Question

Potrzebuje kalendarium od od 31 sierpnia 1939 do 5 października 1939. daje naj - czyli wojna

Answer 1

31 sierpnia
ultimatum niemieckie wobec Polski.
prowokacja gliwicka: Niemcy sfingowali napad na radiostację gliwicką dając sobie pretekst do wojny.
31 sierpnia/1 września – w rejonie Chorzowa i Michałkowic na Śląsku oddziały Wojska Polskiego, wspomagane przez ochotników rekrutujących się spośród byłych powstańców śląskich oraz harcerzy, rozbiły ponad 200-osobową grupę dywersantów niemieckich.
1 września
hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę; rozpoczęła się kampania wrześniowa.
godz. 4:00 atak bombowców na Wieluń.
godz. 4:30 atak bombowców Ju 87 na linię kolejową koło Tczewa.
godz. 4:45 atak bombowców He-111 na Morski Dywizjon Lotniczy w Pucku.
godz. 4:48 szkolny pancernik Schleswig-Holstein ostrzelał Wojskową Składnicę Tranzytową Westerplatte (ostrzał trwał ok. 7 minut).
godz. 5:55 niemieckie samoloty dokonały przelotu rozpoznawczego nad portem wojennym w Gdyni.
godz. 6:55 drugi tego ranka atak oddziałów niemieckich na Westerplatte.
godz. 7:00-7:40 pierwsza bitwa powietrzna podczas II WŚ (54 samoloty Brygady Pościgowej przeciwko 80 bombowcom i 20 myśliwcom niemieckim).
godz. 13:50 pierwsze silne uderzenie lotnictwa niemieckiego (60 bombowców nurkujących i 60 ciężkich myśliwców) na Gdynię (okręty i baterię Canet).
godz. 16:30 drugi nalot na Warszawę (40 bombowce przeciwko samolotom Brygady Pościgowej i 152. eskadry myśliwskiej).
godz. 17:45 pierwsza podczas II WŚ bitwa powietrzno-morska koło Helu. ORP Wicher, ORP Gryf, 6 trałowców i 2 kanonierki zaatakowane zostały przez 33 bombowce nurkujące (18-minutowa walka była nierozstrzygnięta).
wieczorem niszczyciele "ORP Błyskawica", "ORP Grom" i "ORP Burza" w towarzystwie okrętów Royal Navy weszły do szkockiego portu Leith koło Edynburga.
prezydent Ignacy Mościcki wprowadził na obszarze całego państwa stan wojenny.
2 września
ok. 50 bombowców nurkujących atakowało Westerplatte (zrzucono co najmniej 200 bomb, zniszczono wartownię nr 5 i wszystkie 4 moździerze).
Luftwaffe ponownie zaatakowało następujące bazy lotnicze: Warszawa, Dęblin, Rakowice, Ławica, Bydgoszcz, Toruń, Małaszewicze, Lwów, Radom i Grudziądz.
Kriegsmarine i Luftwaffe 7-krotnie bombardowały okręt podwodny "ORP Ryś" (zrzucono 26 bomb).
godz. 12:38 "ORP Sęp" z odległości 4.000 m nieskutecznie atakował jedną torpedą niemiecki niszczyciel "Friedrich Ihn" (pierwszy atak torpedowy okrętu podwodnego podczas II WŚ).
samolot typu PZL.23 Karaś zbombardował fabrykę w Oławie (pierwsze bombardowanie Niemiec w czasie II wojny światowej).
ostatnie posiedzenie Sejmu i Senatu II RP.
3 września
godz. 6:50 pierwsza podczas II WŚ bitwa artyleryjska okrętów nawodnych. Dwa niemieckie niszczyciele: "Leberecht Maass" i "Wolfgang Zenker" przeciwko "ORP Wicher", "ORP Gryf" i baterii cyplowej 152,4 mm.
po godz. 9:30 w Bydgoszczy padają pierwsze strzały do wycofujących się oddziałów polskich (początek bydgoskiej 'krwawej niedzieli').
godz. 16:30 "ORP Wilk" postawił pierwszą zagrodę minową (środkowa część Zatoki Gdańskiej, 20 min).
4 ataki lotnicze (ostatni o godz.17:25) spowodowały zniszczenie okrętów: "ORP Wicher", "ORP Gryf", trałowca "Mewa" i kanonierki "Generał Haller".
godz. 20:25 niemiecki "U-14" próbował z odległości 1000 m zatopić "ORP Sęp" przy użyciu torpedy (pierwszy atak torpedą z zapalnikiem magnetycznym podczas II WŚ).
powołano dowództwo obrony Warszawy, na czele którego stanął gen. bryg. Walerian Czuma.
4 września
w Warszawie rozpoczęła się ewakuacja centralnych instytucji państwowych.
godz. 5:45 niemieckie wodnosamoloty 3-krotnie atakowały bombami "ORP Ryś" (zrzucono 19 bomb).
bateria "Canet" ostrzelała niemiecki torpedowiec "T 196", 3 flotyllę kutrów trałowych i 5 flotyllę przybrzeżną, uniemożliwiając próbę trałowania akwenu pod Gdynią.
ORP Orzeł usiłował usunąć uszkodzenia w rejonie Gotlandii, początek choroby dowódcy okrętu (kmdr ppor. Henryk Kłoczkowski).
samotny samolot Karaś z 51 eskadry rozpoznawczej ostrzelał i obrzucił bombami niemiecki pociąg przewożący uzbrojenie i sprzęt wojskowy na dworcu w Białej Piskiej na terenie Prus Wschodnich.
wtargnięcie Niemców do Katowic i ostrzelanie ich z rejonu wieży spadochronowej.
5 września – ORP Sęp operował u wybrzeża Gotlandii.
6 września
rząd opuścił Warszawę.
Niemcy wkroczyli do Krakowa.
7 września
zakończyła się obrona Westerplatte (straty Polaków: 16 zabitych, 13 ciężko rannych, 40 lekko rannych i kontuzjowanych).
Naczelny Wódz opuścił Warszawę, zabierając większość środków obronnych stolicy.
720 żołnierzy pod komendą kpt. Władysława Raginisa stawiło czoło 42 200 żołnierzom XIX. Armeekorps gen. Heinza Guderiana zmierzającym w stronę Brześcia - początek heroicznej obrony Wizny.
bateria "Canet" uniemożliwiła trałowanie niemieckiej 5 flotylli przybrzeżnej (pod Gdynią).
popołudnie, "ORP Ryś" postawił drugą zagrodę minową (10 Mm na pn-wsch. od Helu, 10 min).
godz. 23:10 niemiecki "U-22" próbował z odległości 400 m zatopić "ORP Żbik" przy użyciu torpedy z zapalnikiem magnetycznym.
8 września
początek ataku niemieckiego na Warszawę.
rano "ORP Żbik" postawił trzecią zagrodę minową (10 Mm na pn. od Helu, 20 min).
9 września
rozpoczęcie bitwy nad Bzurą.
podpisano umowę polsko-francuską o tworzeniu polskich oddziałów wojskowych we Francji.
10 września
4 dzień heroicznej obrony odcinka "Wizna". Załoga kpt. Władysława Raginisa (licząca początkowo 720 ludzi) zadała dotkliwe straty atakującym 42 200 żołnierzy XIX. Armeekorps pod komendą gen. gen. Heinza Guderiana.
egzekucje ludności polskiej w Bydgoszczy.
wieczorem pierwszy atak niemiecki na polskie pozycje u nasady Półwyspu Helskiego.
11 września
rano oddziały niemieckie opanowały Władysławowo, odcinając polskie oddziały od reszty wybrzeża.
w pobliżu wyspy Fehmarn ORP Wilk próbował ataku torpedowego na ciężki krążownik Admiral Hipper.
12 września
3 trałowce: "Jaskółka", "Czajka" i "Rybitwa" skutecznie ostrzelały oddziały niemieckie atakujące Kępę Oksywską z pozycji położonej 4 km na wsch. od Cypla Rewskiego (każdy trałowiec posiadał tylko 1 działo 75 mm). Akcję tę powtórzono 2 dni później podczas walk o wioskę Mechelinki.
helska bateria 105 mm uszkodziła jednym pociskiem niemiecki trałowiec "Otto Braun".
wieczorem polskie oddziały opuściły Gdynię, wycofując się w sposób zorganizowany na Kępę Oksywską.
wieczorem ORP Ryś u pd. brzegów Olandii naprawiał uszkodzenia.
13 września
godz. 1:15 polskie trałowce: "Jaskółka", "Czajka" i "Rybitwa" postawiły zagrodę minową (4 Mm na południe od Helu, 60 min).
Schleswig-Holstein ostrzeliwał Gdynię.
14 września
wojska niemieckie wkroczyły do Gdyni.
Kępa Oksywska (obszar 49 km²) została całkowicie okrążona od strony lądu i zablokowana od strony morza. Broniło jej 8 000 żołnierzy polskich, 4 działa 105 mm, 1 działo 100 mm baterii "Canet", 15 dział 75 mm, 9 działek ppanc. 37 mm i kilkanaście moździerzy.
poranny atak 11 niemieckich bombowców na 5 polskich trałowców w Jastarni (250 kg bomby zatopiły trałowce "Jaskółka" i "Czapla").
przed południem działo 100 mm baterii "Canet" prowadziło 10-minutowy pojedynek ogniowy z niemieckim torpedowcem "T 196" i 1 flotyllą kutrów trałowych, uniemożliwiając im wytrałowanie ostatniego odcinka toru wodnego Gdańsk-Gdynia o długości 1 Mm. Dwa dni później bateria "Canet" powtórzyła swą akcję, zmuszając do ucieczki niemieckie trałowce pod Kępą Oksywską.
wieczorem ORP Orzeł wszedł na redę estońskiego Tallinna (podejrzenie choroby zakaźnej u dowódcy okrętu).
przed północą wynurzony ORP Wilk przeszedł cieśninę Sund, mijając idące kontrkursem 2 niemieckie niszczyciele (w odległości zaledwie 70 m!).
władze Rumunii wyraziły zgodę na przewiezienie przez swoje terytorium złota z rezerw Banku Polskiego.
15 września – chory dowódca ORP Orzeł odwieziony do szpitala w Tallinnie.
16 września – władze estońskie próbowały bezprawnie internować ORP Orzeł (usunięto 10 torped, amunicję i zamki do dział oraz wszystkie mapy).
17 września
Związek Radziecki przyłączył się do niemieckiej napaści na Polskę.
rząd polski przekroczył granicę polsko-rumuńską.
pożar Zamku Królewskiego w Warszawie w wyniku bombardowania.
18 września
zakończyła się bitwa nad Bzurą.
Niemcy wkroczyli do Lublina.
ucieczka ORP Orzeł z Tallinna.
uszkodzony ORP Sęp internowany na wodach szwedzkich w pobliżu Nynäshamn.
internowanie władz polskich w Rumunii.
godz. 8:00 trzygodzinny pojedynek artyleryjski pomiędzy: szkolnym pancernikiem Schleswig-Holstein, torpedowcem "T 196", okrętem artyleryjskim "Fuchs" i 2 trałowcami a baterią "Canet" (1 działo 100 mm) i oksywską 1. baterią plot. (2 działa 75 mm).
w popołudnie Schleswig-Holstein ostrzeliwał baterię cyplową 152,4 mm (wystrzelił 20 salw z dział 280 mm).
19 września
rano Kępy Oksywskiej, a właściwie jej wąskiego pd-wsch. skrawka o dł. 5 km i szer. 1-2 km, broniło już tylko 2.000 polskich żołnierzy.
ok. godz. 6 okręty niemieckie: trałowce "M 3" i "Nautilius", okręty artyleryjskie "Drache" i "Fuchs" ostrzeliwały z dział 105 mm, polskie pozycje i baterie na Kępie Oksywskiej. Walkę podjęły bateria "Canet" oraz nieliczne działa polowe i plot., uszkadzając 1 trałowiec.
godz. 10:30 ostrzał Kępy Oksywskiej i baterii cyplowej na Helu (odległość 27 km) przez szkolny pancernik Schleswig-Holstein (co najmniej 35 salw dział 280 mm).
pozbawiony paliwa, uszkodzony ORP Ryś internowany na wodach szwedzkich w rejonie Sandhamn.
20 września
rozpoczęła się obrona Grodna przed nacierającą Armią Czerwoną.
ORP Żbik operował na pn. od Gotlandii.
ORP Wilk wszedł do szkockiej bazy morskiej Rosyth.
rozpoczęła się obrona Helu zakończona 2 października kapitulacją polskiej załogi.
Hitler zlustrował tereny walk w rejonie Gdyni i Kępy Oksywskiej.
21 września
ORP Orzeł u wybrzeża Gotlandii wysadził na ląd 2 estońskich wartowników.
ostrzał baterii cyplowej na Helu przez szkolne pancerniki Schleswig-Holstein i Schlesien (30 salw dział 280 mm).
22 września
początek bitwy pod Tomaszowem Lubelskim.
skapitulował Lwów.
w Brześciu nad Bugiem odbyła się wspólna sowiecko-niemiecka defilada.
w czasie walk w Puszczy Augustowskiej wycofujący się spod Grodna 101. rezerwowy pułk ułanów zniszczył ok. dwudziestu czołgów sowieckich.
23 września
Bitwa pod Krasnobrodem.
major Henryk Dobrzański sformował w Górach Świętokrzyskich pierwszy oddział partyzancki.
wieczorem w rejonie Chałup 5 okrętów niemieckich: torpedowiec "T 196", 2 okręty artyleryjskie i 2 strażnicze ostrzeliwały pozycje polskie.
24 września – bitwa pod Husynnem.
25 września
przekazanie władzy przez prezydenta Ignacego Mościckiego Polskiemu Rządowi na Uchodźstwie.
godz.10:00 początek pierwszej bitwy 2 szkolnych pancerników Schleswig-Holstein i Schlesien (łącznie: 8 x 280 mm i 20 x 150 mm) z baterią cyplową 152,4 mm. Wynik: lekkie uszkodzenia 1 pancernika, bateria cyplowa miała kilkunastu rannych i uszkodzenia 2 dział.
26 września
zakończyła się bitwa pod Tomaszowem Lubelskim.
okręt podwodny ORP Żbik zawinął do szwedzkiego portu, gdzie został internowany.
27 września
Morańce; ostatnia szarża kampanii wrześniowej.
godz. 12:00 początek drugiej bitwy 2 szkolnych pancerników Schleswig-Holstein i Schlesien z baterią cyplową 152,4 mm (odległość: 14.000 m). Wynik: lekkie uszkodzenia 1 pancernika i wyczerpane zapasy amunicji, bateria doznała uszkodzeń centrali artyleryjskiej i wieży kierowania ogniem.
powstała Służba Zwycięstwu Polski.
utworzono Szare Szeregi.
28 września
Kapitulacja Warszawy.
rozpoczęła się bitwa pod Szackiem.
29 września – kapitulacja Twierdzy Modlin.
30 września
Ignacy Mościcki przekazał urząd prezydenta Władysławowi Raczkiewiczowi.
Prezydent Władysław Raczkiewicz mianował Władysława Sikorskiego premierem rządu RP na emigracji.
utworzenie emigracyjnego rządu gen. Władysława Sikorskiego.
1 października
doszło do bitwy pod Wytycznem pomiędzy jednostkami KOP a Armią Czerwoną.
rząd emigracyjny w Paryżu nadał Warszawie order Virtuti Militari.
na minie postawionej 3 tyg. wcześniej przez "ORP Żbik" zatonął niemiecki trałowiec "M-85", tracąc 24 marynarzy.
2 października – Niemcy zajęli Półwysep Helski.
5 października
bitwa pod Kockiem (koniec kampanii wrześniowej).
rozstrzelano 39. obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.

