licze na naj . SPOSOBY ROZMNAŻANIA SIĘ I ROZWÓJ ORGANIZMÓW
PLAN -sposoby rozmnażania organizmów -rozwój roślin wyższych -czynniki wzrostu i rozwoju -fazy ontogenezy roślin nasiennych -rozmnażanie się i rozwój zwierząt -fazy ontogenezy zwierząt
Jednym z atrybutów życia jest zdolność do samoutrwalania się i utrzymywania ciągłości życia na Ziemi. Każdy organizm, bez wzglądu na reprezentowany poziom rozwojufilogenetycznego, dąży do wydania potomstwa-zwiększenia liczby reprezentantów swojego gatunku, a więc rozmnaża się. Ponieważ informacja o budowie i funkcjach org zawarta jest w DNA, rozmnażanie się musi być związane z precyzyjnym mechanizmem przekazywania potomstwu tej samej ilości materiału genetycznego. Utrzymywanie homeostazy genetycznej zapewniają mechanizmy biochemiczne i fizjologiczne, jakie zachodzą podczas podziałów komórkowych: mitotycznego i mejotycznego, z których ten drugi, prowadząc u zwierząt do powstawania gamet, u roślin - spór (mejospor), umożliwia rozmnażanie płciowe. Zmiany, jakie zachodzą w organizmach od momentu ich powstania do ostatecznego ukształtowania się i naturalnej śmierci, są złożone i różnorodne. Ogólnie określamy je mianem wzrostu i rozwoju. Procesy te najczęściej przebiegają razem, tak że nie można ich sztucznie oddzielać od siebie, podobnie jak nie można ich jednoznacznie zdefiniować, co świadczy o różnorodności zjawisk zachodzących w przyrodzie. Nie o definicje jednak chodzi, lecz o zdawanie sobie sprawy z tej różnorodności. /Ontogeneza - rozwój osobniczy organizmu - polega na tym, że jego budowa i funkcje stają się w miarę upływu czasu coraz bardziej złożone i zróżnicowane. Procesy te są nieodwracalne, ciągłe i przebiegają etapowo - osiągnięcie jednej fazy rozwojowej umożliwia przejście do następnej, choć granice pomiędzy poszczególnymi etapami rozwojowymi są płynne, często trudne do określenia; mają one charakter jakościowy. Wzrost obejmuje zespół zjawisk ilościowych, polegających na zwiększeniu się masy i objętości, tzn. wymiarów ciała. Jednak nie każda zmiana wymiarów organizmu może być nazwana wzrostem. Powiększenie się młodej komórki po podziale, spowodowane przyrostem cytoplazmy, wydłużanie się komórek w strefie elongacyjnej korzenia i łodygi, spowodowane głównie zwiększeniem objętości wakuoli i związane z rozrostem ściany komórkowej, wzrost masy tkankowca będący wynikiem powiększania się liczby i objętości komórek - to procesy, które można nazwać wzrostem. Ale takie zjawiska, jak: wzrost masy pęczniejących nasion, wydłużanie się dżdżownicy w czasie ruchu, zwiększanie się masy ciała niedźwiedzia, borsuka czy susła w jesieni - nie są wzrostem w naszym rozumieniu. Na rozwój składają się zmiany jakościowe, dzięki którym zmienia się forma, to jest budowa morfologiczna i anatomiczna oraz stopień zróżnicowania i złożoności struktury oraz funkcji organizmu. Procesy te u wielokomórkowców prowadzą w konsekwencji do przekształcania się niezróżnicowanych komórek embrionalnych, tworzenia tkanek, organów, układów. Różnicowanie to, zwane morfogenezą, jest wynikiem zmiany metabolizmu w pierwotnych komórkach, podejmujących określone funkcje. Każda komórka w czasie powstawania z komórki macierzystej otrzymuje tę samą informację genetyczną, stąd mechanizm morfogenezy polega na wykorzystaniu tylko części informacji zawartej w DNA - pozostała jest nieczynna. Specjalizacja polega więc na wykorzystaniu i realizowaniu tylko części posiadanej informacji genetycznej, nie zaś na otrzymywaniu z góry założonego programu w postaci fragmentu DNA budującego chromosomy komórki macierzystej. Rozwój wielokomórkowca obejmuje pomnażanie liczby komórek, zwiększanie się ich wymiarów i różnicowanie. Wzrost jest tu elementem rozwoju. Rozwojowi nie zawsze musi towarzyszyć wzrost, np. przedrośle żeńskie widliczki jest tej samej wielkości co makrospora, choć składa się z kilkuset komórek w jakimś stopniu zróżnicowanym, a zarodki jeżowców, płazów czy ssaków w stadium kilkudziesięciu komórek mają takie same rozmiary jak zygota, z której powstały. Rozwój jednokomórkowców obejmuje zjawiska wzrostu, prowadzące do osiągnięcia wymiarów komórki macierzystej oraz wewnętrzne zróżnicowanie cytologiczne. Osiągnięcie określonych rozmiarów powoduje podział komórki, co dla jednokomórkowca jest rozmnażaniem. Te same podziały komórek w ciele tkankowca prowadzą tylko do jego wzrostu. Jak z tego wynika, rozmnażanie jest też pojęciem o mało ostrych granicach. O ile pączkowanie polipa stułbi, tak samo jak pączkowanie drożdży, jest rozmnażaniem, to następujące po tym procesie podziały komórek polipa są procesem wzrostu. Pączkowanie kolonijnych stułbiopławów lub koralowców powoduje rozmnażanie polipów i wzrost kolonii. /
