Część I – rozumienie czytanego tekstuPrzeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadajtylko na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej.Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko jednąz zaproponowanych odpowiedzi.URODZENI PECHOWCY1. Mam pecha – mówimy, gdy ciągle popadamy w jakieś kłopoty. To wyrażenie podkreśla,że pech jest w pewien sposób nasz własny. Psychologowie rozmaicie potrafią wyjaśnić, jak to siędzieje, że sami czasem sprowadzamy na siebie trudności i problemy. Wydaje się, że to, co nasspotyka, w znacznym stopniu zaprogramowane jest w naszym umyśle. Niektórzy mają programpechowca.2. Eric Berne na podstawie wieloletniego doświadczenia klinicznego stwierdził, że każdy z nasma w umyśle dość szczegółowy „przepis” na własne życie. Ten tzw. skrypt życiowy określa, kimjestem, do czego dążę i jak to osiągnę. Skąd się bierze ten skrypt życiowy? Berne twierdził,że powstaje on jako podsumowanie i uogólnienie dziecięcych doświadczeń: przeżywanych uczuć,otrzymywanych zakazów i wymagań oraz obserwacji, jak można radzić sobie z problemami.Najistotniejsza treść skryptu pochodzi od rodziców. To przede wszystkim z nimi wiążą się odczuciadziecka, oni są autorami obowiązujących je zakazów i nakazów, oni pokazują mu, jak radzić sobiez kłopotami. U osób, które miały negatywne doświadczenia w dzieciństwie, powstanie skryptdestruktywny, nazywany też przegrywającym. Berne podaje przykłady skryptów przegrywających,jakie odnajdywał u swoich pacjentów: „Nie dorastaj”, „Bądź doskonały”, „Pracuj ciężko.” Każdyz nich zawiera pułapkę ograniczającą spontaniczność, osobisty rozwój, niezależność.3. Nie znamy własnego skryptu. Powstaje on bowiem w wyniku syntezy niezliczonychróżnorodnych doświadczeń życiowych, która zachodziła samorzutnie w naszym umyśle w pierwszychlatach życia. Skrypt tworzy ogólne ramy odbioru i rozumienia wszystkiego, co dzieje się w naszymżyciu, i dlatego nie dysponujemy żadną perspektywą, z której moglibyśmy go odczytać i ocenić. Ktoś,kto ma destrukcyjny skrypt, żyje więc w sposób przynoszący mu szkody i cierpienie – i nie wie,że sam tworzy swoje niepowodzenia.4. Ronald Laing twierdził, że nasz los wyznaczony jest przez scenariusz naszej rodziny. Każdarodzina, aby zachować odrębność i spoistość, realizuje własny scenariusz, w którym życie jejposzczególnych członków rozpisane jest na role. Żeby mogła trwać, wszystkie role – tak jakw przedstawieniu teatralnym – muszą być obsadzone i solidarnie odgrywane. Laing twierdzi, że kiedydziecko przychodzi na świat, członkowie rodziny nie chcą dowiedzieć się, jakie ono jest – od początkuwidzą w nim raczej kogoś odpowiadającego jednej z ról do obsadzenia w rodzinie. Poszukiwanieodpowiedniego imienia dla dziecka, zanim się narodzi i cokolwiek będzie wiadomo o jegoindywidualności, przypisywanie mu określonych cech od pierwszych chwil życia („Jest taki bystry”),na długo przed rzeczywistym ukształtowaniem się u niego jakichś cech – to zdaniem Lainga pierwszeprzejawy obsadzania roli.5. Potem następuje konsekwentne formowanie psychiki dziecka, aby stawało się coraz bardziejpodobne do postaci, jaką ma grać przez resztę życia. Niektórym członkom rodziny przypadają roleniekorzystne. Jeżeli na przykład zgodnie ze scenariuszem ktoś w rodzinie ma grać osobęwspaniałomyślną, wspierającą innych w kłopotach i wybaczającą błędy, to ktoś inny musi graćnieudacznika, popadającego w kłopoty i popełniającego błędy. Ponieważ nadrzędnym celem rodziny –wobec którego dobro poszczególnych jej członków schodzi na drugi plan – jest sprawne odgrywaniescenariusza, dąży ona bezlitośnie do obsadzenia nawet najbardziej niekorzystnych ról.6. Zdaniem Lainga nie wiemy, że odgrywamy rolę z rodzinnego scenariusza, bo nie wiemyo jego istnieniu. Scenariusz rodzinny trudny