Rozwój opozycji w latach siedemdziesiątych. Krótko i na temat żeby było.
134
Rozwój nowych opozycyjnych ruchów społecznych w latach siedemdziesiątych doprowadził do zmiany ideowego sensu wydarzeń z 1968 roku. Marzec oglądany z tej perspektywy stawał się coraz mniej socjalistyczny, coraz bardziej zaś demokratyczny i liberalny w potocznym tego słowa znaczeniu. Służyło temu uwypuklenie pierwiastka etycznego Marca, znaczenia walki świata kultury o prawdę i godność z nagą totalitarną przemocą o cechach zarówno lewicowych, komunistycznych, jak i prawicowych, nacjonalistycznych. Stawał się on mitem założycielskim, punktem wyjścia budowy społeczeństwa obywatelskiego, początkiem procesu powstawania wspólnoty dysydentów żyjących w prawdzie. Nadanie wydarzeniom Marca właśnie takiego sensu stanowiło jednocześnie bardzo ważną cezurę w dziejach polskiej lewicy - nie był on bowiem tylko kresem legendy Października 1956, lecz zarazem kresem stylu myślenia o polityce charakterystycznego dla lewicy w XIX i XX wieku - stylu widzącego w rewolucji główny moment dziejów.