SPOSOBY ROZMNAŻANIA SIĘ ORGANIZMÓW Mimo ogromnej różnorodności sposobów rozmnażania się –w świecie organicznym występują dwa ich podstawowe sposoby. Różne sposoby rozmnażania bezpłciowego i wegetatywnego prowadzą do powstania osobników potomnych, które poza wielkością nie różnią się od osobnika macierzystego. Nie jest to na dłuższą metę zjawiskiem korzystnym, ponieważ nie daje tak ważnej dla procesów ewolucji różnorodności wśród organizmów. Rozmnażanie bezpłciowe jest podstawowym sposobem rozmnażania się jednokomórkowców, u pozostałych, jeśli występuje – jest głównie uzupełniającym sposobem rozmnażania. Rozmnażanie wegetatywne, na szeroką skalę wykorzystywane w praktyce ogrodniczej i rolniczej, jest formą szybkiego wytwarzania nowych osobników w sprzyjających warunkach środowiskowych i także pełni funkcję rozmnażania uzupełniającego. Oba typy spotyka się częściej wśród roślin, zwłaszcza niższych, stosunkowo rzadko tworzących organy płciowe, jak np. niektóre glony, a ponadto u grzybów i organizmów prokariotycznych. Regeneracja to szczególny przypadek rozmnażania wegetatywnego, polegający na odtworzeniu zniszczonych lub utraconych tkanek lub organów. W ten sposób następuje odrastanie szczypiec u raka, odrastanie piór, paznokci, nabłonka, włosów u kręgowców. Niektóre zwierzęta mają tak dużą zdolność do regeneracji, np. parzydełkowce, wirki, pierścienice, że w dogodnych warunkach z 1/300 części ciała może powstać nowy osobnik. W skrajnych przypadkach z pojedynczej komórki może nawet zostać odtworzony cały organizm, zwłaszcza u roślin. Zdolności regeneracyjne zmniejszają się na ogół wraz ze wzrostem poziomu rozwoju filogenetycznego, a także wraz z wiekiem i są większe u osobników młodych. Zabliźnianie ran jest namiastką właściwej regeneracji i nosi nazwę reperacji. Rozmnażanie płciowe u ogromnej większości organizmów jest podstawowym sposobem rozmnażania. W typowej formie nie jest znane u bakterii, sinic i niektórych wiciowców. W rozmnażaniu płciowym uczestniczą zasadniczo dwa organizmy rodzicielskie. W wyniku połączenia się wytwarzanych przez nie gamet powstaje organizm potomny, który dziedziczy cechy obojga rodziców. Przypadkowe łączenie się gamet i wymiana materiału genetycznego (rekombinacja) zachodząca podczas ich powstawania sprawia, że wśród organizmów potomnych istnieje duża zmienność, co jest jednym z czynników ewolucji. Rozmnażanie płciowe zapewnia organizmom większe możliwości przystosowania, stąd stało się dominującą formą rozrodu. U jednokomórkowców, np. u sprzężnic i pierwotniaków, polega ono na zlewaniu się (gamii) całych komórek. Rozmnażanie płciowe organizmów wielokomórkowych poprzedzają procesy wytwarzania haploidalnych komórek płciowych męskich i żeńskich. Ewolucja rozmnażania płciowego prowadziła od izogamii, kiedy to zlewają się podobne morfologicznie, ale zróżnicowane fizjologicznie męskie i żeńskie ruchliwe komórki (izagamety), przez anizogamię, gdzie proces płciowy polega na łączeniu się różniących się wielkością, ruchliwych anizogamet, do oogamii - łączenia się nieruchliwej, najczęściej wyposażonej w materiał zapasowy komórki jajowej, z małym, krótko żyjącym i ruchliwym plemnikiem. Oogamia jest obecnie dominującym sposobem rozmnażania płciowego i występuje u dużej liczby plechowców, u organowców oraz wśród zwierząt. U roślin gamety żeńskie powstają w lęgniach (u plechowców) lub w rodniach (u organowców), a gamety męskie w plemnikach. Rozwijają się one na gametofitach, które powstają z haploidalnych zarodników, stąd procesy powstawania gamet nie są tu poprzedzone podziałem redukcyjnym.