Answer 2

1939.09.01 - hitlerowskie Niemcy rozpoczęły II Wojnę Światową od ataku na ziemie polskie.
1939.09.01 - obrona poczty gdańskiej, po użyciu przez Niemców dział i miotaczy ognia obrońcy poddali się. W czasie walk zginęło 12 osób, pozostałe 38, w tym kobiety, rozstrzelano. Obroną dowodził porucznik Konrad Guderski.
1939.09.01 - walki w rejonach Mokrej - płk Julian Filipowicz.
1939.09.01 - 1939.09.07 - obrona Westerplatte, które zostało zaatakowane przez Niemiecki pancernik Schleswik-Holstein - mjr Henryk Sucharski.
1939.09.01 - 1939.10.02 - obrona Wybrzeża - płk Stanisław Dąbek, kontradmirał Józef Unrug.
1939.09.03 - Anglia i Francja wypowiadają wojnę Niemcom, nie podejmując żadnych działań militarnych - "dziwna wojna".
1939.09.07 - 1939.09.28 - walka obronna Warszawy - gen. Walerian Czuma, gen. Juliusz Rómmel, Stefan Starzyński.
1939.09.08 - 1939.09.10 - walki w rejonie Wizny - kpt. Stanisław Raginis.
1939.09.09 - 1939.09.20 - bitwa nad Bzurą - gen. Tadeusz Kutrzeba.
1939.09.11 - 1939.09.29 - walki w rejonie Modlina - gen. Wiktor Thommée.
1939.09.12 - 1939.09.22 - walki we Lwowie - gen. Władysław Langer.
1939.09.17- atak wojsk sowieckich na Polskę.
1939.09.17 - 1939.09.18 - internowanie władz polskich w Rumunii.
1939.09.27 - utworzenie w oblężonej przez Niemców Warszawie podziemnej organizacji militarnej Służba Zwycięstwu Polski, na czele której stanął Michał Tokarzewski-Karaszewicz.
1939.09.28 - podpisanie przez III Rzeszę i Rosję układu o wzajemnej przyjaźni.
1939.09.30 - utworzenie polskiego rządu we Francji.
1939.10.03 - 1939.10.06 - walki w Kocku - gen. Franciszek Kleeberg.
1939.10.12 - utworzenie z części ziem polskich Generalnego Gubernatorstwa.
1939.10.13 - z inicjatywy Władysława Sikorskiego powołano Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) - organizację zbrojną podlegającą bezpośrednio rządowi emigracyjnemu

Answer 3

KALENDARIUM » czwartek, 31 sierpnia 1939 roku
Spotkanie ministra Ribbentropa z brytyjskim ambasadorem Hendersonem zakończyło się tuż przed godziną 1 w nocy. Zarówno przedstawiciel angielskiego rządu jak i obecny podczas spotkania tłumacz Paul Schmidt w swych pamiętnikach podkreślali ostry, wręcz mało dyplomatyczny ton rozmowy. Niemiecki minister przeczytał szybko 16 punktowe ultimatum pod adresem Polski, ale przekazania tego dokumentu odmówił. W przypadku niespełnienia tych żądań Rzesza była gotowa zaatakować Polskę.
Ribbentrop wyraził również niezadowolenie z uwagi nieprzybycia polskiego wysłannika do Berlina. O godzinie 3:00 nad ranem przybył do ambasady brytyjskiej poproszony przez Hendersona ambasador RP Lipski. Brytyjczyk zaproponował by Polacy wysunęli natychmiast propozycję spotkania marszałka Śmigłego-Rydza z Göringiem.

O świcie do Warszawy wyjechał radca polskiej ambasady Stefan Lubomirski po instrukcje od Becka. Po godzinie 8:00 dzięki Szwedowi Dahlerusowi „16 punktów” zostało przedłożone Hendersonowi na piśmie. Ich streszczenie Henderson zaraz przekazał Lipskiemu.

O godzinie 10:55 ambasada RP w Berlinie wysłała do Warszawy telegram następującej treści:

„ Według informacji Hendersona warunki niemieckie przygotowane dla upełnomocnionego delegata polskiego: 1. Zdemilitaryzowany Gdańsk powraca do Niemiec 2. Gdynia pozostaje przy Polsce 3. Plebiscyt w ciągu roku w „korytarzu”, którego granica południowa: Marienburg (!), Grudziądz, Bydgoszcz, Schönlanke(!). Plebiscyt na zasadzie stanu ludności z 1919 roku. Większość absolutna decyduje 4. Komisja plebiscytu: Anglia, Włochy, Francja, Rosja”

Przed południem włoski dyktator Benito Mussolini wystąpił z propozycja zwołania konferencji mocarstw europejskich z udziałem Polski dla przedyskutowania spornych polsko-niemieckich kwestii. Konferencja ta, tzw. „drugie Monachium” miałaby się odbyć w najbliższy wtorek, 5 września.
Jednak premier brytyjski wyraził na tą sugestię sceptycyzm, tłumacząc, że najpierw armie zwaśnionych stron powinny zostać zdemobilizowane. Ale aby doszło do takiego spotkania według Brytyjczyków i Włochów Polacy powinni niezwłocznie zwrócić Rzeszy Gdańsk.

