Question

Napisz referat na temat historii wybranego instrumentu. Jest to troche dziwne, ale to zadanie z fizyki. PROSZE, NA JUTRO MI JEST POTRZEBNE.

Answer 1

Gitara to instrument strunowy. Fachowo grupę instrumentów strunowych nazywa się chordofonami. Posiadają one charakterystyczne, właściwe dla nich źródło dźwięku. Jest nim napięta struna (metalowa, jedwabna, jelitowa lub nylonowa), która emituje fale dźwiękowe pod wpływem drgań (rezonansu). Spośród chordofonów wyróżniamy trzy grupy: smyczkowe (skrzypce, wiolonczela, kontrabas itp.), uderzane (fortepian, cymbały), szarpane (harfa, klawesyn). Gitara należy właśnie do grupy instrumentów szarpanych. Istnieje bardzo dużo rozbieżnych teorii, kiedy i gdzie gitara powstała. Są źródła mówiące o tym, że pochodzi ona ze średniowiecza. Te źródła nie mówią dokładnie o tym skąd gitara pochodzi. Inne źródła głoszą, że instrumenty przypominające gitarę istniały przed 1500 rokiem, i że w krajach należących do śródziemnomorskich pojawiły się one dopiero w renesansie. Kolejne źródła informują, że instrument ten powstał w Afryce Północnej, gdzie gitara miała się narodzić jako wynik połączenia konstrukcji lutni, kitary i liry. Wiadomo natomiast na pewno, iż w XIII i XIV w. istniał instrument o charakterystycznym gitarowym (ósemkowym) kształcie, i że grano na nim przy pomocy kostki. Wskazuje to więc na co najmniej pięćsetletnią tradycję tego wspaniałego instrumentu. Rozbieżności te są natomiast wynikiem tego, iż podobny instrument, zanim otrzymał znany nam dzisiaj kształt i brzmienie, istniał i ewaluował na przestrzeni wielu wieków począwszy od czasów przed naszą erą. Trudno jest zatem określić, który etap owej ewaluacji można przyjąć jako właściwy prototyp gitary. Problem leży w obraniu odpowiedniego kryterium, które jednomyślnie by o tym świadczyło. Do kryteriów takich można zaliczyć przede wszystkim kształt pudła rezonansowego, liczbę strun, budowę gryfu, brzmienie itp. Nie zależnie od miejsca czy czasu powstania, można przyjąć, że instrumenty posiadające pudło rezonansowe, gryf z progami i naciągnięte nad nim struny wywodzą się z całą pewnością od instrumentów lutniowych.

Instrumenty lutniowe charakteryzują się gruszkowym kształtem pudła rezonansowego. Jest kilka odmian lutni. Pierwsza z nich to sitar o małym jajowatym pudle i długiej szyjce gryfu - pochodząca z Persji. Nazwany przez Chaldejczyków w VI w.p.n.e. kitara instrument muzyczny używany przez starożytnych Greków posiadał drewniane pudło rezonansowe o bocznych ściankach, zakończone dwoma wygiętymi, płaskimi ramionami połączonymi poprzeczką zwaną jarzmem. Struny do kitary robiono z włókna roślinnego. W zależności od rodzaju, kitara miała od 3 do 12 strun nawiniętych z jednej strony na jarzmo, z drugiej przytwierdzone u dołu pudła rezonansowego. Dzisiejszą kostę zastępowała płytka, tzw. plektron. Za pomoca kitary czczono Apollina. Symbolizowała umiar, harmonię i równowagę. Służyła do akompaniamentu w śpiewie, a także do gry solowej. Śpiew przy wtórze kitary zwano kitarodia. Odmiana kitary w starożytnej Mezopotamii, Azji Mniejszej oraz Afryce Pólnocnej byla lira, w której do rezonatora ze skorupy żółwia lub drewna przymocowane były dwa ramiona połączone poprzeczką, zaś między rezonatorem a poprzeczką rozpiętych było od 7 do 11 strun, szarpanych palcami. U Rzymian nazwa kitary brzmiała - cithara. Była ona bardzo popularna za czasów cesarstwa rzymskiego, przeksztalcając się nastepnie w gruszkowate pudło rezonansowe z długim gryfem, o pięciu - sześciu strunach. Nowe odmiany cithary pojawiły się po upadku cesarstwa w V w. Przyczyną było zetknięcie sie z kulturami ludów północnych np. cister, psalterium, tanbura, liuto, mandora, theorbe, chittarone, colascione, orpheoreon oraz różne odmiany harf.