Rozwój organowców lądowych i przystosowywanie się do warunków życia w tym środowisku prowadziły do redukcji fazy haploidalnej - gametofitu, który u najwyżej ewolucyjnie rozwiniętych roślin uległ silnej redukcji do zaledwie kilku komórek okrytych tkankami sporofitu. Procesy płciowe u tych roślin zachodzą w kwiecie - organie rozmnażania generatywnego, a do połączenia się gamet nie jest potrzebna woda. U zwierząt powstawanie gamet w gonadach jest bezpośrednio poprzedzone podziałem redukcyjnym (ryć. 123). W jajnikach, które najczęściej mają budowę pęcherzykowatą, powstają komórki jajowe (ryć. 124). Proces ten zwany oogenezą prowadzi do powstania jednego jaja z jednej komórki macierzystej. W cewkowato zbudowanych gonadach męskich - jądrach powstają plemniki. Dzieje się to w procesie spermatogenezy (ryć. 125). Plemnik nie ma struktwalnych przystosowań, które chronią go przed wysychaniem i w związku z tym u zwierząt lądowych występuje zapłodnienie wewnętrzne. Formy rozmnażania płciowego. Organy rozmnażania generatywnego u roślin mogą wykształcać się na jednym okazie (jednopienność) lub na różnych osobnikach (dwupienność). U zwierząt dominuje rozdzielnopłciowość, co zabezpiecza przed łączeniem się gamet pochodzących od tego samego osobnika. U zwierząt często jest to związane z występowaniem wyraźnych różnic w budowie i zachowaniu się osobników obu płci, co nazywamy dymorfizmem płciowym. Obupłciowość (hermafrodytyzm) czyli obojnactwo, polega na obecności w ciele jednego organizmu jąder i jajników lub gruczołu obojnaczego produkującego na przemian jaja i plemniki. Zjawisko to występuje głównie u bezkręgowców i wiąże się z mało ruchliwym trybem życia, powolnym sposobem poruszania się (niektóre ślimaki, robaki płaskie), pasożytnictwem (pasożytnicze widłonogi) oraz osiadłym trybem życia (niektóre stułbiopławy, wąsonogi - ze skorupiaków). U zwierząt tych - w celu uniknięcia niekorzystnego samozapłodnienia, zachodzi najczęściej zapłodnienie krzyżowe.
Odpowiednikiem obojnactwa, a zarazem niemal powszechnym zjawiskiem u roślin okrytozalążkowych, jest jednopienność sporofitu. I w tym przypadku tworzą się różne zabezpieczenia przed samozapyleniem, o czym była mowa w klasie pierwszej. Dzieworództwo (partenogeneza) polega na rozwoju niezapłodnionych jaj. Jest to zjawisko dość częste u robaków (np. wrotków) i owadów (np. pszczół). Ten typ rozrodu - przy braku samców - eliminuje wymianę materiału genetycznego, ale zapewnia szybkie wytworzenie dużej liczby osobników, a przez to np. zasiedlenie środowiska zajętego nawet tylko przez pojedynczych przedstawicieli gatunku. U niektórych zwierząt (mszyce, wrotki) w cyklu życiowym występują na przemian pokolenia rozmnażające się płciowo i partenogenetycznie. Neotenia jest szczególnym rodzajem rozmnażania płciowego. Osobliwość polega tu na wytwarzaniu jaj przez larwy, tak jak np. u aksolotla. Jaja, podobnie jak u większości zwierząt, do dalszego rozwoju wymagają zapłodnienia.