Punktualnie o godzinie 12:00 minister Józef Beck przyjął przy ulicy Wierzbowej w Warszawie ambasadora brytyjskiego Kennarda. Oświadczył, że nie zamierza jechać do Berlina by spotkać się z podobnym traktowaniem jak Haha w marcu 1939 roku. Następnie nakazał wysłać telegram ambasadorowi Lipskiemu.
Zgodnie z zawartymi w telegramie instrukcjami Lipski miał żądać widzenia z Ribbentropem i oświadczyć, że rząd polski w przychylnym tonie wyrażą się do brytyjskiej sugestii polsko-niemieckich rokowań. W przypadku wysunięcia żądań Lipski miał oświadczyć, że nie posiada pełnomocnictw do ich dyskutowania.

O godzinie 12:40 Hitler wydał rozkaz ataku na Polskę następnego dnia o 4:45.

Ribbentrop zgodził się przyjąć Lipskiego dopiero po namowach ambasadora Attolico, była to wola Mussoliniego. Do spotkania Lipskiego z Ribbentropem doszło ostatecznie o 18:30. Zakończyła się szybko, gdy okazało się, że Józef Lipski nie miał pełnomocnictw do rokowań. Był to ostatni polsko-niemiecki pokojowy kontakt.

W Gleiwitz (Gliwice) o godzinie 20:00 oddział Sturmbannführera Alfreda Helmuta Naujocksa, oficera SD zaatakował gmach stacji radiowej. Zamachowcy udając polski oddział powiadomili przez mikrofon radiosłuchaczy, że gmach gliwickiej radiostacji znalazł się w polskich rękach.
Prowokacja ta miała usprawiedliwić w oczach świata niemiecki atak na Polskę w dniu następnym.

O godzinie 21:00 Radio Berlin podało oficjalnie tekst „16 punktów”. W ten sposób dowiedzieli się o nich również polscy radiosłuchacze jeśli słuchali akurat radiostacji berlińskiej.
Na granicy polskiej od strony Rzeszy, Prus Wschodnich i Słowacji stała gotowa do ataku niemiecka armia.

W Gdańsku była już gotowa deklaracja włączenia miasta do Rzeszy. Rankiem miała zostać ogłoszona.

Po godzinie 23:00 w gdańskim domu wysokiego komisarza Ligi Narodów Carla Burchardta zjawiło dwóch przedstawicieli Gestapo, którzy oświadczyli dyplomacie, że niebawem z ważnym komunikatem ma do niego przybyć gauleiter Albert Forster.

Kilkanaście minut później rozpoczął się pierwszy dzień września…..

KALENDARIUM » piątek, 1 września 1939 roku
Od świtu wojska niemieckie na całej granicy zaatakowały państwo polskie. Jako pierwszy padł ofiarą Wieluń.

O 4:47 zakotwiczony w gdańskim porcie niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” rozpoczął ostrzał Westerplatte.

O 4:50 Niemcy zaatakowali budynek Poczty Polskiej w Gdańsku przy placu Heweliusza 1. Masywnego gmachu przez 14 godzin bronili pocztowcy pod dowództwem Konrada Guderskiego.

O 5:30 podporucznik Władysław Gnyś strącił w walce powietrznej pierwszy samolot Luftwaffe.

O 8:00 w domu Wysokiego Komisarza Ligi Narodów Carla Burchardta zjawił się gauleiter Albert Forster i oświadczył, że traktat wersalski został obalony i Gdańsk został wcielony do Rzeszy. Nakazał przedstawicielowi Ligi Narodów opuścić w ciągu dwóch godzin miasto. Po złożeniu ustnego protestu Burchardt w asyście niemieckiego samochodu policyjnego wyjechał z Gdańska i udał się do stolicy Litwy – Kowna.

Gwałtowne walki wybuchły na Śląsku. 55 DP stawiła opór pod Mikołowem oddziałom VIII Korpusu Pancernego, niemieccy dywersanci próbowali opanować tamtejsze huty i kopalnie bronione przez jednostki KOP i bataliony Obrony Narodowej. Do pierwszej bitwy powietrznej doszło nad wioską Nieporęt koło Warszawy. Brygada Pościgowa stawiła opór 80 maszynom typu Heinkel He-111 i Dornier Do-17. Walka trwała około 50 minut.

Niedaleko Kłobucka Wołyńska BK z Armii „Łódź” zatrzymała uderzenie 4 Dywizji Pancernej niszcząc około 70 czołgów i pojazdów pancernych wroga.

O 6:30 Polskie Radio przerwało poranny program, a speaker Zbigniew Świętochowski zapowiedział nadanie komunikatu specjalnego nagranego w ubiegły wtorek. Był to oficjalny komunikat o rozpoczęciu działań wojennych na polskim terytorium.

W tym czasie Warszawa była już bombardowana. Celem nalotów padły m. in. lotnisko Okęcie oraz osiedla mieszkalne na Rakowcu i Kole. Tego ranka niemieckie bombowce atakowały również Kraków, Poznań, Ostrów Wielkopolski, Dęblin, Białą Podlaską i Gdynię.

Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał dekret mianujący marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza Wodzem Naczelnym oraz swym zastępcą, przekazując mu na czas wojny władzę cywilną i wojskową. Prezydent wygłosił również orędzie do Narodu:
„Nocy dzisiejszej odwieczny wróg nasz rozpoczął działania zaczepne wobec Państwa Polskiego co stwierdzam wobec Boga i historii. W tej chwili dziejowej zwracam si1)ę do wszystkich obywateli państwa w głębokim przeświadczeniu, że cały naród stanie w obronie swojej wolności, niepodległości i honoru, skupi się dookoła Wodza Naczelnego i jego sił zbrojnych i da godną odpowiedź napastnikowi, jak to się już nieraz dział w historii stosunków polsko-niemieckich. Cały naród pobłogosławiony przez Boga, w walce o swoją świętą i słuszną sprawę, zjednoczony z Armią , pójdzie ramię przy ramieniu do boju i pełnego zwycięstwa.”

Premier Sławoj-Składkowski ogłosił w całej Polsce stan wojenny ( obowiązywał do 16 listopada 1946 roku ).

Załamało się niemieckie uderzenie z Prus Wschodnich na umocnienia pod Mławą, bronione przez Armię „Kraków”.

O 10:00 w berlińskim gmachu Kroll-Oper Adolf Hitler w szarej kurtce polowej wygłosił przemówienie do Reichstagu, poinformował w nim o rozpoczęciu działań wojennych przeciw Polsce. Podkreślił, że Polacy odrzucili jego ofertę korekty Korytarza odpowiadając mobilizacją, gwałtem i terrorem. „ Od 5:45 odpowiadamy strzałem na strzał. Od tej godziny płacimy bombą za bombę” Wprowadził tym niemiecka opinię publiczną w błąd wywołując wrażenie, że polskie działania wojenne zaczęły się wcześniej, a Niemcy zostały zmuszone do kontruderzenia.

Około 14:00 pod Krojantami 18 pułk ułanów z Pomorskiej BK płk. Mastalerza odniósł zwycięstwo nad oddziałami 20 DP Zmotoryzowanej nacierającymi od strony Chojnic.

W godzinach popołudniowych zgrupowania 3 Armii niemieckiej natknęły się pod Mławą na opór 8 i 20 DP oraz Nowogródzkiej BK. Natarcie niemieckich czołgów zostało zatrzymane.

Późnym wieczorem przedstawiciele Francji i Wielkiej Brytanii wręczyli szefowi niemieckiego MSZ von Ribbentropowi noty wzywające do zaprzestania działań zaczepnych i wycofania wojsk z polskiego terytorium.

W ZSRR rozpoczęła się mobilizacja 3 mln ludzi.

KALENDARIUM » sobota, 2 września 1939 roku
Od godziny 5:50 z przerwami trwały naloty bombowe na Warszawę. Mieszkańcy stolicy zaopatrywali się w suszone wędliny i puszki z konserwami.

Westerplatte broniło się nadal. Donosiły o tym komunikaty radiowe podnosząc całą Polskę na duchu. Niewielu jednak wiedziało, że tego dnia dowodzący obroną Westerplatte mjr Sucharski przeszedł załamanie nerwowe i chciał poddać swą placówkę, jego obowiązki przejął kpt. Dąbrowski podejmując wraz z żołnierzami decyzję o dalszej obronie.

Polacy stawiali zaciekły opór pod Katowicami i Częstochową.

Rankiem po raz pierwszy weszła do akcji Brygada Bombowa 18 samolotów P-23 „Karaś” zaatakowało pod Częstochową XVI Korpus Pancerny zrzucając bomby i ostrzeliwując w locie koszącym wozy bojowe wroga.

W ciągu soboty położenie Armii „Kraków” uległo znacznemu pogorszeniu, została ona zagrożona z północy i południa, wycofywała się wzdłuż Wisły z umocnionych pozycji na Śląsku przegrupowując się poza Dunajec i Nidę. Wszędzie wojska polskie zaczynały się cofać.

O 14:30 rozpoczęło się plenarne posiedzenie Sejmu i Senatu, na krótko przed rozpoczęciem obrad okolice sejmowego gmachu na Wiejskiej zostały zbombardowane. Sejm w drugim i trzecim czytaniu przyjął uchwałę o czynnej służbie wojskowej posłów i senatorów. Uzupełniono regulamin ustalając, że w czasie wojny Sejm będzie działał w składzie zmniejszonym do 41 posłów.

Warszawska prasa ogłosiła odezwę Przysposobienia Wojskowego Kobiet nadaną również przez Polskie Radio:
„ My Polki – matki i żony walczących żołnierzy polskich mówimy do Was, matki i żony żołnierzy niemieckich. Stawiamy wyżej honor niż życie, ale Waszym najbliższym wypadł cięższy los- walczą o niesłuszną sprawę, walczą o grabież. My bronimy naszej ziemi i naszej wolności. Przypominamy Wam, że Waszych mężczyzn rzuciło na rzeż kłamstwo i opętanie. Przypomnijcie sobie miliony trupów z wojny światowej. Czy teraz chcecie powtórzyć to po raz drugi? Jesteście współodpowiedzialne za zło które się dzieje.”

KALENDARIUM » niedziela, 3 września 1939 roku
Od samego rana nad Warszawą pojawiły się niemieckie samoloty, bombardowano również okoliczne miasteczka takie jak Konstancin, gdzie bomby spadły m. in. na willę ambasadora USA Drexell Biddle’a a także Otwock, Grodzisk Mazowiecki, Pruszków i Legionowo. Padło wiele ofiar w ludziach.

Bitwa graniczna została przez Polaków przegrana. Północne Mazowsze po trzydniowej bitwie pod Mławą zajęła 3 Armia niemiecka, podobnie było z większością Pomorza.

Armie „Łódź”, „Kraków” i „Pomorze” znajdowały się w odwrocie. Rankiem Niemcy zajęli Częstochowę. 55 DP opuściła Katowice, odtąd śląską stolicę bronić mieli harcerze i byli powstańcy śląscy.

