Question

Omów przebieg wojen polsko - rosyjskich w XVII w.
(w punktach rok i wydarzenie,
np. 1648r - powstanie Chmielnickiego itd.)

Answer 1

Przyczyny zwiekszenie lub zmniejszenie rejestru kozackiego /spis kozakow branych do wojska polskiego/
domaganie sie przez kazakow takich samy praw jakie maja litwini
-brak zgody szlachty polskiej na wojne z turcja

1648-bitwa nad zoltymi wodami
1649-okrazenie zbaraza.
-1651 bitwa pod Berestedzkiem
1654-ugoda w Perejesławie

Answer 2

Moje notatki z ubiegłego roku na spr. wszystko dokładnie opisane :)

Wojny Polski z Rosją:


Wojna z Rosją w I połowie XVII w. (1609-1619) :
Na początku XVII w. polscy magnaci a potem i Rzeczpospolita wmieszała się do walk o władzę w Moskwie, w której trwał okres „wielkiej smuty” .
a) przyczyny:
- chęć zdobycia tronu carów przez Zygmunta II Wazę
- chęć nawrócenia Rosjan z prawosławia na katolicyzm
- Zygmunt III Waza pragnął pomocy moskiewczyków w odzyskaniu korony szwedzkiej
- zawarcie przez cara Wasyla Szujskiego przymierza ze Szwecją.
Kłuszyn 1610r. – bitwa zakończona zwycięstwem Polaków i pokonaniem licznych oddziałów rosyjskich i szwedzkich przez Polaków, prowadzonych pod wodzą Stefana Żółkiewskiego. Owe zwycięstwo otworzyło Polakom drogę do Moskwy.
Polacy wkroczyli do Moskwy. Wasyl Szujski został usunięty z tronu a bojarzy obwołali carem syna Zygmunta III Wazy Władysława IV – warunkiem było, że książę przejdzie na wiarę prawosławną i nie będzie otaczał się Polakami. Jednak król nie wyraził na to zgody, gdyż sam chciał zostać nosić carską koronę, co było niemożliwe ze względu na jego katolickie wyznanie. Polaków usunięto z Moskwy, a na cara wybrano Michała Romanowa (1613).
Dywilino 1619r.- podpisanie rozejmu z Rosją. Przyznanie Polsce ziemi smoleńskiej, czernihowskiej i siewierskiej.

Wojna z Rosją w II połowie XVII w. (1654-1667):

Wojna z Rosją w II połowie XVII zapoczątkowana była przez ugodę w Perejesławiu (1654). Gdzie Rada Kozacka wraz z delegacją moskiewskiego Soboru Ziemskiego zawarła ugodę na mocy której Kozacy przekazali Ukrainę Rosji. Decyzja ta wywołała atak wojsk rosyjskich na Rzeczpospolitą. Rosjanie zajęli w krótkim czasie wsch. część Polski (Białoruś, znaczna część Litwy, zdobycie Lwowa), wspomagani przez Kozaków opanowali na południu Ukrainę i dotarły aż do Lublina. Polska z pomocą Tatarów zepchnęła Rosjan w głąb Ukrainy i nastąpił wtedy trzeci najazd Szwedów, a wojna z Rosją została wstrzymana. Jej nawrót nastąpił po podpisaniu przez Polaków i Kozaków ugody w Hadziaczu (1658). Gdyż Rosja uważała już Ukrainę za swoją własność. Walki ciągnęły się przez 9 lat. Polacy wspierani przez Tatarów odzyskali większość Litwy i Ukrainy, a zimowa wyprawa Jana Kazimierza dotarła nawet w okolice Moskwy. Gdy jeden z kozackich atamanów zdecydował oddać Ukrainę Turkom, co groziło wmieszaniem Turcji w wojnę. Oba państwa zawarły rozejm w Andruszewie (1667). na mocy, którego:
a) podzielono Ukrainę między oba państwa, wzdłuż rzeki Dniepr
b) zwrócono Rosji ziemie zagarnięte podczas „wielkiej smuty” (ziemia smoleńska, czernihowska, siewierska).
c) dodatkowy punk przewidywał także współpracę obu państw przeciwko Turcji i Tatarom w razie gdyby miała miejsca taka wojna.