licze na naj . SPOSOBY ROZMNAŻANIA SIĘ I ROZWÓJ ORGANIZMÓW
PLAN
-sposoby rozmnażania organizmów
-rozwój roślin wyższych
-czynniki wzrostu i rozwoju
-fazy ontogenezy roślin nasiennych
-rozmnażanie się i rozwój zwierząt
-fazy ontogenezy zwierząt
Jednym z atrybutów życia jest zdolność do samoutrwalania się i utrzymywania ciągłości życia na Ziemi. Każdy organizm, bez wzglądu na reprezentowany poziom rozwojufilogenetycznego, dąży do wydania potomstwa-zwiększenia liczby reprezentantów swojego gatunku, a więc rozmnaża się. Ponieważ informacja o budowie i funkcjach org zawarta jest w DNA, rozmnażanie się musi być związane z precyzyjnym mechanizmem przekazywania potomstwu tej samej ilości materiału genetycznego. Utrzymywanie homeostazy genetycznej zapewniają mechanizmy biochemiczne i fizjologiczne, jakie zachodzą podczas podziałów komórkowych: mitotycznego i mejotycznego, z których ten drugi, prowadząc u zwierząt do powstawania gamet, u roślin - spór (mejospor), umożliwia rozmnażanie płciowe. Zmiany, jakie zachodzą w organizmach od momentu ich powstania do ostatecznego ukształtowania się i naturalnej śmierci, są złożone i różnorodne. Ogólnie określamy je mianem wzrostu i rozwoju. Procesy te najczęściej przebiegają razem, tak że nie można ich sztucznie oddzielać od siebie, podobnie jak nie można ich jednoznacznie zdefiniować, co świadczy o różnorodności zjawisk zachodzących w przyrodzie. Nie o definicje jednak chodzi, lecz o zdawanie sobie sprawy z tej różnorodności. /Ontogeneza - rozwój osobniczy organizmu - polega na tym, że jego budowa i funkcje stają się w miarę upływu czasu coraz bardziej złożone i zróżnicowane. Procesy te są nieodwracalne, ciągłe i przebiegają etapowo - osiągnięcie jednej fazy rozwojowej umożliwia przejście do następnej, choć granice pomiędzy poszczególnymi etapami rozwojowymi są płynne, często trudne do określenia; mają one charakter jakościowy. Wzrost obejmuje zespół zjawisk ilościowych, polegających na zwiększeniu się masy i objętości, tzn. wymiarów ciała. Jednak nie każda zmiana wymiarów organizmu może być nazwana wzrostem. Powiększenie się młodej komórki po podziale, spowodowane przyrostem cytoplazmy, wydłużanie się komórek w strefie elongacyjnej korzenia i łodygi, spowodowane głównie zwiększeniem objętości wakuoli i związane z rozrostem ściany komórkowej, wzrost masy tkankowca będący wynikiem powiększania się liczby i objętości komórek - to procesy, które można nazwać wzrostem. Ale takie zjawiska, jak: wzrost masy pęczniejących nasion, wydłużanie się dżdżownicy w czasie ruchu, zwiększanie się masy ciała niedźwiedzia, borsuka czy susła w jesieni - nie są wzrostem w naszym rozumieniu. Na rozwój składają się zmiany jakościowe, dzięki którym zmienia się forma, to jest budowa morfologiczna i anatomiczna oraz stopień zróżnicowania i złożoności struktury oraz funkcji organizmu. Procesy te u wielokomórkowców prowadzą w konsekwencji do przekształcania się niezróżnicowanych komórek embrionalnych, tworzenia tkanek, organów, układów. Różnicowanie to, zwane morfogenezą, jest wynikiem zmiany metabolizmu w pierwotnych komórkach, podejmujących określone funkcje. Każda komórka w czasie powstawania z komórki macierzystej otrzymuje tę samą informację genetyczną, stąd mechanizm morfogenezy polega na wykorzystaniu tylko części informacji zawartej w DNA - pozostała jest nieczynna. Specjalizacja polega więc na wykorzystaniu i realizowaniu tylko części posiadanej informacji genetycznej, nie zaś na otrzymywaniu z góry założonego programu w postaci fragmentu DNA budującego chromosomy komórki macierzystej. Rozwój wielokomórkowca obejmuje pomnażanie liczby komórek, zwiększanie się ich wymiarów i różnicowanie. Wzrost jest tu elementem rozwoju. Rozwojowi nie zawsze musi towarzyszyć wzrost, np. przedrośle żeńskie widliczki jest tej samej wielkości co makrospora, choć składa się z kilkuset komórek w jakimś stopniu zróżnicowanym, a zarodki jeżowców, płazów czy ssaków w stadium kilkudziesięciu komórek mają takie same rozmiary jak zygota, z której powstały. Rozwój jednokomórkowców obejmuje zjawiska wzrostu, prowadzące do osiągnięcia wymiarów komórki macierzystej oraz wewnętrzne zróżnicowanie cytologiczne. Osiągnięcie określonych rozmiarów powoduje podział komórki, co dla jednokomórkowca jest rozmnażaniem. Te same podziały komórek w ciele tkankowca prowadzą tylko do jego wzrostu. Jak z tego wynika, rozmnażanie jest też pojęciem o mało ostrych granicach. O ile pączkowanie polipa stułbi, tak samo jak pączkowanie drożdży, jest rozmnażaniem, to następujące po tym procesie podziały komórek polipa są procesem wzrostu. Pączkowanie kolonijnych stułbiopławów lub koralowców powoduje rozmnażanie polipów i wzrost kolonii. /
