Przeczytaj tekst i odpowiedz na podane pod nim pytania.
Wykształciuch i cienias czyli o słowotwórstwie ekspresywnym
Ważnym sposobem bogacenia ekspresywnego słownictwa jest słowotwórstwo. Badania nad najnowszym polskim słownictwem pokazują, że w języku potocznym i najmłodszej polszczyźnie dość licznie występują ekspresywne neologizmy słowotwórcze. W wielu z nich ujawnia się wyraźnie stosunek nadawcy wypowiedzi do rzeczywistości, a dominuje tu ironia, żart, niechęć, lekceważenie, pogarda itp. Nacechowane ujemnie są także nazwy osób na -uch, np. wykształciuch 'lekceważąco o człowieku wykształconym', sierściuch 'żartobliwie o nieogolonym, zarośniętym mężczyźnie'. Na niechęć do ludzi o pewnych skłonnościach wskazują natomiast wyrazy z przyrostkiem -alski, np. pytalski, narzekalski. Niektóre przyrostki wyrażają wyłącznie emocjonalność pejoratywną, np. -ol: ubol (od ubek), skinol (od skinhead). Z gwary uczniowskiej pochodzą np. kiepol 'słaby uczeń'(od kiep) Aktywnością w języku młodzieży odznaczają się także nazwy osób na -as, np. cienias (od cienki 'słaby'), frajeras (od frajer). Wartość ujemna tych przyrostków jest wzmacniana często przez negatywnie nacechowane wyrazy motywujące powstanie neologizmów, np. kiep, trep. To tylko przykłady słowotwórstwa ekspresywnego dotyczącego nazywania ludzi. Na tym nie kończy się lista przyrostków wykorzystywanych do wyrażania emocji w polszczyźnie potocznej i środowiskowej. Szczególnie młodzi Polacy wykazują się ekspresywną inwencją słowotwórczą. Często tworzą nowe wyrazy za pomocą licznych przyrostków, a bazują na tych samych wyrazach, np.: menol, menor, menik (od men z języka angielskiego). We współczesnej polszczyźnie rysuje się wyraźnie przewaga stosowania środków słowotwórczych pejoratywności nad tymi, które wyrażają uczucia pozytywne. W dużym stopniu wpływ na to mają jednak przyczyny pozajęzykowe, w tym także mentalność Polaków, ich stosunek do świata i drugiego człowieka. Warto pamiętać, że neologizmy tego typu mają charakter potoczny i środowiskowy i nie powinny być zasadniczo używane w języku oficjalnym.
1) Której dziedziny nauki o języku dotyczy powyższy tekst?
2) Jaki sposób tworzenia nowych wyrazów został opisany przez autorkę?
3) Dla której odmiany języka (oficjalnej czy potocznej) są charakterystyczne neologizmy ekspresywne i dlaczego?
4) Jaki stosunek do człowieka wyraża słowo wykształciuch?
5) Która grupa społeczna wykazuje największą pomysłowość w tworzeniu nowych wyrazów?
6) Czy-według autorki-Polacy chętniej tworzą wyrazy ekspresywne nacechowane dodatnio czy ujemnie? Jakie są tego powody?
1. Językoznawca, słowotwórstwa.
2. Poprzez dodawanie przedrostków, końcówek.
3. Potocznej, gdyż ta szybciej przez co i częściej ulega zmianom.
4. Stosunek lekceważący względem osoby wykształconej lub mającej się za taką.
5. Młodzież wykazuje się ekspresywną inwencją słowotwórczą, gdyż jej najłatwiej zapamiętywać i zmieniać słowa. Poza tym to młodym ludziom najbardziej zależy, aby być uznawanym za twórczość, bycie na topie.
6. Oczywiście, że tam, gdzie pojawia się lekceważenie, pogarda, bunt młodzieńczy lub sprzeciw społeczny, tam tworzą się słowa o ujemnym odcieniu. Takich sytuacji w naszym kraju mieliśmy wiele i zostało to do dzisiaj. Nawet teraz młodym ludziom przychodzi walczyć o wolność i nie tylko internetową. Dzisiaj należy walczyć nie tylko z niesprawiedliwością. W czasach pokoju o zachowanie wolności należy dbać każdego dnia.
To tak w skrócie. Przepraszam, że nie pełnymi zdaniami, ale nie mam już na to czasu.
Pozdrawiam