Powstanie Chmielnickiego:

Przyczyny wybuchu powstania:
a) pośrednie:
- narodowościowe: panowie kresowi to Polacy, a poddani to Rusini
- religijne: Polacy byli katolikami, a chłopi ukraińscy byli wyznania prawosławnego, ponadto duchowieństwo katolickie chciało aby ludność Ukrainy przeszła na wiarę katolicką
- społeczne: kolonizacja Ukrainy przez Polaków, wzrost ucisku chłopstwa ukraińskiego – pańszczyzna, nadużycia przy ściąganiu opłat za dzierżawę ziem. Podział kozaków na rejestrowych (którzy otrzymywali żołd, byli zwolnieni z płacenia podatków w zamian za służbę wojskową ) i nierejestrowych (którzy byli uznawani za poddanych szlachcie chłopów).
b) bezpośrednie:
- fiasko planów wojny z Turcją, w której znaczącą role mieli odegrać właśnie Kozacy, którzy liczyli, że w owej wojnie zdobędą liczne łupy, które pozwolą poprawić ich położenia oraz na podwyższenie rejestru, jednakże sejm nie zgodził się na wojnę i nastąpił wybuch Kozaków.

Kozacy - ludność wielonarodowościowa (najczęściej Rusini), stworzona na sposób wojskowy z atamanem na czele. Ich ośrodkiem była Sicz (obóz warowny na jednej z wysp Dniepru). Nie uznawali niczyjego zwierzchnictwa oprócz atamana. Trudnili się przede wszystkim łupiestwem, wyprawami wojennymi. Utrzymywali się w dużej mierze z łupów wojennych.
Przywódcą powstania był Bohdan Chmielnicki. Ukraiński wódz, zdolny przywódca i organizator. Poprzez powstanie chciał zemścić się na Lachach za osobistą krzywdę, której doznał od jednego z urzędników magnackich, który zagarnął jego majątek, zabił mu syna i porwał kobietę.

Etapy powstania Chmielnickiego:
1) okres pierwszy – walki powstańców pod wodzą Chmielnickiego z Rzeczpospolitą 1648-1653.
2) okres drugi – rozszerzenie się wojny domowej kozacko-polskiej w zbrojny konflikt polsko-rosyjski, po oddaniu przez Kozaków Ukrainy carowi 1654-1667.

Okres I :
- wiosna 1648 – wybuch powstania kozackiego na Ukrainie
- maj 1648 – klęska husarii polskiej pod Żółtymi Wodami i Korsuniem (gdzie do niewoli dostali się polscy hetmani).
- śmierć króla – Władysława IV
- wrzesień 1648 - klęska wojsk polskich pod Piławcami (na wieść o nadciąganiu czambułów tatarskich, wojska polskie uciekły z pola bitwy, co doprowadziło do tego że Chmielnicki zaniechał własnej zemsty w zamian za to że Ukraina stanie się niepodległym państwem).
- koronacja na króla Polski Jana Kazimierza (brata Władysława IV)
Od samego początku walkę przeciwko powstańcom toczył jeden z magnatów kresowych – Jeremi Wiśniowiecki.
- lipiec-sierpień 1649 – Jeremi Wiśniowiecki zamyka się ze swoim 16-tysięcznym wojskiem w twierdzy Zbaraż, gdzie przez 6 tygodni odpiera oblężenie 100-tysięcznych wojsk kozacko-tatarskich. Gdy obrońcom zaczynało brakować pożywienia i prochów jeden z posłańców przedarł się przez obozy wroga i powiadomił króla o położeniu powstańców. Król natychmiast ruszył z odsieczą, jednakże dał się zaskoczyć pod Zborowem. Do bitwy nie doszło, gdyż król przekupił Tatarów, którzy wycofali się z dalszego oblężenia. (wojskom kozacko-tatarskim wie udało się zdobyć twierdzy). Dzięki interwencji Jerzego Ossolińskiego podpisano z Tatarami ugodę Zborowską. Przewidywała ona:
a) zwiększenie rejestru Kozaków do 40 tys.
b) wydzielenie województwa kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego pod władzę Chmielnickiego (wojska koronne nie miały tam wstępu).
c) król został zmuszony do zawarcia przymierza z chanem tatarskim i płacenia mu corocznych kosztownych podarków.
d) ludność kozacka nie objęta rejestrem miała wrócić do odrabiania pańszczyzny.
Ugoda nie weszła w życie, gdyż jej postanowienia zbyt mocno obciążały Rzeczpospolitą, a Kozacy nie objęci rejestrem nie chcieli słyszeć o powrocie pod zwierzchnictwo polskich panów i wojna rozgorzała na nowo.
- czerwiec 1651 Beresteczko – bitwa 60-tys. oddziałów polskich (dowodzonych przez samego króla) przeciwko 100-tys.armii kozacko-tatarskiej. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Polaków, rzezią kozaków, oraz powtórną zdradą Tatarów (chan widząc przegraną nakazał odwrót wojsk, a widząc, że Chmielnicki chce walczyć nadal kazał porwać go z pola bitwy).

