Gaius Iulius Caesar, Gajusz Juliusz Cezar, ur. 12 lipca 100 p.n.e. (13 lipca 102 r. p.n.e. – koncepcja Mommsena i Diona) w Rzymie, zm. 15 marca 44 p.n.e. w Rzymie – rzymski polityk, wódz, dyktator i pisarz. Jeden z członków stronnictwa popularów, spowinowacony z Cynną i Mariuszem. Po ich śmierci piastował kolejno urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora. Sławę zdobył dzięki namiestnictwu w Galii i dzięki pomocy swych żołnierzy udało się mu pokonać opozycję, skupioną wokół senatu i Pompejusza – tzw. optymatów, aby następnie, po wieloletnich walkach, przejąć pełnię władzy w Rzymie. Zamordowany w idy marcowe przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza. W testamencie adoptował syna swojej siostrzenicy Gajusza Oktawiusza późniejszego Oktawiana Augusta, wyznaczając go na swego spadkobiercę.
Cezar był synem Gajusza Juliusza Cezara Starszego, po którym odziedziczył imiona, i Aurelii Kotty. Ród Juliuszów wywodził swe pochodzenie od mitycznego Eneasza i bogini Wenus. O dzieciństwie Cezara nie ma źródeł, ponieważ starożytni dziejopisarze nie interesowali się życiem dzieci, których nie idealizowano tak jak dorosłych, stąd też rozbieżności nawet w dacie urodzin Cezara. Na temat jego dzieciństwa rozpowszechniano rozmaite legendy. Jedna z nich mówi o tym, że Cezar miał być urodzony dzięki cesarskiemu cięciu (stąd też ta nazwa), jednak jest to raczej wymysł współczesności, gdyż dawniej taki zabieg wykonywano jedynie w przypadku śmierci kobiety w czasie porodu, podczas gdy matka Cezara, Aurelia, zmarła dopiero w roku 54 p.n.e.
Cezar był bratankiem Julii żony Gajusza Mariusza, przywódcy stronnictwa popularów w Rzymie. Stronnictwo to, forsujące projekty zmian w państwie, znajdowało się w niekorzystnym położeniu, gdyż od roku 82 p.n.e. pełnił w Rzymie dyktaturę Lucjusz Korneliusz Sulla, przywódca konserwatywnego stronnictwa optymatów.
W 74 roku p.n.e. król Pontu Mitrydates VI Eupator zaatakował Bitynię[10]. W tym czasie w zaatakowanych prowincjach wojska rzymskie były bardzo nieliczne i rozproszone. Cezar podjął wtedy spontaniczną decyzję wyprawy w rejony walki, aby zebrać wojsko i uderzyć na armię przeciwnika. Pomimo braku doświadczenia oraz odpowiednich funkcji dowódczych udało mu się zebrać wszystkie rozproszone oddziały rzymskie, a nawet ochotników, i uderzyć niespodziewanie na armię wroga, która wycofała się, oddalając zagrożenie dla państwa rzymskiego[11].
Podczas pobytu na wschodzie przyszła do niego wiadomość o śmierci jego wuja Aureliusza Kotty, piastującego urząd w kolegium pontyfików. Był to urząd kapłański sprawujący pieczę nad sprawami religijnymi, przez co można było pośrednio mieć wpływ na politykę. Poinformowano go, że to właśnie on ma zastąpić swojego krewnego. Rok 73 p.n.e. jest uważany za początek dojrzałej kariery politycznej Cezara[12].
Około roku 68 p.n.e. został kwestorem prowincji Hiszpania Dalsza. Mógł dzięki temu zasiadać w senacie. Stanowisko kwestora nie satysfakcjonowało Cezara, gdyż dzięki niemu popularnym był tylko w swej prowincji. Planował nawet zbrojne wystąpienie przeciwko Rzymowi, jednak wobec niewielkich sił militarnych szybko porzucił ten plan. Ożenił się wkrótce z Pompeją, wnuczką samego Sulli. W owym czasie kochanek miał wiele, ale bliżej wiązał się tylko z tymi, które mogłyby mu pomóc zarówno w karierze politycznej, jak też w udzielaniu informacji; Pompeja była właśnie taką osobą.
Niedługo po powrocie, w roku 60 p.n.e. Cezar zawarł I triumwirat – tajne porozumienie z konsulami Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, dzięki czemu został wybrany konsulem na rok 59 p.n.e. Kwestia pierwszego triumwiratu jest przez współczesnych historyków różnorako interpretowana, jednak najczęściej przyjmuje się, że dominującą pozycję w tym spisku politycznym miał Pompejusz, posiadający duże zaplecze polityczne oraz Krassus z równie dużym zapleczem finansowym, podczas gdy Cezar, z racji swojej popularności wśród ludu i wojska, był tylko wykonawcą ich decyzji[18].
