główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy od końca XVI wieku do XVIII wieku[2]. Uznany za oficjalny styl Kościoła katolickiegoczasów potrydenckich, stąd pojawiające się jeszcze w połowie XX wieku zamienne określenia: "sztuka jezuicka" czy "sztuka kontrreformacyjna"[3]. W odróżnieniu od humanizmu antropocentrycznego doby renesansu, barok reprezentował humanizm teocentryczny. W znaczeniu węższym, barok to jeden z nurtów literackich XVII wieku, koegzystujący z klasycyzmem i manieryzmem; od niego XX-wieczni literaturoznawcy wyprowadzili jednak nazwę dla całej epoki.
Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobecrenesansowego klasycyzmu (wynikający z twórczego przekształcenia haseł humanistycznych), głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój[2]. Barok jest pojęciem bogatszym od manieryzmu, przede wszystkim dlatego, że konotuje nie tylko sam styl w sztuce, ale również leżące u jego podłoża procesy historyczne, spory filozoficzne i teologiczne oraz nastroje społeczne[4]. Bogaty w zdobnictwo i pełen przepychu styl architektoniczny, malarski i literacki baroku z założenia opierał się na ignacjańskiej zasadzie applicatio sensuum, polegającej na wykorzystaniu ludzkiej zmysłowości do celów religijnych (stąd figury świętych w miłosnej ekstazie czy żarliwe erotyki skierowane do Chrystusa). Innym założeniem baroku była obrona katolickiej nauki o stosowności obrazów, ikonografii i emblematyki.
W epoce tej wykształciły się dwa zasadnicze nurty myślowe: racjonalizm, który zakładał, że mądrość uzyskać można jedynie dzięki potędze umysłu orazempiryzm, którego z kolei założeniem było poznawanie świata dzięki zmysłom, doświadczeniu, umysł odgrywał tutaj mniejsze znaczenie. W literaturze barokowej dwoma głównymi nurtami stała się z jednej strony poezja libertyńska, tzw. nurt "światowych rozkoszy" (Jan Andrzej Morsztyn), z drugiej natomiast – poezja ascetyczna, mistyczna, religijna (Sebastian Grabowiecki). Centrum rozwoju polskiej liryki barokowej była świadoma kontynuacja wzorów powziętych z Jana Kochanowskiego (uważanego przez wielu za prawodawcę baroku), a na obszarze europejskim: Petrarki i Tassa[5], również Camõesa[6].
główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy od końca XVI wieku do XVIII wieku[2]. Uznany za oficjalny styl Kościoła katolickiegoczasów potrydenckich, stąd pojawiające się jeszcze w połowie XX wieku zamienne określenia: "sztuka jezuicka" czy "sztuka kontrreformacyjna"[3]. W odróżnieniu od humanizmu antropocentrycznego doby renesansu, barok reprezentował humanizm teocentryczny. W znaczeniu węższym, barok to jeden z nurtów literackich XVII wieku, koegzystujący z klasycyzmem i manieryzmem; od niego XX-wieczni literaturoznawcy wyprowadzili jednak nazwę dla całej epoki.
Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobecrenesansowego klasycyzmu (wynikający z twórczego przekształcenia haseł humanistycznych), głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój[2]. Barok jest pojęciem bogatszym od manieryzmu, przede wszystkim dlatego, że konotuje nie tylko sam styl w sztuce, ale również leżące u jego podłoża procesy historyczne, spory filozoficzne i teologiczne oraz nastroje społeczne[4]. Bogaty w zdobnictwo i pełen przepychu styl architektoniczny, malarski i literacki baroku z założenia opierał się na ignacjańskiej zasadzie applicatio sensuum, polegającej na wykorzystaniu ludzkiej zmysłowości do celów religijnych (stąd figury świętych w miłosnej ekstazie czy żarliwe erotyki skierowane do Chrystusa). Innym założeniem baroku była obrona katolickiej nauki o stosowności obrazów, ikonografii i emblematyki.
W epoce tej wykształciły się dwa zasadnicze nurty myślowe: racjonalizm, który zakładał, że mądrość uzyskać można jedynie dzięki potędze umysłu orazempiryzm, którego z kolei założeniem było poznawanie świata dzięki zmysłom, doświadczeniu, umysł odgrywał tutaj mniejsze znaczenie. W literaturze barokowej dwoma głównymi nurtami stała się z jednej strony poezja libertyńska, tzw. nurt "światowych rozkoszy" (Jan Andrzej Morsztyn), z drugiej natomiast – poezja ascetyczna, mistyczna, religijna (Sebastian Grabowiecki). Centrum rozwoju polskiej liryki barokowej była świadoma kontynuacja wzorów powziętych z Jana Kochanowskiego (uważanego przez wielu za prawodawcę baroku), a na obszarze europejskim: Petrarki i Tassa[5], również Camõesa[6].
Kilkoma słowami : mnóstwo przepychu