SPOSOBY ROZMNAŻANIA SIĘ ORGANIZMÓW
Mimo ogromnej różnorodności sposobów rozmnażania się –w świecie organicznym występują dwa ich podstawowe sposoby. Różne sposoby rozmnażania bezpłciowego i wegetatywnego prowadzą do powstania osobników potomnych, które poza wielkością nie różnią się od osobnika macierzystego. Nie jest to na dłuższą metę zjawiskiem korzystnym, ponieważ nie daje tak ważnej dla procesów ewolucji różnorodności wśród organizmów. Rozmnażanie bezpłciowe jest podstawowym sposobem rozmnażania się jednokomórkowców, u pozostałych, jeśli występuje – jest głównie uzupełniającym sposobem rozmnażania. Rozmnażanie wegetatywne, na szeroką skalę wykorzystywane w praktyce ogrodniczej i rolniczej, jest formą szybkiego wytwarzania nowych osobników w sprzyjających warunkach środowiskowych i także pełni funkcję rozmnażania uzupełniającego. Oba typy spotyka się częściej wśród roślin, zwłaszcza niższych, stosunkowo rzadko tworzących organy płciowe, jak np. niektóre glony, a ponadto u grzybów i organizmów prokariotycznych. Regeneracja to szczególny przypadek rozmnażania wegetatywnego, polegający na odtworzeniu zniszczonych lub utraconych tkanek lub organów. W ten sposób następuje odrastanie szczypiec u raka, odrastanie piór, paznokci, nabłonka, włosów u kręgowców. Niektóre zwierzęta mają tak dużą zdolność do regeneracji, np. parzydełkowce, wirki, pierścienice, że w dogodnych warunkach z 1/300 części ciała może powstać nowy osobnik. W skrajnych przypadkach z pojedynczej komórki może nawet zostać odtworzony cały organizm, zwłaszcza u roślin. Zdolności regeneracyjne zmniejszają się na ogół wraz ze wzrostem poziomu rozwoju filogenetycznego, a także wraz z wiekiem i są większe u osobników młodych. Zabliźnianie ran jest namiastką właściwej regeneracji i nosi nazwę reperacji.
Rozmnażanie płciowe u ogromnej większości organizmów jest podstawowym sposobem rozmnażania. W typowej formie nie jest znane u bakterii, sinic i niektórych wiciowców. W rozmnażaniu płciowym uczestniczą zasadniczo dwa organizmy rodzicielskie. W wyniku połączenia się wytwarzanych przez nie gamet powstaje organizm potomny, który dziedziczy cechy obojga rodziców. Przypadkowe łączenie się gamet i wymiana materiału genetycznego (rekombinacja) zachodząca podczas ich powstawania sprawia, że wśród organizmów potomnych istnieje duża zmienność, co jest jednym z czynników ewolucji. Rozmnażanie płciowe zapewnia organizmom większe możliwości przystosowania, stąd stało się dominującą formą rozrodu. U jednokomórkowców, np. u sprzężnic i pierwotniaków, polega ono na zlewaniu się (gamii) całych komórek. Rozmnażanie płciowe organizmów wielokomórkowych poprzedzają procesy wytwarzania haploidalnych komórek płciowych męskich i żeńskich. Ewolucja rozmnażania płciowego prowadziła od izogamii, kiedy to zlewają się podobne morfologicznie, ale zróżnicowane fizjologicznie męskie i żeńskie ruchliwe komórki (izagamety), przez anizogamię, gdzie proces płciowy polega na łączeniu się różniących się wielkością, ruchliwych anizogamet, do oogamii - łączenia się nieruchliwej, najczęściej wyposażonej w materiał zapasowy komórki jajowej, z małym, krótko żyjącym i ruchliwym plemnikiem. Oogamia jest obecnie dominującym sposobem rozmnażania płciowego i występuje u dużej liczby plechowców, u organowców oraz wśród zwierząt. U roślin gamety żeńskie powstają w lęgniach (u plechowców) lub w rodniach (u organowców), a gamety męskie w plemnikach. Rozwijają się one na gametofitach, które powstają z haploidalnych zarodników, stąd procesy powstawania gamet nie są tu poprzedzone podziałem redukcyjnym.