jest do uchwycenia i zrozumienia. Powstał on stopniowo,w wyniku wielopokoleniowych procesów łączenia się i mieszania różnych zasad i wartości. Niktkonkretny nie jest jego autorem ani bezpośrednim egzekutorem jego wykonania. W wielu rodzinach –zwłaszcza takich, w których do obsadzenia są destruktywne role – obowiązuje dodatkowo zakazrozpoznania i ujawnienia scenariusza. Zdemaskowanie rzeczywistych źródeł niepowodzeńPróbny egzamin maturalny z języka polskiego 3Poziom podstawowyi problemów osób odgrywających niekorzystne role mogłoby bowiem doprowadzić do ich buntui porzucenia roli, a to zagroziłoby istnieniu rodziny.7. Berne i Laing twierdzili, że wszyscy nieświadomie odgrywamy w życiu określoną rolęi niekoniecznie musi to być destruktywne. Psychoanalityczka Alice Miller utrzymuje natomiast,że odgrywanie ról zdarza się przede wszystkim tym osobom, które miały traumatyczne dzieciństwo,i zawsze jest to niekorzystne. Przekonuje, że dzieciństwo często nie jest okresem szczęścia i beztroski.Wiele dzieci doświadcza ze strony dorosłych – także rodziców – różnego rodzaju prześladowań.Bywają bite, wyszydzane, poniżane, odtrącane, narażane jest ich zdrowie i życie, są molestowaneseksualnie. Dorośli świadkowie nieszczęścia dziecka najczęściej nie tylko nie pomagają mu wybrnąćz opresji, ale wręcz utrudniają mu zrozumienie, że jest krzywdzone. Przejawia się to lekceważeniemcierpienia dzieci („Jest za mały, żeby to rozumieć”, „Szybko zapomni”), obojętnością („To nie mojedziecko”, „To ich sprawy rodzinne”), a także podtrzymywaniem mitu szczęśliwego dzieciństwai autorytetu rodziców („Przecież tatuś cię kocha”, „Mamusia robi to dla twojego dobra”).Doświadczenie krzywdy w przypadku większości dzieci pozostaje więc niewypowiedzianei niezrozumiane.8. Ślad pamięciowy krzywdy staje się autonomiczną strukturą psychiczną. Działanie tej strukturypolega na tym, że doznana krzywda jest odgrywana uporczywie przez całe życie, aby możliwe stałosię jej ujawnienie, zrozumienie i zintegrowanie z posiadaną wizją siebie i świata. Ktoś skrzywdzonyw dzieciństwie prowadzi zatem swoje życie tak, by wciąż na nowo – stosownie do okoliczności –odtwarzać doświadczoną kiedyś krzywdę. Czasem odgrywa on rolę ofiary, a czasem rolękrzywdzącego, ponieważ obie te role są zapisane w jego umysłowym scenariuszu tej sytuacji. Życietakiej osoby jest pasmem niepowodzeń i kłopotów, które na różne sposoby powielają schematdoznanych niegdyś krzywd.9. Brian Little, psycholog reprezentujący poznawczo-społeczne podejście do osobowości,wyjaśnia autodestruktywne zachowania ludzi tym, że mają oni niewłaściwe cele życiowe, określanejako osobiste zamierzenia. Są to takie wyobrażenia pożądanych stanów siebie samego lub światazewnętrznego, które silnie motywują człowieka do ich urzeczywistnienia. Powstają wskutekzłożonych procesów poznawczych, jako wynik syntezy wiedzy o sobie i warunkach, w jakich się żyje.Osobiste zamierzenia to rozbudowane struktury poznawcze, które określają nie tylko to, co jest warteosiągnięcia, ale też sposoby, jak to zrobić. Zamierzenia to zatem „miniscenariusze” postępowaniaw różnych strefach życia.10. Little twierdzi, że ludzie wikłają się w sytuacje dla nich niekorzystne, kiedy ich najważniejszezamierzenia są niewłaściwe. Koncentracja na celach niezbyt ważnych – na przykład „mieć czystow domu i pełno w lodówce” – prowadzi z biegiem czasu do poczucia bezsensu życia. Jeślinajważniejsze zamierzenia człowieka są obojętne lub wręcz nieakceptowalne dla jego otoczenia –na przykład „być najlepszym” albo „kontrolować życie innych” – prawdopodobne jest stałeosamotnienie bądź konflikty z ludźmi. Posiadanie zamierzeń niedostosowanych do własnychzdolności i możliwości naraża z kolei na ponoszenie trudów niewspółmiernie dużych do osiągniętychrezultatów.11. Przedstawione