Question

Poszukaj informacji na temat szlachty polskiej ?

Answer 1

Szlachta – stan społeczny istniejący w Królestwie Polskim, Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz na polskich, litewskich i ukrainnych ziemiach w czasie rozbiorów. Powstała z przekształcenia się stanurycerskiego w szlachecki.

Spis treści   [ukryj] 1 Nazwa2 Stan szlachecki3 Podział szlachty4 Szlachta w innych krajach5 Zobacz też6 Przypisy7 Bibliografia8 Linki zewnętrzneNazwa[edytuj]

Szlachta to określenie wywodzące się od niem. Geschlecht (ród), a zarazem od starodolnoniemieckiego slahta, co oznacza „rąbać”. Do Polski słowo to przyszło z Czech, wraz z innymi słowami dotyczącymi kwestii administracyjnych państwa.

Stan szlachecki[edytuj]

Szlachta posiadała szereg przywilejów oraz obowiązków. Dane tytuły szlacheckie na przeciągu wieków traciły i zyskiwały wartość i przywileje z nimi związane. Większość przywilejów szlacheckich zostało zabranych przez zaborców, a sam stan stracił swój status prawny w II Rzeczypospolitej. Przetrwała bogata kultura, tradycje, zabytki i rodziny szlacheckie.

Ustrój stanowy w Polsce został zniesiony przez Konstytucję marcową z 1921. W artykule 96. zapisano: Rzeczpospolita Polska nie uznaje przywilejów rodowych ani stanowych, jak również żadnych herbów, tytułów rodowych i innych z wyjątkiem naukowych, urzędowych i zawodowych. Obywatelowi Rzeczypospolitej nie wolno przyjmować bez zezwolenia Prezydenta Rzeczypospolitej tytułów ani orderów cudzoziemskich.

Ten antyszlachecki w swojej wymowie zapis został pominięty następnie przez Konstytucję kwietniową, uchwaloną 23 kwietnia 1935, a akt wykonawczy dotyczący artykułu 96 ust. 2 Konstytucji marcowej, nigdy nie został uchwalony.

W praktyce państwo polskie nie przywracało – co prawda raz cofniętych prerogatyw stanu szlacheckiego, ale nie zakazywało również używania tytułów szlacheckich i arystokratycznych na platformie życia społecznego i towarzyskiego. Rzeczpospolita Polska w artykule 96 ust. 2 Konstytucji Marcowej stwierdziła swoje désintéressement w kwestii szlachectwa[2].

Podział szlachty[edytuj]

Szlachectwo przysługiwało „szlachetnie urodzonym”, czyli wywodzącym się od rodziców o takim samym pochodzeniu (od 1505 przynajmniej ojciec musiał być szlachcicem), lub nobilitowanym(uszlachconym) w uznaniu jakichś szczególnych zasług, w odróżnieniu od „pospólstwa”.

Formalnie i prawnie nie istniało w Polsce rozróżnienie na szlachtę wyższą i niższą, różnice leżały jedynie w zamożności. Rozróżnienie formalne istniało jeszcze w stanie rycerskim, kiedy to przewidywano odmienne kary dla rycerstwa wyższego i niższego, lecz ustrój demokracji szlacheckiej zrównał nominalnie w prawach wszystkich szlachetnie urodzonych. Z czasem jednak i z napływem szlachty zagranicznej, zaczęło się pojawiać coraz głębsze zróżnicowanie ekonomiczne, pojawiły się rody arystokratyczne, średnia szlachta i drobna szlachta o różnym statusie społecznym, czasem różniąca się od chłopstwa jedynie kultywowaniem rodowej tradycji.

Drobną szlachtę nazywano szlachtą:

szaraczkową (nazwa pochodzi od noszonych przez nią żupanów z szarej, niefarbowanej wełny), zagrodową (ponieważ dysponowała niewielkimi gospodarstwami, zagrodą), zagonową (od zagonu czyli niewielkiej ilości posiadanego pola), cząstkową (od małej części posiadanej wsi), zaściankową (od zaścianka oznaczającego wieś zamieszkiwaną przez szlachtę), okoliczną (od okolicy czyli kolejnego określenia szlacheckiej wsi), drążkową (nie starczało dla niej krzeseł i ław a zasiadała na wąskich niewygodnych ławkach, drążkach), chodaczkową (od noszonych częstokroć chodaków z kory lipowej zamiast butów) gołotą (jeżeli nie posiadała w ogóle ziem),

a pogardliwie:

pankami (np. wśród szlachty kaszubskiej). szlachtą brukową (od bruku miejskiego, szlachta, która mieszkała w mieście).

Rody najstarsze, o genealogii sięgającej „niepamiętnych czasów” zwano „karmazynami” lub szlachtą karmazynową (określenie to mylnie kojarzy się z rodami zamożnymi).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wikipedia <3