Koło południa, gdy w okolicach Bydgoszczy znajdowała się niemiecka 50 DP w mieście dywersanci zaatakowali wycofujące się wojska polskie. Doszło do kilkugodzinnych walk, około 300 dywersantów schwytano, a wielu rozstrzelano. Wypadki bydgoskie propaganda niemiecka nazwała „krwawą niedzielą” i długo zawyżała liczbę zabitych tego dnia Niemców.

O godzinie 12:00 po Warszawie rozeszła się wieść o wypowiedzeniu przez Wielką Brytanię wojny Hitlerowi. Konflikt polsko-niemiecki przestał być lokalnym konfliktem, do którego dążyła Rzesza. Pod ambasadą brytyjską przy Nowym Świecie 18 rozpoczęła się manifestacja mieszkańców stolicy. Na balkonie ambasady w towarzystwie ambasadora Kennarda pojawił minister Józef Beck i podziękował przedstawicielowi Rządu Jego Królewskiej Mości.
Po 17:00 na wieść o włączeniu się do wojny również Francji wielotysięczny tłum przeniósł się na ulicę Frascati pod ambasadę francuską.

Rozszerzony został skład rządu. Gen. Kazimierz Sosnkowski został wicepremierem, wojewoda śląski Michał Grażyński ministrem informacji i propagandy a płk Wacław Kostek Biernacki głównym komisarzem cywilnym przy Wodzu Naczelnym.

Mister spraw wojskowych gen. Tadeusz Kasprzycki wydał rozkaz Komendantowi Głównemu Straży Granicznej Walerianowi Czumie organizowania obrony Warszawy.

W porcie wojennym na Helu lotnictwo niemieckie zatopiło stawiacza min „Gryfa” i niszczyciela „Wichra”.

KALENDARIUM » poniedziałek, 4 września 1939 roku
Nad ranem ostatni polscy żołnierze wycofali się spod Mławy.

O wschodzie słońca pancernik „Schlezwig-Holstein” podjął kolejną próbę złamania polskiego oporu Westerplatte – kolejny raz bezskutecznie.

X i XV dywizjony nowoczesnych polskich bombowców P-37 „Łoś” atakowało pod Radomskiem, Kamieńskiem i Wieluniem niemieckie kolumny pancerne.

3 Armia niemiecka zajęła Grudziądz.

2 pułk piechoty Legionów pod Bełchatowem toczył walki z niemiecką 4 DPanc.

Kraków opuściły oddziały wojskowe.

Zarząd miejski wyjechał tego dnia z Poznania. Władzę w stolicy Wielkopolski objął były prezydent Poznania Cyryl Ratajski.

Gen. Tadeusz Piskor otrzymał rozkaz utworzenia z oddziałów skoncentrowanych w rejonie Wisły Armię „Lublin”.

Nad Warszawą pojawiły się po raz kolejny niemieckie bombowce powodując liczne pożary na Grochowie, Woli, Pradze i Okęciu. Ogromne straty poniosła ludność cywilna. W stolicy pojawili się uciekinierzy spod Łodzi, Częstochowy i z Wielkopolski.

Tego dnia zapadła decyzja ewakuacji z Warszawy rządu i większości ministerstw w rejon Lublina i Lwowa.

W Paryżu ambasador Juliusz Łukaszewicz podpisał z rządem francuskim umowę polityczną uzupełniającą układy z 1921 i 1925 roku. Nabrała również mocy umowa z maja 1939 roku zobowiązująca Francję do generalnej ofensywy dwa tygodnie po ogłoszeniu mobilizacji.


KALENDARIUM » wtorek, 5 września 1939 roku
Cały dzień 19 DP z Armii „Prusy” toczyła z niemiecką 1 DPanc. walki o Piotrków Trybunalski. Wieczorem Niemcy zajęli płonące miasto.

Oddziały niemieckie weszły do Katowic i Bydgoszczy. W Bydgoszczy rozpoczęło się masowe egzekucje w odwecie za stłumienie dywersji dwa dni wcześniej.

Do Krakowa zaczęła zbliżać się 14 Armia niemiecka.

Dworzec Wschodni w Warszawie padł ofiarą bestialskiego nalotu bombowego, z każdą godziną do stolicy przybywało coraz więcej uchodźców z zajętych przez Niemców obszarów.

Minister propagandy Grażyński zwołał konferencję prasową i oświadczył, że Warszawa będzie się ewakuować.

Wieczorem Prezydent RP Ignacy Mościcki wyjechał w kierunku Lublina.

Warszawę opuściło Ministerstwo Spraw Wojskowych i Ministerstwo Spraw Zagranicznych wraz z korpusem dyplomatycznym udając się w kierunku Nałęczowa.

Naczelny Wódz wydał rozkaz armiom „Pomorze”, „Poznań”, „Łódź” i „Modlin” utworzenia jednolitej obrony na prawym brzegu Wisły i Sanu oraz nad Biebrzą i Narwią.


KALENDARIUM » roda, 6 września 1939 roku
W stolicy wybuch chaos i panika. Powodem był wyjazd z Warszawy rządu polskiego. Aby uspokoić mieszkańców prezydent Starzyński wydał rozkaz utworzenia Straży Obywatelskiej jako społecznego aparatu porządkowego. Jej komendantem został mjr Janusz Regulski a zastępcami dr Jan Gebethner i Bronisław Barylski.

W ciągu dnia miały miejsce naloty na warszawskie mosty: Średnicowy i Poniatowskiego.

Dwaj działacze PPS Tomasz Arciszewski i Zygmunt Zaremba spotkali się z Walerianem Czumą i zaproponowali utworzenie robotniczych oddziałów obrony miasta.

Oddziały niemieckie zajęły bez walki Kraków.

Wieczorem na rozkaz Naczelnego Wodza Warszawę opuściła Brygada Pościgowa.

Po godzinie 20:00 premier Felicjan Sławoj-Składkowski w przemówieniu radiowych poinformował, że rząd opuścił Warszawę. Tuż przed północą szef propagandy w sztabie Naczelnego Wodza płk Roman Umiastowski wezwał za pośrednictwem Polskiego Radia do masowego udziału w budowie barykad i umocnień wobec zagrożenia Warszawy przez Niemców. Z drugiej strony nawoływał wszystkich mężczyzn zdolnych do noszenia broni do opuszczenia stolicy i udawania się na wschodnie tereny kraju w cel mobilizacji. Spowodowało to na nowo chaos komunikacyjny w mieście.

Realizując układ z Polską francuska 4 Armia symbolicznie wkroczyła do Saarbrücken i zajęła opuszczone przez Niemców przedpola Wału Zachodniego.

KALENDARIUM » czwartek, 7 września 1939 roku
Około godziny 2:00 w nocy rząd opuścił Warszawę.

O 3:00 płk Umiastowski odwołał swój poprzedni apel. Do wielu on jednak nie dotarł.

Nocą został zniszczony maszt radiowy w Raszynie. Radiostacja Warszawa I zamilkła.

O 4:00 Naczelny Wódz wyjechał ze stolicy do Brześcia nad Bugiem.

Na przedmieściach Warszawy masowo zaczęto budować barykady uliczne. Stolica szykowała się do odparcia niemieckiego ataku.

Warszawę opuściło część DOK I, warszawskie szpitale wojskowe: Ujazdowski i Okręgowy. Z zachodnich województw nadal docierały fale uchodźców cywilnych oraz resztki rozbitych oddziałów wojskowych.

Tuż po godzinie 9:00 dyrektor Wydziału Muzycznego Polskiego Radia Edmund Rudnicki wraz z kilkunastoma pracownikami uruchomił stację Warszawa II przywracając tym samym regularny program radiowy.

O 10:15 załoga Westerplatte poddała się Niemcom.

Dotychczasowy dowódca Armii „Łódź” gen. Juliusz Rómmel został mianowany dowódcą nowo utworzonej Armii „Warszawa”.

Około godziny 14:00 czołówki 14 Armii niemieckiej zajęły Włochy i Okęcie zbliżając się do centrum polskiej stolicy.

Pod Iłżą 3,12,36 DP z Armii „Prusy” zadały Niemcom ciężkie straty.

Po południu Luftwaffe zaatakowało ponownie Warszawę. Tym razem celem nalotów były dworce kolejowe: Wschodni i Wileński.

Ppłk doc. dr Wacław Lipiński został szefem propagandy w Dowództwie Obrony Warszawy.

Na północ od Warszawy wojska niemieckie zajęły dwie podstołeczne miejscowości – Brok i Ostrów Mazowiecki.

KALENDARIUM » piątek, 8 września 1939 roku
W Moskwie ambasador Wacław Grzybowski przypomniał o radzieckich obietnicach pomocy materiałowej dla Polski. Jednak ludowy komisarz spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow odmówił tłumacząc, że w tej chwili sytuacja znacznie się zmieniła.

Armie „Poznań” i „Pomorze” posuwały się w stronę dolnej Bzury by tam uderzyć na nieprzyjaciela.

W walce zostały całkowicie rozbite 19 i 20 DP.

Wojska niemieckie zajęty Krosno i Jasło.

Na murach Warszawy pojawiła się odezwa Dowództwa Obrony Warszawy:
„ Obywatele stolicy! Działania bojowe mogą przenieść się pod mury Warszawy. Władze cywilne zmuszone były do ewakuacji. W ślad za nią rozpoczęła się zbędna ewakuacja ludności męskiej , która może być potrzebna tu na miejscu. Obywatele! Warszawę trzeba obronić! Pomożecie tej akcji powracając natychmiast do normalnych zajęć i wykonując wszystkie zlecenia, jakie będziecie otrzymywać. Dzisiejszej nocy stanęliście licznie do kopania rowów. Tak powinniście postępować nadal! Wracajcie więc do swoich zajęć. Pomagajcie wojsku mężną postawą oraz utrzymywaniem ładu i porządku, by nie odrywać wojska od pracy bojowej. Gen. bryg. Czuma 8 IX 1939 ”

Około godziny 18:00 niemieckie czołgi i patrole motocyklowe wdarły się na krańce Woli i Ochoty. Wyparte jednak zostały przez polskich obrońców atakujących z okien, dachów i zza płotów.

Warszawa ostrzeliwana była po raz pierwszy przez artylerię polową. Liczne pożary wybuchły na Złotej, Śliskiej, Siennej i Sosnowej.

Wieczorem wojska niemieckie zajęły Grodzisk Mazowiecki.

Stefan Starzyński został Komisarzem Cywilnym przy Dowództwie Obrony Warszawy a jego dotychczasowe funkcje objął wiceprezydent Jan Pohoski.