W VII i VIII w. w Hiszpanii była używana chrotta, o wyglądzie przypominającym kitarę, a później guitarra morisca, o wybrzuszonym, owalnym pudle z licznymi otworami w płycie i szerokiej szyjce. Następnie Europa dzięki przybywającym na niej ludom arabskim wzbogacona została o nowe instrumenty, między innymi: instrument smyczkowy o owalnym pudle w kształcie gruszki określany nazwą rebec - oraz wschodnią lutnie - instrument strunowy szarpany, znany nie tylko w krajach arabskich ale również w starożytnej Mezopotamii, Egipcie i Persji (w Europie rozpowszechniony we wczesnym średniowieczu przez poetów - muzyków zwanych trubadurami (Prowansja) i truwerami (północna Francja) ) posiadający mocno uwypuklone pudło rezonansowe o przekroju gruszkowatym, szyjkę z progami zakończoną wygiętą do tyłu główka z kółkami do naciągu strun w liczbie 6-16 strojonych kwartami i tercjami. Lutnie budowane były w różnych wielkościach i formach, od lutni dyskantowej po różne odmiany lutni basowej, jak arcylutnia, teorban, chitarrone. W Hiszpanii jednak w XIII w. całkowicie przyjął się rebec. Później zaczęto grać na nim bez smyczka. Zmieniły się też jego nazwa oraz wygląd - jako mandola rozpowszechnił się wśród narodu hiszpańskiego.

Przez następne 300 lat mandola otrzymała boczne ścianki pudła rezonansowego oraz wcięcie ósemkowe, z niej to na początku XVIII w. narodziła się współczesna mandolina z korpusem rezonansowym o przekroju gruszkowatym i wypukłym spodzie oraz szyjka z metalowymi progami zakończona odchyloną do tyłu deską kolkową. Liczba strun w tym instrumencie wynosiła osiem, strojenie zaś odbywało się parami w kwintach na wzór skrzypiec (czyli g, d, a1 i e2). Instrument ten jako instrument amatorski największa popularność zdobył w XIX w. W ten sposób dzięki ewaluacji mandoli powstał instrument będący bezpośrednią poprzedniczką gitary - VIHUELA (instrument o płaskim tyle i sześciu parach strun - zdjęcie obok). Następnie jego nazwę zmieniono na guitarra espagnola. W XI w. na terenie Włoch pojawiła się guitarra latina, wywodząca się z rzymskiej cithary, przybierając charakterystyczny kształt. W średniowieczu gitara była instrumentem używanym przez szeroki ogół społeczeństwa, podczas gdy organy były wykorzystywane w muzyce kościelnej, zaś lutnia na dworach. Z historii instrumentu wynika, że dopiero w XVIII w., w gitarze zastosowano pojedyncze struny. Dzięki temu wynalazkowi ułatwiającemu strojenie oraz za sprawą zwężenia gryfu, opanowanie techniki gry możliwe było w krótszym czasie. Lutnia, której szczególny rozkwit nastąpił w XVI w. (m.in. F. da Milano we Włoszech, A. le Roy we Francji, L. Milan Hiszpanii, J. Dowland i T. Morley w Anglii, i W. Dlugoraj w Polsce; Jakub Polak - polski lutnista, który działał głównie w Paryżu) w tej sytuacji zaczęła szybko tracić na popularności. Jak zatem widać, gitara jest instrumentem wywodzącym się najprawdopodobniej od włoskiego późnośredniowiecznego instrumentu z bocznym wcięciem w korpusie rezonansowym i czterema strunami, a mianowicie guitarry latiny. Jednak od gitary współczesnej dzieliła ją jeszcze długa droga i wiele zmian.

Dawne gitary miały węższe i głębsze pudła rezonansowe, współczesne mają mniej wyraźnie zaznaczone boczne wcięcie. Pierwotnie gitara miała cztery naciągi strun. W tym trzy podwójne, umocowane na kołkach podobnych do kołków skrzypcowych. Struny zaczepione były na mostku przyklejonym do korpusu rezonansowego. W ten sposób mostek utrzymywał właściwy naciąg strun. W korpusie rezonansowym wydrążony był okrągły otwór, często ozdobiony wyrzeźbiona w drewnie rozetą. Szesnastowieczna gitara miała strój C-F-A-D, podobny do stroju środkowych grup (głosów) strun lutni i vihueli.

