Question

Program Nazistów

Answer 1

Nazizm – w kwestiach społecznych i gospodarczych – narodził się jako ruch lewicowego protestu przeciwko kapitalizmowi, kojarzonemu z żydowską plutokracją. Jego celem było połączenie politycznego programu rasistowskiego z socjalizmem w ekonomii. W Mein Kampf podstawowym zarzutem stawianym SPD nie jest jej program gospodarczy – bliski nazizmowi – lecz fakt, że czołówka tej partii ma żydowskie pochodzenie. Ten lewicowy charakter nazizmu ukazuje program DAP z 1920 roku – chętnie pomijany przez lewicowych badaczy powojennych. Autorem pierwszych programów był Anton Drexler (1902-1942). Podobnie jak komunizm, pierwotny nazizm zwracał się ku robotnikom, choć słowo „robotnik” miało tu szersze znaczenie niż w ideologii marksistowskiej. Słowo „robotnik” (Arbeiter) wywodzono od słowa „praca“ (Arbeit) i pojęcie „robotnika” oznacza tu „pracującego”, czyli tego, kto coś wytwarza, co pozwala zaliczyć do tego grona tak proletariusza, jak i szefa firmy, ale nie kupca i bankiera – utożsamianych z działalnością bezproduktywną (obrotem), czyli z żydostwem. W praktyce, oznacza to hołdowanie marksistowskiej tezie, że zysk pochodzi wyłącznie z pracy a zysk z obrotu jest formą przywłaszczenia sobie wartości dodatkowej. Pierwsze programy nazistowiskie akcentowały swój sprzeciw wobec wielkiego kapitału i poparcie dla drobnych firm i rzemiosła. Domagano się ustawowego ograniczenia maksymalnych zarobków w wysokości 10.000 marek rocznie i udziału robotników w zarządzaniu przedsiębiorstwami; każdy robotnik wykwalifikowany miał uzyskać szlachectwo; postulowano zniesienie „panowania renty”, czyli upaństwowienie banków i dużych wkładów oszczędnościowych; wprowadzenia systemu opieki społecznej nad starymi, niedołężnymi i bezrobotnymi; wprowadzenia państwowego szkolnictwa na koszt państwa dla ubogich dzieci (łącznie ze studiami wyższymi); regulowania przez państwo maksymalnych cen niektórych produktów (w postaci obniżenia cen przy utrzymaniu wysokości zarobków); zakaz swobodnego handlu ziemią (kojarzonego ze spekulacją); przymusowej parcelacji wielkiej własności ziemskiej. Nie postulowano jednak otwartej nacjonalizacji fabryk, a jedynie roztoczenia nad nimi opieki państwa, co zapowiadało politykę etatystyczną. Nic dziwnego, że pierwsze organizacje nazistowskie (DAP) zaliczane były do partii robotniczych i lewicowych, a prawicowa prasa niemiecka jeszcze w 1928 roku zaliczała NSDAP do organizacji o profilu marksistowskim. Pierwotny nazizm sytuuje się blisko tzw. ŕ narodowego bolszewizmu, niektórzy badacze twierdzą nawet, że jest jego wyrazem.

Hitler, po dojściu do władzy, nie zrealizował tego lewackiego programu, idąc na liczne ustępstwa względem klasy średniej i elit finansowych. Spowodowało to sprzeciw lewicy nazistowskiej, która uznała, że rewolucja dokonała się jedynie połowicznie, tzn. jedynie w sferze politycznej (narodowej) i winna być kontynuowana w sferze społeczno-ekonomicznej. Po Nocy Długich Noży (1934) lewica partyjna zostaje jednak rozbita i rewolucja społeczna nie została przeprowadzona. Nazizm nie wypracował skonkretyzowanego programu społeczno-gospodarczego po odejściu od swoich lewackich postulatów, kierując się tu swoistym pragmatyzmem i potrzebami chwili. Nazizm, w praktyce, nie naruszył własnościowego status quo (za wyjątkiem własności żydowskiej), zniszczył jednak stosunki kapitalistyczne poprzez zastąpienie mechanizmu rynkowego przez praktyki etatystyczne dziejące się pod pozorami ŕ korporacjonizmu. Uznając zasadę własności prywatnej, zniweczył prawo jej swobodnego użytkowania, przekształcając właścicieli własności w jej użytkowników, którym państwo udziela rodzaju koncesji na użytkowanie ich własności.

Rozwój ideologii nazizmu był niezwykle krótki i zakończył się, teoretycznie, wraz z jego upadkiem w 1945 roku, a w praktyce już wcześniej, gdyż ok. roku 1939, gdyż warunki wojenne nie sprzyjały prowadzeniu refleksji politycznej i doktrynalnej. Nazizm wytworzył w miarę zwartą ideologię jako partia dążąca do władzy i możemy ją scharakteryzować jako ideologię totalitarną o charakterze nacjonalistyczno-lewicowym. Po przejęciu władzy w 1933 roku, pragmatyka władzy spowodowała zarzucenie realizacji radykalnych zamierzeń. Na to miejsce nie stworzono ideologii NSDAP jako partii rządzącej.