednia konia
3. liście cebuli i liście dzbanecznika
4. kończyna przednia kreta i odnóże przednie turkucia podjadka
A) ……………………… B) ………………………
10. Oceń prawdziwość zdań dotyczących pokrewieństwa ewolucyjnego organizmów.
Wpisz w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.
• U wszystkich organizmów kwasy nukleinowe są zbudowane z czterech rodzajów nukleotydów, jednak kod genetyczny jest różny dla różnych organizmów.
• Im bliższe jest pokrewieństwo ewolucyjne organizmów, tym bardziej zbliżony jest przebieg ich rozwoju zarodkowego.
• Organizmy żyjące w podobnych warunkach nigdy nie wykształcają podobnych narządów.
• Organizmy ewolucyjnie spokrewnione mają wspólny plan budowy wewnętrznej.
11. Podkreśl nazwy narządów szczątkowych człowieka.
nagłośnia, zęby mądrości, kość ogonowa, ślimak, wyrostek robaczkowy, kciuk
12. Ułóż nazwy form organizmów w kolejności odpowiadającej etapom ewolucji życia na Ziemi.
A – bezjądrowe organizmy tlenowe
B – bezjądrowe organizmy samożywne
C – bezjądrowe cudzożywne organizmy beztlenowe
D – organizmy wielokomórkowe
E – jednokomórkowe organizmy tlenowe
Prawidłowa kolejność: ……………………………
13. Oceń prawdziwość zdań dotyczących dziejów życia na Ziemi. Wpisz w kwadraty literę „P”,
gdy zdanie jest prawdziwe, lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.
• W kambrze pojawiły się w morzach niemal wszystkie znane dziś typy zwierząt.
• W karbonie pojawiły się pierwsze rośliny lądowe.
• Pierwotna atmosfera Ziemi była beztlenowa.
• Era mezozoiczna jest nazywana erą gadów.
• Pierwsze ssaki pojawiły się dopiero w erze kenozoicznej.
• W paleogenie powstały pierwsze hominidy.
14. Zaznacz punkt, w którym wymieniono jedynie organizmy należące do człekokształtnych.
A) Lemur, goryl, człowiek, szympans.
B) Szympans, goryl, człowiek, pawian.
C) Szympans, goryl, człowiek, pawian.
D) Szympans, lemur, goryl, pawian.
15. Dopisz do zamieszczonych niżej opisów nazwy jednostek systematycznych, których te opisy
dotyczą. Wybierz odpowiednie wyrazy z ramki.
A) Organizmy wielokomórkowe, cudzożywne, zdolne do aktywnego ruchu – ………………. .
B) Organizmy o kostnym lub chrzęstnym szkielecie wewnętrznym – ………………. .
C) Wyprostowana postawa, wyłącznie dwunożny sposób poruszania się – .………………. .
D) Organizmy stałocieplne, o ciele pokrytym włosami; młode karmione są mlekiem matki – ……………
16. Na podstawie ilustracji przedstawiających szkielety człowieka i szympansa określ, czy podanew tabeli cechy świadczą o podobieństwie, czy o różnicy w budowie tych szkieletów. W tym celu wstaw znak X w odpowiednią rubrykę.
Cecha
Podobieństwa
Różnice
1. Esowato wygięty kręgosłup
2. Kształt miednicy
3. Kończyny górne krótsze
od dolnych
4. Brak wałów nadoczodołowych
5. Brak ogona
6. Chwytne, pięciopalczaste
kończyny
17. Uszereguj wymienione formy człowiekowatych, rozpoczynając od najstarszych ewolucyjnie.
A – sahelantrop, B – Homo sapiens, C – australopitek, D – Homo erectus, E – Homo habilis
Prawidłowa kolejność: ……………………………
18. Zaznacz zdania prawdziwe dotyczące ewolucji człowieka. Wstaw znak X we właściwe
kwadraty.
A) Współcześnie występuje pięć gatunków rodzaju Homo.
B) Człowiek rozumny pojawił się na Ziemi około 200 tys. lat temu.
C) Neandertalczyk i człowiek rozumny nigdy nie występowali równocześnie.
D) Australopitek pojawił się po raz pierwszy w Afryce.
załączniki do zadania 7 i 16
zad 2. A, D
zad 3. wpisz:
genetyczna, rekombinacja materiału genetycznego, mutacje
zad. 4. zaznacz:
sztuczny, naturalny, naturalny, sztuczny
zad. 5 C
zad 6. A3, B1, C2
zad 7. ptasie: A, C; gadzie: B, D
zad 8. A
zad 9. A 2, 3; B 1,4
zad 10. F, P, F, P
zad 11. zęby mądrości, kość ogonowa, wyrostek robaczkowy
zad 12. C, A, B, E, D
zad 13. P, F, P, P, F, F
zad 14. żadna - z tych podanych: szympans, goryl, człowiek
zad 15. zwierzęta, kręgowce, człowiek, ssaki
zad. 16.
różnice: 1,2,3,4, 6 (ale tylko dolne)
podobieństwo: 5, 6 (ale tylko górne)
zad 17. A, C, E, D, B
zad 18. B, D