Rewolucje od XVI wieku
Od XVI do XIX w. w instrumencie wprowadzono wiele zmian. Najpierw dodano piąty naciąg strun, a pod koniec XVIII wieku szósty. Podwojone struny zastąpiono pojedynczymi, nastrojonymi w porządku: E-A-D-G-H-E i taki strój zachował się do dziś. Główka przypominająca skrzypcową, została zastąpiona około płaską ruchoma główka z umocowanymi na niej kołkami. W XIX wieku przy kołkach zamocowano dodatkowo metalowe śruby. Dawne progi jelitowe, przywiązane do gryfu. zastąpiono w XVIII w. wbudowanymi progami z metalu lub kości słoniowej. Początkowo gryf znajdował się na równej linii z pudłem rezonansowym i w związku z tym niektóre progi były umieszczane bezpośrednio na pudle. W XIX wieku gryf zaczęto mocować nieco ponad płaszczyzną pudła i sięgał on aż do otworu rezonansowego. W celu polepszenia jakości dźwięku zmieniono również korpus gitary. Stał się on szerszy, bardziej płytki, a płyta rezonansowa była bardzo cienka. Poprzeczne belki wzmacniające płytę wewnątrz instrumentu zostały zastąpione promieniście rozmieszczonymi belkami układającymi się w formie wachlarza poniżej otworu rezonansowego. Szyjka, dawniej zbudowana z bloku drewna została zamieniona na klamrę lub rodzaj okucia przyklejonego do tylnej części instrumentu. Utworzona w ten sposób wewnątrz pudła przestrzeń zwiększała stabilność i równoważyła sile napięcia strun.

Innowacje wieku dziewiętnastego
Innowacje poczynione w XIX wieku w większości były dziełem Antonio Torresa, twórcy gitary klasycznej, która miała trzy jelitowe i trzy jedwabne struny owinięte metalowym drutem (patrz zdjęcie obok). Później zamiast jelit używano nylonu lub innego tworzywa sztucznego. Strun metalowych zaczęto używać dopiero pomiędzy 1860 a 1900 rokiem. Muzyka gitarowa od XVI do XVIII w. była notowana w tabulaturach tzn. zapisie pokazującym rozmieszczenie palców na gryfie albo w systemie symboli literowych odnoszonych do poszczególnych akordów. Tabulatury gitar jazzowych przedstawiają symbole akordów rozmieszczone na siatce odwzorowującej struny i progi. Popularność gitary wzrastała w XVII wieku, kiedy wychodziły z użycia lutnie i vihuela.

Od tego czasu do początku XIX w. gitara pozostała instrumentem dla amatorów; jednak w Europie znanych było kilku wirtuozów takich jak: Gaspar Sanz, Robert de Visee, Fernando Sor i Joseph Kaspar Mertz. Współczesna technika gry na gitarze wiele zawdzięcza Hiszpanowi, Francisco Tarredze, którego transkrypcje dzieł Bacha, Mozarta i innych kompozytorów składają się na podstawowy repertuar koncertowy. On też stał się reformatorem sposobu gry na gitarze - stosował początkowo grę paznokciową, później zaś przyjął technikę opuszkową. Osiągnięciami Tarregi są ponadto ustalone przez niego, a ogólnie przyjmowane dziś wzorce: postawa grającego, użycie podnóżka, układ obydwu rąk - szczególnie prawej i palcowania lewej. Zasługą jego jest również fakt dużej popularności muzyki gitarowej na początku XX w., za sprawą własnych, oryginalnych utworów i wspomnianych wyżej dokonanych transkrypcji wielkich mistrzów. Drobne utwory pedagogiczne Tarrega pisał z myślą o swoich uczniach w zależności od bieżących trudności technicznych w ich nauce gry. W XX w. do wyniesienia gitary do rangi instrumentu koncertowego przyczynili się również Andreas Torres Segovia, oraz kompozytorzy Heitor Villa-Lobos i Manuel de Falla komponujący utwory przeznaczone specjalnie na ten instrument.

Wiek dwudziesty
Wiek ten uczynił z gitary najbardziej popularny instrument ze względu na jej małe skomplikowanie w budowie oraz dużą dostępność. Szczególną cechą gitary są dosyć duże możliwości techniczno-wykonawcze, przy stosunkowo małych wymiarach instrumentu i łatwym transporcie. Uniwersalność gitary powoduje, że wykorzystuje się ją w przeróżny sposób. Jest to jeden z najlepiej przystosowanych instrumentów strunowych zarówno do grania akordów, jak i melodii, w akompaniamencie jak również i do gry solowej. Na całym świecie można usłyszeć niezwykle różnorodne w stylu i formie utwory gitarowe, począwszy od ludowych melodii granych na instrumentach wykonywanych domowym sposobem, aż do wyrafinowanych kompozycji wykorzystujących szerokie wręcz wirtuozowskie możliwości. W ostatnich latach pojawiła się możliwość wykorzystania gitary w systemie MIDI (Musical Instruments Digital Interface). Za pomocą odpowiednich przystawek elektromagnetycznych (lub np. piezoelektrycznych) zamontowanych w mostku gitary lub w innym miejscu poprzez konwerter MIDI (lub specjalizowany konwerter A/C (sygn. analogowy/sygn. cyfrowy) ) dokonuje się zamiany analogowej postaci dźwięku na postać cyfrową, co pozwala na przyłączenie jej do zewnętrznych urządzeń cyfrowych - procesorów sygnałowych - dysponujących barwami różnorodnych instrumentów muzycznych oraz wieloma innymi możliwościami. Możliwa jest również współpraca z innymi urządzeniami elektronicznymi systemów tego typu. Ponadto system MIDI oferuje duże bogactwo rozwiązań technicznych, takich jak np. dodatkowe banki brzmień instrumentów, próbkowanie barw (sampling), współpracę z komputerem - a więc możliwość komponowania, nagrywania, edycji, zmiany wysokości dźwięku bez zmiany czasu jego trwania, zmianę czasu jego trwania bez zmiany jego wysokości, dodania różnego rodzaju efektów itp. oraz wiele innych w zależności od możliwości programu i wykorzystywanego sprzętu komputerowego.