Okres II:
Chmielnicki nie miał dość sił, by toczyć dalsze walki, gdyż Ukraina otoczona przez trzy wielkie mocarstwa (Polska, Rosja, Turcja) nie miała szans na niepodległość. Dlatego zaczął szukać przymierza z Rosją. Skłoniła go do tej decyzji bliskość języków, religii, historii i obyczajów. Dlatego:
- styczeń 1654 Perejesław – Rada Kozacka wraz z delegacją moskiewskiego Soboru Ziemskiego zawarła ugodę. Głosiła ona, że:
a) Kozacy oddają Ukrainę carowi (Rosji)
W zamian Kozacy otrzymali:
b) prawo do wyboru własnego hetmana
c) obietnicę wszelkich swobód
d) rejestr miał wynosić od tej pory 60 tys.
Decyzja rady Kozackiej spowodowała spadek znaczenia Rzeczpospolitej w Europie i stała się przyczyną wznowienia wojny polsko-rosyjskiej. Ugoda w Perejesławiu przekształciła się z wojny domowej polsko-ukraińskiej w konflikt zbrojny polsko-rosyjską. Polska wspomagana przez Tatarów wypchnęła siły rosyjskie w głąb Ukrainy gdy na Polskę spadł niespodziewany atak szwedzki (1655r.) Podczas potopu zmarł sam Chmielnicki i jego następcy starali się szukać porozumienia z Polską.
- 1658 Hadziacz – podpisanie ugody z Kozakami. Od tej pory Rzeczpospolita miała składać się z trzech równorzędnych państw – Polski, Litwy i Ukrainy. Postanowienia:
a) Ukraina otrzymała podobne prawa które otrzymała Litwa po podpisaniu unii lubelskiej (Wspólne najwyższe władze(król/sejm/senat), polityka zagraniczna i obronna, moneta, prawa dla szlachty.
Odrębne: wojsko, skarb, terytoria, urzędy i urzędnicy, prawa, języki narodowe).
b) z trzech ukraińskich województw utworzono Księstwo Ruskie, które miał oddzielne urzędy
c) prawosławie zostało zrównane w prawach z katolicyzmem
d) biskupi prawosławni zostali dopuszczeni do senatu
e) król zobowiązał się nadać szlachectwo tysiącom Kozaków
Ugoda w Hadziaczu doprowadziła do kolejnej wojny z Rosją, która uważała Ukrainę za swoją własność. Gdy jeden z atamanów kozackich przekazał Ukrainę Turkom (co groziło wmieszaniem Turcji w wojnę polsko-rosyjską), Polacy i Rosjanie zdecydowali się podpisać rozejm w Andruszewie 1667 na mocy, którego:
a) podzielono Ukrainę między oba państwa, wzdłuż rzeki Dniepr
b) zwrócono Rosji ziemie zagarnięte podczas „wielkiej smuty” (ziemia smoleńska, czernihowska, siewierska).
c) dodatkowy punk przewidywał także współpracę obu państw przeciwko Turcji i Tatarom w razie gdyby miała miejsca taka wojna.

Answer 3

1648r. - bitwy: Żółte Wody, Korsuń, Piławce
1649r. - oblężenie Zbaraża
1649r. - ugoda zborowska
1651r. - bitwa pod Beresteczkiem
1654r. - ugoda w Perejesławiu kozacko-rosyjska
1667r. - rozejm w Andruszowie
1686r. - pokój Grzymułtowskiego