Rozwój organowców lądowych i przystosowywanie się do warunków życia w tym środowisku prowadziły do redukcji fazy haploidalnej - gametofitu, który u najwyżej ewolucyjnie rozwiniętych roślin uległ silnej redukcji do zaledwie kilku komórek okrytych tkankami sporofitu. Procesy płciowe u tych roślin zachodzą w kwiecie - organie rozmnażania generatywnego, a do połączenia się gamet nie jest potrzebna woda. U zwierząt powstawanie gamet w gonadach jest bezpośrednio poprzedzone podziałem redukcyjnym (ryć. 123). W jajnikach, które najczęściej mają budowę pęcherzykowatą, powstają komórki jajowe (ryć. 124). Proces ten zwany oogenezą prowadzi do powstania jednego jaja z jednej komórki macierzystej. W cewkowato zbudowanych gonadach męskich - jądrach powstają plemniki. Dzieje się to w procesie spermatogenezy (ryć. 125). Plemnik nie ma struktwalnych przystosowań, które chronią go przed wysychaniem i w związku z tym u zwierząt lądowych występuje zapłodnienie wewnętrzne.
Formy rozmnażania płciowego. Organy rozmnażania generatywnego u roślin mogą wykształcać się na jednym okazie (jednopienność) lub na różnych osobnikach (dwupienność). U zwierząt dominuje rozdzielnopłciowość, co zabezpiecza przed łączeniem się gamet pochodzących od tego samego osobnika. U zwierząt często jest to związane z występowaniem wyraźnych różnic w budowie i zachowaniu się osobników obu płci, co nazywamy dymorfizmem płciowym. Obupłciowość (hermafrodytyzm) czyli obojnactwo, polega na obecności w ciele jednego organizmu jąder i jajników lub gruczołu obojnaczego produkującego na przemian jaja i plemniki. Zjawisko to występuje głównie u bezkręgowców i wiąże się z mało ruchliwym trybem życia, powolnym sposobem poruszania się (niektóre ślimaki, robaki płaskie), pasożytnictwem (pasożytnicze widłonogi) oraz osiadłym trybem życia (niektóre stułbiopławy, wąsonogi - ze skorupiaków). U zwierząt tych - w celu uniknięcia niekorzystnego samozapłodnienia, zachodzi najczęściej zapłodnienie krzyżowe.
Odpowiednikiem obojnactwa, a zarazem niemal powszechnym zjawiskiem u roślin okrytozalążkowych, jest jednopienność sporofitu. I w tym przypadku tworzą się różne zabezpieczenia przed samozapyleniem, o czym była mowa w klasie pierwszej. Dzieworództwo (partenogeneza) polega na rozwoju niezapłodnionych jaj. Jest to zjawisko dość częste u robaków (np. wrotków) i owadów (np. pszczół). Ten typ rozrodu - przy braku samców - eliminuje wymianę materiału genetycznego, ale zapewnia szybkie wytworzenie dużej liczby osobników, a przez to np. zasiedlenie środowiska zajętego nawet tylko przez pojedynczych przedstawicieli gatunku. U niektórych zwierząt (mszyce, wrotki) w cyklu życiowym występują na przemian pokolenia rozmnażające się płciowo i partenogenetycznie. Neotenia jest szczególnym rodzajem rozmnażania płciowego. Osobliwość polega tu na wytwarzaniu jaj przez larwy, tak jak np. u aksolotla. Jaja, podobnie jak u większości zwierząt, do dalszego rozwoju wymagają zapłodnienia.