Czas na gitary elektryczne...
Na początku XX wieku zaczęto stosować plastikowy kołnierz ochronny umieszczony na pudle rezonansowym. Tego typu gitarą był Gibson Style O. Ponadto charakteryzował się on dość fantazyjnymi wycięciami pudła. Inny model, Gibsona, L-4, posiadał natomiast pręt usztywniający w szyjce. Kolejny, L-5, został wyposażony w wewnętrzny rezonator o nazwie Virzi, a ponadto wyróżniał się dwoma otworami rezonansowymi typu f.

Lata dwudzieste przyniosły nowe konstrukcje rezonatorów autorstwa braci Dopyera, które wytwarzały zupełnie nowe brzmienie. Rezonatory te stosowano nie tylko w gitarach z drewnianym pudłem rezonansowym, ale także w gitarach metalowych. Przykładem takiej gitary jest National Style O. Rickenbacker Electro Spanish z 1931 roku to pierwsza gitara, w której zastosowano przetworniki elektromagnetyczne. Gitary tego typu zostały określone jako elektro-akustyczne, a wielu producentów rozpoczęło ich produkcje. Gibson stworzył model ES-150, w którym przetwornik został umieszczony tuż przy szyjce. W kolejnym etapie rozpoczęto eksperymenty zmierzające do zastąpienia pudła rezonansowego litym drewnem. Efektem tych poczynań była np. gitara Bigsby Merle Travis, której korpus stanowiło lite drewno. Inna ciekawa konstrukcja z tego okresu jest gitara skonstruowana przez Les Paula, która posiada szyjkę przymocowaną do sosnowej deski, będącej przedłużeniem szyjki. Na desce umieszczono przetworniki i strunociąg. Oprócz tego gitara ta posiada zwykłe pudło od gitary akustycznej. W roku 1950 powstał Fender Broadcaster (później: Telecaster), pierwsza seryjnie produkowana gitara z korpusem wykonanym z litego drewna. Dwa lata później pojawił się pierwszy Gibson Les Paul, również z litego drewna. Gitara ta posiadała wiele elementów z wcześniejszych modeli elektro-akustycznych.

W 1953 roku ukazał się FENDER STRATOCASTER , będący rozwinięciem idei Telecastera. Dodatkowo Stratocaster miał zamontowany system Vibrato. Kolejnymi ciekawymi modelami były trzy gitary Gibsona: Flying V, Explorer, Futura i Moderne. Modele te posiadały intrygujące kształty jak na lata pięćdziesiąte. Wszystkie zostały wyposażone w dwa Humbuckery oraz mostki Tune-O-Matic. Na początku lat sześćdziesiątych powstał następca Les Paula - Gibson SG. Nowością była szyjka o bardziej płaskim profilu, która dodatkowo została wklejona w korpus na wysokości 22 progu, co zwiększyło komfort gry poprzez łatwiejszy dostęp do wysokich pozycji na szyjce. W roku 1966 firma Ovation stworzyła gitarę z pudłem rezonansowym wykonanym z włókna szklanego. Gitara ta była wyposażona w przetworniki piezoelektryczne i stanowiła bardzo nowoczesna konstrukcje. Z kolei w roku 1977 skonstruowano pierwszą gitarę-syntezator. Producentem tego instrumentu była firma Roland, która nazwała go GS-500. Zewnętrznie była to gitara wzorowana na Les Paulu, jednak działała zupełnie inaczej, niż znane dotąd modele, gdyż sterowała syntezatorem Roland GR-500.

Lata osiemdziesiąte
To masowa produkcja nowoczesnych gitar z wibratorem Floyd-Rose. Na uwagę zasługują tu konstrukcje firmy Steinberger, wykonane z kompozytu grafitowo-epoksydowego, wyposażone w specjalny mostek z wibratorem i pozbawione główki (jej funkcje pełni mechanizm umieszczony przy mostku)