Niemieckie radio ogłosiło komunikat Oberkomando der Wehrmacht: „ Niemieckie oddziały pancerne wdarły się dziś o 17:15 do Warszawy”

Na śmierć skazano 28 obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.


KALENDARIUM » sobota, 9 września 1939 roku
Nad ranem Naczelny Wódz Rydz-Śmigły przekazał dowódcy Armii „Poznań” gen. Tadeuszowi Kutrzebie hasło droga radiową „Słońce wschodzi” dając tym rozkaz do ataku na wojska niemieckie.

Po zajęciu Wyszkowa Niemcy przekroczyli rzekę Bug.

Armia „ Karpaty” wycofała się w stronę Przemyśla, a Armia „ Kraków” za San.

Od godziny 7:00 pułki 4 DPanc. wzdłuż ulicy Grójeckiej weszły na Ochotę, a także wzdłuż ulicy Wolskiej na Wolę. I tego poranka zostały odparte tracąc 50% czołgów.

Rankiem rozpoczął się pobór do robotniczych formacji obrony Warszawy.

O 17:00 Armia „Poznań” uderzeniem na Stryków rozpoczęła bitwę nad Bzurą.

Pod Ciepielowem Niemcy rozstrzelali 300 wziętych do niewoli polskich żołnierzy.

Wojska niemieckie zajęły Poznań.

W ZSRR rozpoczęła się mobilizacja rezerwistów i racjonowanie benzyny.

W Paryżu podpisano umowę o tworzeniu armii polskiej we Francji


KALENDARIUM » niedziela, 10 września 1939 roku
Od wczesnego poranka Warszawa była silnie bombardowana. Na wielu ulicach cały dzień leżały niegrzebane zwłoki ofiar nalotów. Dopiero nocą zaczęto je chować w prowizorycznych grobach w parkach i na skwerach. Tego dnia Warszawę łącznie atakowało 70 samolotów, obrona przeciwlotnicza strąciła tylko 5.

W bitwie nad Bzura Polacy odnotowali znaczne sukcesy, odbili z rąk niemieckich Skotniki, Piątek i Łęczycę.

Naczelny Wódz podzielił podporządkowane mu bezpośrednio oddziały na Front Południowy (gen. Sosnkowski), Front Środkowy ( gen. Piskor) i Front Północny ( gen. Dąb-Biernacki).

Wieczorem przebywającego w Krzemieńcu ministra Becka odwiedził radziecki ambasador Nikołaj Szaronow. Poinformował on, że musi udać się do granicznego miasta Szepietówka by szybciej skontaktować się z Moskwą. Po odjeździe przedstawiciel ZSRR już więcej się w Polsce nie pojawił.


KALENDARIUM » poniedziałek, 11 września 1939 roku
Rankiem 14 pułk ułanów wdarł się do Uniejowa wypierając stamtąd Niemców, oddziały polskie przejęły pozostawione tam samochody ciężarowe Wehrmachtu z zaopatrzeniem.

8 Armia niemiecka rozpoczęła okrążać polskie wojska w rejonie Kutna, a 4 Armia osiągnęła Wisłę w rejonie Modlina. Zdobyte zostały tereny na północny wschód od Łodzi.

Pod Radomskiem skapitulowała Armia „Prusy”, do niewoli niemieckiej dostało się około 60 tysięcy żołnierzy.

Lwów po raz pierwszy został silnie zbombardowany, lwowska obrona przeciwlotnicza wzmocniona została przez OPL ewakuowaną z Krosna, Przemyśla i Rzeszowa.

Niemiecka 1 Dywizja Górska zajęła Sambor otwierając tym samym sobie drogę na Lwów, Stryj i Drohobycz.

Warszawę kolejny dzień ostrzeliwała ciężka artyleria, obrońcy odparli ataki od strony Wawrzyszewa. Zbombardowany został Belweder, obrona przeciwlotnicza strąciła dwa samoloty, z których jeden spadł w okolicach Alei na Skarpie. Załoga OPL w podzięce została obrzucona kwiatami przez warszawskie dziewczęta. Na Ochocie zatrzymano niemiecka ciężarówkę z akumulatorami, jej załoga wysłana z dostawą z Radomia przekona była, że polska stolica zajęta jest przez Wehrmacht, w myśl podawanych przez ostatnie dni fałszywych informacji przez niemiecka agencję DNB.

Francuski ambasador Leon Noel zapewnił ministra Becka, że Francja oferuje rządowi polskiemu prawo (droit de residence) pobytu na swym terytorium.


KALENDARIUM » wtorek, 12 września 1939 roku
Prezydent Warszawy za pośrednictwem Polskiego Radia wezwał ochotników do Batalionu Obrońców Warszawy przed Pałac Mostowskich. Zamiast oczekiwanych 600 stawiło się kilka tysięcy mężczyzn. W swym kolejnym zarządzeniu Starzyński nakazał otwarcie sklepów i aptek, te ostatnie miały być czynne całą dobę. Na terenie stolicy wprowadzoną godzinę policyjną między 19:00 a 4:00 rano.

O godzinie 10:50 Krzemieniec, w którym przebywał wówczas korpus dyplomatyczny został bardzo silnie zbombardowany.

We wtorek wojska niemieckie przeszły do natarcia nad Bzurą, oddziały polskie zostały stłoczone w kotle o szerokości 30 km i długości 45 km .

Luftwaffe bombardowało dworce kolejowe w Zamościu, Krasnymstawie, Lublinie, Chełmnie i Rawie Ruskiej. W Gródku Jagiellońskim niedaleko Lwowa cały dzień trwały zaciekłe walki o dworzec kolejowy. Po zmroku Niemcy musieli się wycofać.

Lwów okrążyła 14 Armia niemiecka.

W obliczu zbliżania się niemieckich czołgów do Lwowa wojewoda lwowski Alfred Biłyk wygłosił przez radio krzepiące przemówienie do mieszkańców miasta.
Około godziny 14:30 ulicą Gródecką do Lwowa wdarły się pierwsze oddziały niemieckie – 14 samochodów i 7 motocykli. Ciężkie walki trwały aż do 19:00, wówczas Niemcy przeszli do obrony. Tym samym załamał się niemiecki zamiar opanowania Lwowa zmotoryzowanym zagonem.


KALENDARIUM » środa, 13 września 1939 roku
Zaczął zamykać się niemiecki pierścień wokół Warszawy.

Dowódca frontu Południowego gen. Sosnkowski podjął decyzję przebicia się do Lwowa, by wzmocnić obronę miasta i osobiście pokierować nowo utworzoną Armią „Małopolska”.

Stolica poniosła krwawe straty w czasie całodziennych nalotów, spore szkody miały miejsce w żydowskiej dzielnicy – Nalewkach.

Obrońcy Gdyni pod dowództwem gen. Stanisława Dąbka wycofali się z niej na Kępę Oksywską.

W rejonie Brześcia nad Bugiem gen. Franciszek Kleeberg rozpoczął formowanie SGO „Polesie”.

Resztki Armii „Łódź” weszły do Modlina. Dowództwo nad nimi objął gen. Wiktor Thomme.

Ze Składnicy Uzbrojenia w Hołosku zwożono ciężarówkami do Lwowa jej zasoby. Ostatni transport zdobyli Niemcy. Łącznie zdołano uratować 50 ton uzbrojenia.
Po zajęciu przez wojska niemieckie Kortumowej Góry i Zboisk Lwów został odcięty od Lasów Janowskich i Brzuchowic.


KALENDARIUM » czwartek, 14 września 1939 roku
XVIII Korpus Armijny otoczył Lwów. Bezskutecznie atakował ją płk Stanisław Maczek ze swoją 10 BK Zmot. od strony Żółkwi, również i od tej strony miasto zostało odcięte, podobnie utracono połączenie ze Stanisławowem i Stryjem.

Niemcy zajęli Przemyśl i Gdynię.

Do stolicy Łotwy – Tallina przybył ORP „Orzeł”.

Radio Wilno ogłosiło, że do Warszawy przebija się Armia „Poznań”. Równocześnie nadało orędzie prezydenta Wilna Wiktora Maliszewskiego do mieszkańców Warszawy:
„Wasza godna podziwu i uwielbienia postawa spotyka się z naszym powszechnym uznaniem. Hołd poległym! Cześć tym, którzy walczą z bronią w ręku. Cześć tym, którzy nie zeszli ze swoich stanowisk. Cześć wszystkim mieszkańcom Warszawy, którzy nie ulękli się ataków wroga.”

Sąd polowy w Warszawie wydał pierwsze wyroki śmierci za dezercję, rabunek i szpiegostwo. Skazani zostali Jan Janowski, Bartłomiej Musiałek, Józef Wojtyniak i Ernest Braun.

W wyniku bombowego nalotu na stolicę pożar wybuchł w warszawskim drapaczu chmur – Prudentialu przy placu Napoleona.


KALENDARIUM » piątek, 15 września 1939 roku
Nadal nie ustawały walki w rejonie Bzury, opóźniały one znacznie marsz niemiecki na Warszawę.

W trakcie marszu w kierunku Lwowa resztki Armii „Kraków” poniosły dotkliwe straty w starciu z oddziału niemieckimi w rejonie szosy Jarosław-Tomaszów Lubelski-Zamość.

Prezydent Lwowa, dr Stanisław Ostrowski wezwał przez radio mieszkańców by powrócili do normalnych zajęć i zaniechali samorzutnej budowy barykad bez porozumienia z wojskiem.

Dowództwo Armii „Warszawa” powołało Straż Obywatelską, jej przewodniczącym został Stefan Starzyński.

O godzinie 10:00 odbyło się uroczyste zaprzysiężenie II Batalionu Obrony Warszawy.

Adolf Hitler z wieży kościoła w podwarszawskich Glinkach obserwował atak na praskie przedmieścia.

Pożary spowodowane bombardowaniem Warszawy zniszczyły część Zamku Królewskiego i Katedrę św. Jana.


KALENDARIUM » sobota, 16 września 1939 roku
Rano samoloty niemieckie zrzuciły na Warszawę ulotki wzywające do poddania miasta w ciągu 12 godzin i zapowiadającymi potraktowania polskiej stolicy jako terenu walki. Na skrzyżowaniu ulic Podskarbińskiej i Grochowskiej pojawili się niemieccy parlamentariusze z pismem do dowódcy obrony miasta żądającym kapitulacji. Gen. Rómmel odmówił. Wyraził jednak zgodę na pertraktację w sprawie wycofania z Warszawy cudzoziemców.
Wskutek polskiej odmowy Niemcy rozpoczęli huraganowy ostrzał artyleryjski miasta, który wraz z silnymi nalotami spowodował liczne pożary m. in. na Chmielnej, Nowym Świecie, Złotej i Sosnowej, około 19:00 pożar wybuchł również na terenie Elektrowni Miejskiej. Jednocześnie odparto niemieckie natarcie w rejonie Grenadierów i Alei Waszyngtona.