koncepcje są zgodne, że uporczywe niepowodzenia mogą mieć źródłow powtarzaniu tych samych, niekorzystnych dla osoby działań, wynikających z posiadaniadestruktywnego scenariusza odgrywanego wciąż na nowo, tyle że w różnych kostiumach,w zmieniającej się scenografii, z różnymi partnerami. Sposobem przełamania złej życiowej passybyłaby dekonstrukcja samego scenariusza. Jednakże zwykle nie można tego zrobić samodzielnie,ponieważ scenariusz działa automatycznie i poza świadomością.Ewa Trzebińska, Urodzeni pechowcy, Charaktery 2003, nr 9Zadanie 1. (1 pkt)Co z punktu widzenia psychologów oznacza stwierdzenie, że „pech jest w pewien sposóbnasz własny”? (akapit 1.)............................................................................................................................................................................................................................................................................................................4 Próbny egzamin maturalny z języka polskiegoPoziom podstawowyZadanie 2. (1 pkt)Zdefiniuj, wprowadzone przez Erica Berne’a, pojęcie „skryptu życiowego”. (akapit 2.)............................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 3. (1 pkt)Z akapitu 2. wypisz dwa przykłady wypowiedzi pełniących funkcję impresywną.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 4. (1 pkt)Jaka negatywna konsekwencja wynika z faktu, że nie znamy własnego skryptu? (akapit 3.)............................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 5. (2 pkt)Wymień trzy podobieństwa i trzy różnice między życiem rodzinnym a przedstawieniemteatralnym. (akapity 4., 5.)podobieństwa:..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................różnice:..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 6. (2 pkt)Wymień pozytywny i negatywny dla członków rodziny skutek nieznajomości skryptużyciowego rodziny.pozytywny:............................................................................................................................................................................................................................................................................................................negatywny:............................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 7. (2 pkt)Jaką różnicę w spojrzeniu na odgrywanie przez człowieka ról dostrzegasz między poglądamiBerne’a i Lainga a zapatrywaniami psychoanalityczki Alice Miller? (akapit 7.)......................................................................................................................................................Próbny egzamin maturalny z języka polskiego 5Poziom podstawowy........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 8. (2 pkt)Wyjaśnij, jakie funkcje pełnią zdania w nawiasach zamieszczone w akapicie 7.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 9. (2 pkt)Dlaczego, według koncepcji Alice Miller, krzywdy doznane w dzieciństwie prowadządo niepowodzeń i kłopotów w dorosłym życiu? (akapit 8.)........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 10. (2 pkt)Wymień trzy konsekwencje wyznaczenia sobie niewłaściwych celów życiowych. (akapit 10.)........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 11. (3 pkt)Co łączy koncepcje psychologiczne przedstawione w tekście? Wskaż trzy podobieństwa...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Zadanie 12. (1 pkt)W tekście dominują cechy styluA. kolokwialnego.B. naukowego.C. artystycznego.D. popularnonaukowego.6 Próbny egzamin maturalny z języka polskiegoPoziom podstawowyProsze o pomoc
Answer

Life Enjoy

" Life is not a problem to be solved but a reality to be experienced! "

Get in touch

Social

© Copyright 2013 - 2024 KUDO.TIPS - All rights reserved.