Question

Oświata, nauka i wychowanie w Średniowieczu od XIV do XVI wieku. Najważniejsze informacje dotyczące oświaty i wychowania w formie referatu.

Answer 1

Średniowieczny ideał wychowawczy wynikał gównie z potrzeb społeczno-ekonomicznych i funkcji danego stanu w społeczeństwie. 
Irlandzkie szkoły prowadzone przez kapłanów pogańskich skupiały się głównie na przekazywaniu  kultury klasycznej której nie odstępowali nawet po przejściu na chrześcijaństwo. W szkołach przyklasztornych uczono dalej języka i literatury rzymiańskiej oraz greckiej. Upadek tych szkół nastąpił dopiero w XII wieku. Znaczenie tych szkół było ważne nie tyle dla szkolnictwa ile dla pamięci o kulturze antycznej. Irlandzkie szkoły i ich próby kontynuowania nauki starożytnej były tak niewielkie że nie wpłynęły w żaden sposób na umysłowości w średniowieczu. 
Pierwsze wielkie kroki ku zahamowaniu zacofania i ciemnoty podjął na początku IX wieku Karol Wielki. Organizacje wychowania władza rozpoczął poprzez ściąganie na dwór królewski uczonych i założenia szkoły pałacowej. Uczniami zostali członkowie rodzin władcy oraz synowie ważniejszych urzędników. Treści nauczania obejmowały siedem sztuk nauczania takich jak: gramatyka, dialektyka, retoryka, geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka oraz architektura, medycyna, redagowanie zarządzeń i dekretów. Kolejnym posunięciem Karola Wielkiego było polecenie zakładania szkół przy kościołach, klasztorach dla wszystkich chętnych do nauki chłopów. Zamierzenia oświatowe Karola Wielkiego szły tak daleko że w roku 801 wydał zarządzenie o przyjmowaniu do szkół wszystkich chłopców, a nie tylko tych, którzy mieli poświęcić się karierze duchownej. Kolejne zarządzenia Karola wykraczało daleko za wszelkie osiągnięcia ‘’Każdy ojciec powinien posłać swoich synów do szkoły, aby uczyli się gramatyki i pozostawić w niej tak długo do póki nie opanują wszystkich przedmiotów szkolnych’’ Cytowane rozporządzenie było jedyna próbą wprowadzenia obowiązkowego szkolnictwa w średniowieczu. Warto również zauważyć, że mimo kościelnej tradycji szkoły założone przez Karola Wielkiego posługiwały się oprócz również językiem narodowym, nie tylko łacińskim. Początek X wieku był czasem odradzania się starych miast rzymskich, powstawaniem nowych. Widocznym wyrazem przemian społecznych był gwałtowny rozwój szkolnictwa. O szybkim rozwoju szkolnictwa świadczył fakt, że w XIII wieku w szkołach Florencji uczyło się ponad 10 tys chłopców i dziewcząt. Ratunkiem dla kościelnej ciemnoty stały się zakładane od VI wieku klasztory w których uczono mnichów pisania i czytania, bo mogli lepiej zrozumieć biblie a także przepisywacz księgi. Szkoły klasztorne jak i katedralne miały przygotowywać przede wszystkim zakonników i księży ale przyjmowano również niewielu chłopców którzy nie wiązali przyszłości z duchowieństwem zniesienie tych ograniczeń nastąpiło dopiero w XII wieku, potem do szkół katedralnych zaczęto przyjmować nawet dziewczęta. Szkoły parafialne na wsi ograniczały się do przekazywania wiedzy elementarnej i to tylko jeden rok. Bardziej znane szkoły katedralne realizowały program nauczania znaczniej poszerzony a czas nauki dochodził nawet do ośmiu lat. Intensywny rozwój zainteresowań filozoficznych i naukowych już pod koniec XII wieku przestał mieścić się w ramach tradycyjnego szkolnictwa kościelnego. Zaistniała konieczność tworzenia nowych form organizacyjnych jak uniwersytety. Wychowaniem szkolnym  objęto tylko niewielki procent młodzieży, większość dzieci feudałów świeckich nie kształciła się w szkołach kościelnych. Dzieci rycerzy wczesnośredniowiecznych nauki pobierali od ojców. Jednak w miarę rozwoju młody szlachcic musiał posiąść nie tylko umiejętności wojenne ale później i etykietę dworską, w tym celu chłopca wysyłano na dwór magnacki.  Przygotowanie do życia poprzez praktykę dotyczyło również dzieci mieszczańskich. Naukę rozpoczynali chłopcy w siódmym roku życia w warsztacie mistrza. 
Nauczyciel w średniowieczu należał do grona najbardziej wykształconej społeczności w Europie. Powszechna zasada głosiła, że wiedzę można zdobyć tylko za pośrednictwem nauczyciela. Najczęstszy proces dydaktyczny polegał na czytaniu i komentowaniu odpowiednich dzieł wybranych przez nauczyciela. 
Czynnikiem dominującym w wychowywaniu  w domu jak i w szkole była chłosta . Kary cielesne uważano za główny środek wychowania moralnego. Panowało przekonanie, że aby po śmierci dostać się do nieba trzeba za grzechy odpokutować wszystkie przewinienia. Tak więc na wszelki wypadek w niektórych szkołach poddawano raz na tydzień chłoście wszystkich chłopców. 
Pedagogika średniowieczna w stosunku do epoki antycznej nie stanowiła wyraźnego postępu. W niektórych dziedzinach notowała jednak osiągnięcia a nawet wyprzedzała dorobek świata starożytnego. Szczególnie ważne w epoce średniowiecznej było założenie szkoły wyższej oraz rozporządzenie Karola Wielkiego przymusowym szkolnictwie.