W wieczornym przemówieniu radiowym prezydent Starzyński apelował do ludności stolicy:
„ Nieprzyjaciel, który dotychczas bombardował nas z samolotów obecnie gnębi Warszawę natarciem artyleryjskim. Do pocisków musimy się przyzwyczaić, musimy w dalszym ciagu okazywać tyle cichego bohaterstwa, ile go okazuje dotychczas stolica. Musimy dalej normalizować nasze życie, sprzątać ulice, ulice i domy, aby nie zakradły się do nich choroby. Prowadzimy dalej walkę na każdym odcinku. Pamiętajmy o tym, że każdy z nas pracując – walczy.”

Gen. Tadeusz Piskor podjął decyzję pójścia z odsieczą do Lwowa przez Bełżec i Tomaszów Lubelski.

W wyniku niemieckich nalotów zamilkły Radio Wilno i Radio Baranowicze. Odtąd nadawało prócz Radia Warszawa II tylko Radio Lwów.

Władze estońskie zdecydowały się internować ORP „Orzeł”.


KALENDARIUM » niedziela, 17 września 1939 roku
O godzinie 2:00 w nocy ambasador niemiecki w Moskwie Schulenburg został poinformowany, że o świcie Armia Czerwona wejdzie do Polski.

Tak też się stało. Od rana na całej polsko-radzieckiej granicy dokonując zdradzieckiego ciosu w plecy czerwonoarmiści wkroczyli do Polski. Pierwsze walki podjęły z nimi placówki KOP nad graniczną rzeką Zbrucz. Dochodziło również do walk powietrznych.

W obliczu radzieckiej agresji Grodno samorzutnie zaczęło szykować się do obrony, dowódca mieszczącego się tam DOK III gen. Józef Olszyna Wilczyński udał się do Sopoćkiń oddalonych o kilkanaście kilometrów od granicy litewskiej. Na grodzieńskim Placu Batorego przez głośniki wzywano ochotników do walki ze zbliżającymi się Sowietami. Obronę Grodna organizował wiceprezydent miasta Roman Sawicki.

Nad Bzurą Armie „Poznań” i „Pomorze” zostały rozbite. Ich resztki poprzez Puszczę Kampinoską usiłowały przebić się do Warszawy.

Nad Lwowem przeleciała eskadra sowieckich samolotów, jednak obrona przeciwlotnicza nie otworzyła do nich ognia. Nie zostały potraktowane jak nieprzyjacielskie
20 DPZmot. Zajęła Brześć nad Bugiem. XIX Korpus Pancerny po dojsciu do linii kolejowej Lublin – Kowel odciął polskiemu Frontowi Północnemu drogę odwrotu za Bug.

Od rana Warszawa zasypywana była gradem pocisków, wielu mieszkańców poniosło śmierć w trakcie niedzielnych nabożeństw w kościołach. Pożar wybuchł w gmachu MSZ na Wierzbowej.

Prezydent Starzyński po raz kolejny zwrócił się przez radio do mieszkańców Warszawy:
„ Obywatele…I znów okryło się hańbą lotnictwo niemieckie bombardując domy bezbronnej ludności na Żoliborzu, wzniecając pożary w osiedlu robotniczym… I znów artyleria niemiecka zniszczyła zabytki sztuki i kultury, bombardowano zamek, kościół ewangelicki i szpitale… Straszliwe zniszczenie jakiego dokonał nieprzyjaciel w Warszawie nie osłabiło naszego ducha i nie złamało nas, lecz w imieniu maltretowanej ludności Warszawy zwracam się do rządów Wielkiej Brytanii i Francji jakiej i kiedy udzielą pomocy, chciałbym wiedzieć miarodajnie od rządów naszych sprzymierzonych, kiedy udzielą nam pomocy?”

Niemcy zajęli Lublin.

Władze Rzeczypospolitej wraz z Wodzem Naczelnym znalazły się w Kosowie oddalonym od granicy z Rumunią około 10 kilometrów.



KALENDARIUM » poniedziałek, 18 września 1939 roku
Po godzinie 4:00 rano Prezydent RP Ignacy Mościcki, premier Felicjan Sławoj-Składkowski wraz z rządem oraz Naczelny Wódz Edward Rydz-Śmigły przekroczyli granicę rumuńską. Polskie władze zostały przez Rumunów internowane.

3 i 4 Armie niemieckie ostrzeliwały Warszawę z pocisków artyleryjskich. Resztki Armii „Poznań” dotarły stolicy, zbliżały się do niej również Podolska i Wielkopolska BK.

Popołudniu rozpoczęła się obrona Wilna. Dowodzili nią dowódca Obszaru Warownego „Wilno” ppłk Tadeusz Podwysocki oraz zastępca dowódcy OK III płk dypl. Jarosław Okulicz-Kozaryn. Obaj byli przekonani, że miasto należy bronić.
Pierwsze oddziały sowieckie zaatakowały od strony Nowej Wilejki ulicami Antokolską i Senatorską w kierunku Góry Zamkowej i Mostu Zielonego. Ciężkie straty poniosły oddziały KOP „Troki” broniące cmentarza na Rossie. Czołgi sowieckie zostały obrzucone przez młodzież butelkami z mieszanką zapalającą.

Tego dnia w Grodnie uaktywniły się sympatie do Armii Czerwonej. Po krótkiej wymianie ognia skupieni na Placu Batorego komuniści zostali zabici. Tym samym zdławione zostało ognisko dywersji.

O godzinie 22:00 dowódca OK VI we Lwowie gen. Władysław Langner otrzymał informację,że od strony Tarnopola ruszyły na Lwów oddziały Armii Czerwonej.



KALENDARIUM » wtorek, 19 września 1939 roku
O godzinie 2:30 w nocy sowiecki batalion pancerno-zmotoryzowany zaatakował barykady na lwowskim Łyczakowie. Natarcie zostało odparte. Nad ranem Sowieci zajęlo Winniki pod Lwowem.
Załoga obrony Lwowa otrzymała znaczne ilosci broni i amunicji wolnymi jeszcze liniami kolejowymi ze Kamionki Strumiłowej i Dubna.

Rankiem rozpoczęło się decydujące natarcie niemieckie na Oksywie.

Gen. Piskor na czele Armii „Lublin” bezskutecznie próbował odbić Tomaszów Lubelski.

Przez trzy dni walki Armii Czerwonej udało się zająć Baranowicze, Sarny, Łuck, Włodzimierz Wołyński, Dubno, Ostróg, Krzemieniec, Brzeżany i Tarnopol.

Ciężkie walki toczyły próbująca przebić się do Lwowa 11 DP z niemiecką 1 DGór.

W rejonie Młocin i Wólki Węglowej 14 pułk ułanów Jazłowieckich po szarży na niemieckie czołgi przedarł się na warszawskie osiedle Bielany. Oddziały gen. Romana Abrahama w rejonie Lasek próbując wejść do Warszawy poniosły straty w walce z Niemcami.

Mimo codziennych nalotów Warszawa starała się żyć normalnie, otwarte były sklepy i urzędy. Pod osłoną nocy mieszkańcy sprzątali ulice z zalegającego na nich gruzu i szkła.

Nadal toczyły się walki o Wilno. Oddziały Frontu Białoruskiego nie potrafiły skutecznie walczyć w mieście. Przed świtem oddziały OPL stawiły Sowietom silny opór w rejonie Mostu Zielonego. Przedarcie się przez niego utrudniał stojący w poprzek mostu ciężarowy polski fiat 618. Wilno Sowieci zajęli ostatecznie wczesnym popołudniem.
W tym czasie część obrońców a także pracownicy wileńskich urzędów w pośpiechu przekroczyło granicę z Litwą w Zawiasach.

O godzinie 17:30 obrońcy Oksywia poddali się. Dowodzący jego obroną płk Stanisław Dąbek popełnił samobójstwo.

Wieczorem Grodno oczekiwało nadejścia Sowietów. Wiceprezydent Sawicki nakazał zapalić latarnie uliczne rezygnując tym samym z zaciemnienia miasta obowiązującego w całej Polsce od prawie trzech tygodni. Przy sztucznym świetle kończono prace fortyfikacyjne. W nastroju podniecenia mieszkańcy oczekiwali nadejścia radzieckich czołgów.


KALENDARIUM » roda, 20 września 1939 roku
Od strony Białegostoku rankiem na przedpolach Grodna pojawiły się czołgi sowieckiej 27BPanc. Gdy wjechały na most drogowy zostały silnie ostrzelane i obrzucone butelkami z benzyną, w akcji tej brali również udział uczniowie gimnazjum. Dwa czołgi zostały unieruchomione na ulicy Mostowej, pozostałe cztery na Dominikańskiej, Hoovera, Placu Batorego i Skidelskiej.

Oblegająca Lwów Grupa Armii „Południe” otrzymała rozkaz wycofania się za linię Wisły i Sanu i pozostawienia miasta Armii Czerwonej. Poza ta linię wycofywać zaczęła się również Grupa Armii „Północ”.

Do późnych godzin nocnych trwały walki na obu brzegach Niemna w rejonie Grodna.

Po kilku dniach przerwy znacznie wzmogły się naloty na Warszawę. Silne bombardowanie odczuły Praga i Śródmieście. Poważnie uszkodzone zostały m. in. Muzeum Narodowe i Ratusz.

Radio Breslau (Wrocław) oraz inne rozgłosnie niemieckie doniosły, że stolica Polski padła. Polskie Radio Warszawa II bardzo szybko zdementowała te pogłoski w kilku językach.


KALENDARIUM » czwartek, 21 września 1939 roku
Na ulicę Gródecką we Lwowie przybył niemiecki parlamentariusz z propozycja kapitulacji. Tłumaczył, że kapitulacja przed Niemcami to pozostanie w Europie, kapitulacja przed Rosjanami to pożegnanie z cywilizacją. Propozycja została odrzucona. Po dziesięciu dniach oblężenia Rzesza chciała poddania miasta ze względów prestiżowych.

Na mocy umowy XVIII Korpus Armijny oraz 1 DGór wycofały się ze swych stanowisk pod Lwowem aż za San. Ich miejsce zajęły oddziały radzieckie.

O godzinie 17:00 gen. Langner spotkał się na rogatce Łyczakowskiej z delegacją wojsk radzieckich. Podjęte zostały rozmowy o kapitulacji Lwowa. Rosjanie gwarantowali pozostawienie dotychczasowych władz miejskich, zachowania własności prywatnej i możliwości wyjazdu do państw neutralnych.

Nocą do Grodna przybyła BK rez. „Wołkowysk”. Wraz z nadejściem świtu rozpoczęły się kolejne walki o miasto. Oddziały 6BPanc atakowały koszary 29 Pułku Artylerii Lekkiej na ulicy Jerozolimskiej. W godzinach popołudniowych walki przeniosły się do centrum miasta. Czerwonoarmiści wykorzystywali nierzadko grodzieńskich cywilów jako żywe tarcze – tak jak w przypadku 10-letniego Tadka Jasińskiego. Wieczorem wojska sowieckie zajęły Grodno, jednak do nocy broniły się jeszcze nieliczne punkty oporu : Zamek Królewski oraz koszary 81 Pułku Piechoty.

W godzinach popołudniowych Warszawę opuściło 178 dyplomatów i 1200 cudzoziemców. Spod Hotelu Bristol wyruszyły samochody i miejskie autobusy docierając do pozycji niemieckiej 3 Armii na Pradze. Dalej podróż odbywała się pod niemiecka eskortą. Zawieszenie broni trwało około godziny.


KALENDARIUM » piątek, 22 września 1939 roku
Pod Kodziowcami niedaleko granicy litewskiej zwycięski bój z czołgami sowieckim toczyła GO „Wołkowysk”.

Niedaleko tego rejonu tuż po 7:00 na drodze z Sopoćkiń wiodącej do litewskiej granicy w wiosce Góra Koliszówka załogi sowieckich czołgów zatrzymały samochód wiozący dowódcę OK III gen. Józefa Olszynę-Wilczyńskiego wraz z małżonką Alfredą oraz adiutanta kpt. Mieczysława Strzemeskiego. Obaj oficerowie na oczach Alfredy Wilczyńskiej zostali zamordowani przez Rosjan. Był to niewątpliwa zbrodnia w odwecie za udział gen. Olszyny-Wilczyńskiego w wojnie 1920 roku.

Gen. Langner udał się do Winnik, do siedziby 6 Armii sowieckiej. Podpisał tam akt kapitulacji Lwowa. Rosjanie zobowiązali się w nim dotrzymać wcześniejszych obietnic.
Zgodnie z planem Lwów miał być przekazany stronie sowieckiej o godzinie 13:00.
Między godzinami 14:00 a 15:00 oficerowie i żołnierze zebrali się na Placu Bernardyńskim przed siedzibą DOK VI skąd mieli udać się do Winnik w celu rejestracji. Podczas marszu ulicą Łyczakowską wskutek zamieszania spowodowanego przejazdem w przeciwnym kierunku grupy sowieckich czołgów wielu polskich obrońców zbiegło. Reszta w większości zginęła w Katyniu wiosną 1940 roku.

Zamilkło Polskie Radio Lwów.

W Grodnie Sowieci rozpoczęli krwawe represje w odwecie za zaciekłe dwudniowe walki. Rozstrzelanych zostało około 300 obrońców i mieszkańców Grodna.

Brześć nad Bugiem został przekazany stronie radzieckiej. Przy tej okazji odbyła się wspólna defilada, którą odebrali dowódca XIX Korpusu Pancernego gen. Heinz Guderian, a ze strony sowieckiej kombrig Siemion Kriwoszein. Następnie oddziały niemieckie wycofały się z miasta.

Również tego dnia Niemcy przekazali Sowietom naftowy rejon Drohobycza.

W bitwie z Niemcami pod Barchaczowem i Cześnikami klęskę poniosła 39 DP rez.

Podczas oblężenia Warszawy zginął gen Werner von Fritsh, w latach 1935-1938 Naczelny Dowódca Wojsk Lądowych Rzeszy.

Na froncie obrony Warszawy trwały zażarte walki na Grochowie, Saskiej Kępie oraz w rejonie ulicy Puławskiej. W wyniku ostrzału artyleryjskiego groźny pożar wybuchł w Cytadeli.

Całkowicie ustały walki uliczne w Wilnie.

Jednostki 110 p uł pod dowództwem mjr Henryka Dobrzańskiego-Hubala wycofały się w rejon Kielc. Niebawem mjr Dobrzański utworzył w Górach Świętokrzyskich Oddział Wydzielony Wojska Polskiego.


KALENDARIUM » sobota, 23 września 1939 roku
GO „Wołkowysk” przekroczyła granicę z Litwą, została tam internowana.

Aby utworzyć sobie drogę w kierunku Węgier oddziały Frontu Północnego bezskutecznie atakowały 10 Armię niemiecką między Zamościem, Tomaszowem Lubelskim a Lublinem.

Oddziały Nowogródzkiej BK zaatakowały sztab 8 Armii w Krasnobrodzie. Odbiły miasteczko, wzięły 100 jeńców uwalniając przy tym 40 polskich żołnierzy.

Silny ostrzał artyleryjski Warszawy. Uszkodzone zostały m. in. kościoły św Trójcy i Zbawiciela oraz gmach ambasady brytyjskiej.
Prezydent Warszawy Stefan Starzyński wygłosił przez radio przemówienie do mieszkańców:
"Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielką będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany, robiliśmy szkice wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka. Prędzej to nastąpiło, niż przypuszczano. Nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto lat, lecz dziś widzę wielką Warszawę. Gdy teraz do Was mówię, widzę ją przez okna w całej wielkości i chwale, otoczoną kłębami dymu, rozczerwienioną płomieniami ognia, wspaniałą, niezniszczalną, wielką, walczącą Warszawę. I choć tam, gdzie miały być wspaniałe sierocińce, gruzy leżą, choć tam gdzie miały być parki, dziś są barykady gęsto trupami pokryte, choć płoną nasze biblioteki, choć palą się szpitale - nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto, lecz dziś Warszawa broniąca honoru Polski jest u szczytu swej wielkości i sławy."
Około godziny 15:00 zbombardowana została Elektrownia Miejska na Wybrzeżu Kościuszkowskim. W całym mieście zabrakło prądu. Zamilkło również Polskie Radio Warszawa II.


KALENDARIUM » niedziela, 24 września 1939 roku
W Tarnopolu gen. Władysław Langner spotkał się z I sekretarzem KC Komunistycznej Partii USRR Nikitą Chruszczowem oraz dowódcą radzieckiego Frontu Ukraińskiego komandarmem Siemionem Timoszenką. Rozmowy dotyczyły przestrzegania przez Sowietów umowy kapitulacyjnej. Rozmówcy gen. Langnera zapewnili go pokojowych intencjach rządu ZSRR i zaproponowali aby udał się do Moskwy osobiście się o tym przekonać.

Kolejny dzień Modlin przeżywał silny ostrzał i bombardowanie.

Nad Warszawą zrzucone zostały ulotki wzywające do poddania miasta, groziły wprowadzeniem zbiorowej odpowiedzialności w przypadku kontynuowania oporu.

Wskutek uszkodzenia sieci filtrów w całej Warszawie zabrakło wody pitnej.


KALENDARIUM » poniedziałek, 25 września 1939 roku
Od świtu trwał największy z dotychczasowych nalot bombowy na Warszawę. Uczestniczyło w nim około 400 samolotów, które zrzuciły 600 ton bomb. Naloty wspomagał również silny ostrzał artyleryjski. Atak niemiecki obserwował Adolf Hitler przebywający w kwaterze dowódcy 8 Armii, gen. Jochannesa Blaskowitza w Grodzisku Mazowieckim. We wszystkich warszawskich szpitalach płonęły pożary. Paliły się gmachy MSW na Nowym Świecie oraz Ministerstwa Skarbu na Placu Bankowym, gmachy teatrów na Placu Teatralnym oraz zabudowa mieszkalna na Marszałkowskiej, Nowym Świecie, Królewskiej, Chmielnej, Świętokrzyskiej, Placu Żelaznej Bramy i innych ulicach. Pożarów już nikt nie gasił, większość ulic wskutek zalegającego gruzu stało się nieprzejezdnymi dla samochodów. Pożary ogarnęły w wielu miejscach całe kwartały domów. Po raz pierwszy tego dnia nie ukazały się żadne gazety stołeczne. Dzień ten przeszedł do historii jako „lany poniedziałek”.

Warszawa została poddana jako pierwsze miasto podczas II wojny światowej nalotom dywanowym. Ich celem było zdławienie oporu przed generalnym szturmem.

Pod Krasnobrodem po ciężkich bojach z wojskami niemieckimi skapitulowały 39 i 41 DP.

Przebywający w rumuńskiej miejscowości Bicaz internowany Prezydent RP Ignacy Mościcki poinformował listownie ambasadora w Paryżu Łukaszewicza, że na mocy konstytucji kwietniowej wyznacza na swego następcę gen. Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego – dotychczasowego ambasadora w Rzymie.

Ciężkie walki trwały na Helu. Półwysep helski atakowany był przez dwa niemieckie pancerniki „Schlezwig-Holstein” i „Schlesien”.


KALENDARIUM » wtorek, 26 września 1939 roku
Od świtu obie oblegające Warszawę niemieckie armie rozpoczęły generalny szturm na stolicę. 8 Armia o południa weszła na polskie linie obronne wspomagana przez 3 Armię ogniem artylerii. Padły punkty oporu na Mokotowie: Fort Mokotów i Fort Legionów. Na Czerniakowie Niemcy zdobyli Fort Czerniakowski. Ciężkie walki toczyły się w rejonie ulicy Ursynowskiej i Alei Niepodległości. Większość ulic w dalszym ciagu ogarnieta była pożarami.
W Dowództwie Obrony Warszawy zaczęto rozważać kapitulację. Po popołudniu w jej sztabie w gmachu PKO u zbiegu ulic Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej odbyła się narada wojenna. Obecni byli m. in.dowódca Armii „Warszawa” gen. Rómmel, jego zastępca gen. Kutrzeba, prezydent Starzyński oraz szef propagandy płk Lipiński. Zapadła wówczas decyzja o kapitulacji Warszawy.

Gen. Władysław Anders dowodząc resztkami zgrupowań Wileńskiej, Nowogródzkiej i Kresowej BK wycofując się na Węgry walczył pod Broszkami i Morawcami jednocześnie z oddziałami niemieckimi i sowieckimi.

Gen. Langner odleciał do Moskwy.

Rząd francuski na ręce ambasadora Juliusza Łukaszewicza złożył oficjalny protest:
„Rząd francuski został poinformowany przez ambasadora RP w Paryżu, że Prezydent RP desygnował swego ambasadora w Rzymie jako ewentualnego swego następcę. Proszę natychmiast zakomunikować panu Mościckiemu, że rząd francuski nie mając zaufania do wyznaczonej osoby nie widzi, ku żywemu swemu żalowi, możliwości uznania jakiegokolwiek rządu powołanego przez gen. Wieniawę.”

Tuż przed zachodem słońca na ostrzeliwanym Polu Mokotowskim w Warszawie wylądował prototypowy PZL.P-46 „Sum”, internowany uprzednio w Rumunii i porwany w Bukareszcie przez polskich pilotów. Na jego pokładzie przybył mjr Edmund Galinat z rozkazem dla gen. Rómmla od Wodza Naczelnego. Rozkaz brzmiał:
„Posyłam majora Galinata do Warszawy z zadaniem powołania do życia polskiej organizacji podziemnej do walki z Niemcami. Obejmie on w niej dowództwo i kierownictwo. Naczelny Wódz Marszałek Rydz-Śmigły 26 IX 1939”


KALENDARIUM » Środa, 27 września 1939 roku
Pod Warszawą niemieckie wojska zacieśniły pierścień oblężenia. Walki trwały na Ochocie, strona polska starała się odbić zajezdnię tramwajową oraz domy u przy ulicach Częstochowskiej i Opaczewskiej. W walce na bagnety Niemców odepchnięto z rejonu ulicy Belwederskiej.

Gen. Tadeusz Kutrzeba oraz szef sztabu Armii „Warszawa” płk dypl. Aleksander Pragłowski udali się do siedziby dowódcy 8 Armii niemieckiej gen. Blaskowitza na Okęciu. Uzgodniono zawieszenie ognia aby podjąć rozmowy o kapitulacji. O godzinie 14:00 na całym froncie warszawskim zaprzestano ognia. Rozpoczął się dwudniowy rozejm. Ludność nie wiedziała jeszcze o tym, ale korzystając z zaprzestania walk mieszkańcy stolicy masowo wychodzili ze schronów i piwnic na zniszczone ulice. Tego dnia po kilkudniowej przerwie ukazała się w mieście również prasa. Był to pierwszy numer „Gazety Wspólnej”. Zamieszczono w niej komunikat:
„ Po czterech dniach i nocach bezustannego niemal bombardowania stolica przeżywa dziś dzień nieco lżejszy. Brak elektryczności, który unieruchomił drukarnie, uniemożliwił prasie kontynuowanie jej pracy. Obecnie jednak udało się wydawnictwu Gońca Warszawskiego, Kuriera Porannego, Czasu, Wieczoru Warszawskiego, Expressu Porannego uruchomić niniejsza gazetę wspólną. W skromnych rozmiarach i zmniejszonym nakładzie będziemy jednak starali się wydawać ją codziennie, aby choć częściowo zaspokoić odczuwany powszechnie głód wiadomości. Informacje nasze, oczywista, są tylko fragmentaryczne. Ograniczamy się na razie do podania tylko tych wiadomości, które było już nadane przez radio warszawskie na krótkich falach, ale które z powodu braku prądu nie mogły odbierane na zwykłych odbiornikach sieciowych.”

Gen. Rómmel na podstawie uprawnień od Naczelnego Wodza przekazał gen. Michałowi Karaszewiczowi-Tokarzewskiemu rozkaz organizowania podziemnej organizacji do walki z wrogiem. W tym momencie powstała tajna organizacja Służba Zwycięstwu Polsce (SZP).

Po raz drugi do Moskwy przybył niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop.




KALENDARIUM » czwartek, 28 września 1939 roku
Nad Helem samoloty niemieckie zrzuciły ulotki wzywające do poddania się.

Gen. Wiktor Thomme dowodzący obroną Modlina zdecydował się podjąć z Niemcami rozmowy kapitulacyjne na podstawie warunków kapitulacji Warszawy. Zawieszenie broni zaczęło obowiązywać o 7:30 rano.

O godzinie 13:00 w fabryce Skody na Rakowcu został podpisany akt kapitulacji Warszawy. Ze strony polskiej sygnował ją gen. Kutrzeba a ze strony niemieckiej dowódca 8 Armii gen. Blaskowitz. Umowa gwarantowała zwolnienie do domów szeregowców z załogi Warszawy, oficerowie mieli pójść do niewoli. Ewakuacja wojska z miasta miała odbywać się do 3 października.

Wkrótce na murach stolicy pojawiła się odezwa prezydenta Starzyńskiego informujaca mieszkańców o kapitulacji miasta. Ponad trzytygodniowa obrona Warszawy zakończyła się.


KALENDARIUM » piątek, 29 września 1939 roku
Około godziny 5:00 w Moskwie został podpisany niemiecko-radziecki układ o granicy. Została ona oparta na Bugu.

O godzinie 8:00 Twierdza Modlin skapitulowała. W odróżnieniu od Warszawy również oficerowie w myśl umowy mieli zostać zwolnieni do domów.

W Warszawie dogasał pożary. Po południu pierwsze oddziały Wehrmachtu weszły do miasta. Na ulicach pojawiły się ciężarówki Niemieckiego Czerwonego Krzyża.

W rejonie wsi Szack rozegrała się dwudniowa bitwa między grupą żołnierzy KOP pod dowództwem generała Wilhelma Orlika-Rückemanna a 52 Dywizją Strzelecką Armii Czerwonej. Zgrupowanie KOP odniosło zwycięstwo.


KALENDARIUM » sobota, 30 września 1939 roku
Niemiecka piechota rozpoczęła natarcie na Hel.

W Warszawie Wehrmacht rozdawał chleb i zupę ze swych kuchni polowych, rozpoczęto również rozbieranie ulicznych barykad.
W rozplakatowanej Gazecie Wspólnej ukazał się apel prezydenta Starzyńskiego.
„Obywatele! Czytajcie i wykonujcie wczorajsze moje zarządzenie, wydane w wykonaniu Dowództwa Polskiego z Niemieckim. Nie chodźcie bez potrzeby po mieście nawet w dzień. W nocy od 19 do 5 chodzenie po mieście grozi śmiercią, a bramy domów muszą być zamknięte na klucz. Za rabunek i strzelanie – kara śmierci. Obywatele – sami dopomóżcie mi!”

Około godziny 17:00 Polskie Radio nadało swoją ostatnią audycję:
„Halo, halo! Czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat. Dziś oddziały niemieckie wkroczyly do Warszawy. Braterskie pozdrowienie przesyłamy żołnierzom walczącym na Helu i wszystkim gdziekolwiek się jeszcze znajdują. Jeszcze Polska nie zginęła. Niech żyje Polska!”

Po raz kolejny Polskie Radio odezwało się dopiero w 1944 roku.

60 DP „Kobryń” pod Milanowem odniosło zwycięstwo nad oddziałami sowieckimi.

Prezydent RP Ignacy Mościcki złożył swój urząd i pod naciskiem francuskim przekazał go prezesowi Związku Polaków na Obczyźnie Władysławowi Raczkiewiczowi. Również Felicjan Sławoj-Składkowski wraz ze swym rządem podał się do dymisji. Funkcję nowego premiera objął przebywający w Paryżu gen. Władysław Sikorski.



KALENDARIUM » niedziela, 1 października 1939 roku
Wehrmacht w ciągu dnia zajął całą Warszawę.
Gestapo i SS zajęły gmach Ministerstwa WRiOP w al. Szucha 25 oraz gmach NIK w al. Szucha 23.

Pod miejscowością Wytyczno na szosie Włodawa-Trawniki Zgrupowanie KOP została zaatakowana przez sowieckie czołgi. Atak został odparty.

O godzinie 14:00 dowódca floty na Helu kontradmirał Józef Unrug poprosił Niemców o wstrzymanie ognia i rozpoczęcie rozmów kapitulacyjnych.

O 14:30 niemiecki trałowiec M 85 zatonął w wyniku trafienia na minę postawioną przez ORP „Żbik”. Był jedyny niemiecki statek zatopiony przez Polaków czasie kampanii wrześniowej.

O 17:00 w Grand Hotelu w Sopocie została podpisana bezwarunkowa kapitulacja Helu.

SGO „Polesie” wkroczyło do Kocka niedaleko Lublina.


KALENDARIUM » poniedziałek, 2 października 1939 roku
Władze niemieckie w Warszawie nakazały aby w mieście pozostali tylko stali mieszkańcy. Prezydent Starzyński poinformował w swej odezwie, by miasto niezwłocznie opuścili uchodźcy, którzy znaleźli w stolicy schronienie w czasie wrześniowej tułaczki.

Równocześnie Niemcy upoważniają kierownika Ministerstwa WRiOP Kazimierza Szelągowskiego do otwarcia warszawskich szkół. Była to przychylna odpowiedź na prośbę stołecznego środowiska nauczycielskiego.

Pod Kockiem rozpoczęła się ostatnia bitwa kampanii wrześniowej. SGO „Polesie” walczyło z 13 i 29 DZmot. Tego dnia Polacy wzięli około 200 jeńców.

KALENDARIUM » wtorek, 3 października 1939 roku
W Warszawie ukazał się pierwszy numer konspiracyjnego czasopisma pod tytułem Monitor Informacyjny Związku Powstańców Niepodległościowych. Była to tajna organizacja utworzona przez byłych powstańców śląskich.

Niemieckie służby wywiadu odkryły na warszawskim Mokotowie tajne archiwum polskiego wywiadu – Oddziału II Sztabu Głównego. Sześcioma ciężarówkami zostały one wywiezione do Berlina, do głównej siedziby Abwehry. W wyniku wykrycia akt na terenie Rzeszy zostało zdekonspirowanych około 400 informatorów polskiego wywiadu.

Pod Kockiem walki trwały już drugi dzień.


KALENDARIUM » Sroda, 4 października 1939 roku
W trzecim dniu bitwy pod Kockiem walki toczyły się o Wolę Gułowską. Strona polska wykorzystała dwa szkolne samoloty PWS-26 i RWD-8. Nad pozycjami przeciwnika zrzucano z nich ręczne granaty.



KALENDARIUM » czwartek, 5 października 1939 roku
Do Warszawy przybył Adolf Hitler. Odebrał w Alejach Ujazdowskich defiladę zwycięstwa. Pojawił się również na Placu Marszałka Piłsudskiego. W związku z przybyciem wodza III Rzeszy ruch ludności w centrum miasta został całkowicie wstrzymany.

Od wczesnego ranka SGO „Polesie” oraz towarzyszące jej 50 DP „Kobryń” oraz 60 DP „Brzoza” nacierały na oddziały niemieckie próbując przebić się w kierunku Dęblina. Wskutek wiadomości o zbliżaniu się silnych zgrupowań sowieckich do pomocy Niemcom gen. Kleeberg wydał około godziny 19:30 rozkaz kapitulacji przed wojskami niemieckimi.