Cezar natychmiast podjął jedną z najważniejszych reform – reformę agrarną. Podstawową jej zmianą był zakaz przeprowadzania przymusowego wykupu ziemi, bez zgody właściciela. Umożliwiono także nadziały ziemi, w pierwszej kolejności obiecanej zasłużonym weteranom Pompejusza. Te najważniejsze punkty reformy musiały być zaakceptowane przez senat. Przeciwnicy Cezara, z Katonem na czele, nie chcieli do tego dopuścić. Kato, znany ze swych długich przemówień w senacie, próbował "przegadać" projekt, wykorzystując zasadę, że senatorowi nie można było przerwać. Cezar podjął wtedy dosyć nieprzemyślaną i porywczą decyzję – uwięził Katona. Spotkało się to z protestem wielu senatorów, wśród których Katon cieszył się dużą popularnością. Stwierdzili oni, że "woleliby być z Katonem w lochu niż z Cezarem tutaj". Cezar utracił na swojej popularności politycznej – w oczach ludu nie był już uważany za sprawiedliwego, a jemu samemu nie udało się przedstawić przeciwników politycznych jako nieprzejednanych i szkodzących ogółowi. Bibulus przerażony determinacją Cezara do końca sprawowania urzędu nie pokazał się w Senacie, ograniczając się do oficjalnego obwieszczania, że nadal "bada znaki zesłane przez bogów" (co wbrew jego zamierzeniom, przydało mu tylko śmieszności, nie zaś poważania
Gaius Iulius Caesar, Gajusz Juliusz Cezar, ur. 12 lipca 100 p.n.e. (13 lipca 102 r. p.n.e. – koncepcja Mommsena i Diona) w Rzymie, zm. 15 marca 44 p.n.e. w Rzymie – rzymski polityk, wódz, dyktator i pisarz. Jeden z członków stronnictwa popularów, spowinowacony z Cynną i Mariuszem. Po ich śmierci piastował kolejno urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora. Sławę zdobył dzięki namiestnictwu w Galii i dzięki pomocy swych żołnierzy udało się mu pokonać opozycję, skupioną wokół senatu i Pompejusza – tzw. optymatów, aby następnie, po wieloletnich walkach, przejąć pełnię władzy w Rzymie. Zamordowany w idy marcowe przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza. W testamencie adoptował syna swojej siostrzenicy Gajusza Oktawiusza późniejszego Oktawiana Augusta, wyznaczając go na swego spadkobiercę.
Cezar był synem Gajusza Juliusza Cezara Starszego, po którym odziedziczył imiona, i Aurelii Kotty. Ród Juliuszów wywodził swe pochodzenie od mitycznego Eneasza i bogini Wenus. O dzieciństwie Cezara nie ma źródeł, ponieważ starożytni dziejopisarze nie interesowali się życiem dzieci, których nie idealizowano tak jak dorosłych, stąd też rozbieżności nawet w dacie urodzin Cezara. Na temat jego dzieciństwa rozpowszechniano rozmaite legendy. Jedna z nich mówi o tym, że Cezar miał być urodzony dzięki cesarskiemu cięciu (stąd też ta nazwa), jednak jest to raczej wymysł współczesności, gdyż dawniej taki zabieg wykonywano jedynie w przypadku śmierci kobiety w czasie porodu, podczas gdy matka Cezara, Aurelia, zmarła dopiero w roku 54 p.n.e.
Cezar był bratankiem Julii żony Gajusza Mariusza, przywódcy stronnictwa popularów w Rzymie. Stronnictwo to, forsujące projekty zmian w państwie, znajdowało się w niekorzystnym położeniu, gdyż od roku 82 p.n.e. pełnił w Rzymie dyktaturę Lucjusz Korneliusz Sulla, przywódca konserwatywnego stronnictwa optymatów.
W 74 roku p.n.e. król Pontu Mitrydates VI Eupator zaatakował Bitynię[10]. W tym czasie w zaatakowanych prowincjach wojska rzymskie były bardzo nieliczne i rozproszone. Cezar podjął wtedy spontaniczną decyzję wyprawy w rejony walki, aby zebrać wojsko i uderzyć na armię przeciwnika. Pomimo braku doświadczenia oraz odpowiednich funkcji dowódczych udało mu się zebrać wszystkie rozproszone oddziały rzymskie, a nawet ochotników, i uderzyć niespodziewanie na armię wroga, która wycofała się, oddalając zagrożenie dla państwa rzymskiego[11].
Podczas pobytu na wschodzie przyszła do niego wiadomość o śmierci jego wuja Aureliusza Kotty, piastującego urząd w kolegium pontyfików. Był to urząd kapłański sprawujący pieczę nad sprawami religijnymi, przez co można było pośrednio mieć wpływ na politykę. Poinformowano go, że to właśnie on ma zastąpić swojego krewnego. Rok 73 p.n.e. jest uważany za początek dojrzałej kariery politycznej Cezara[12].
Około roku 68 p.n.e. został kwestorem prowincji Hiszpania Dalsza. Mógł dzięki temu zasiadać w senacie. Stanowisko kwestora nie satysfakcjonowało Cezara, gdyż dzięki niemu popularnym był tylko w swej prowincji. Planował nawet zbrojne wystąpienie przeciwko Rzymowi, jednak wobec niewielkich sił militarnych szybko porzucił ten plan. Ożenił się wkrótce z Pompeją, wnuczką samego Sulli. W owym czasie kochanek miał wiele, ale bliżej wiązał się tylko z tymi, które mogłyby mu pomóc zarówno w karierze politycznej, jak też w udzielaniu informacji; Pompeja była właśnie taką osobą.
Niedługo po powrocie, w roku 60 p.n.e. Cezar zawarł I triumwirat – tajne porozumienie z konsulami Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, dzięki czemu został wybrany konsulem na rok 59 p.n.e. Kwestia pierwszego triumwiratu jest przez współczesnych historyków różnorako interpretowana, jednak najczęściej przyjmuje się, że dominującą pozycję w tym spisku politycznym miał Pompejusz, posiadający duże zaplecze polityczne oraz Krassus z równie dużym zapleczem finansowym, podczas gdy Cezar, z racji swojej popularności wśród ludu i wojska, był tylko wykonawcą ich decyzji[18].
Cezar natychmiast podjął jedną z najważniejszych reform – reformę agrarną. Podstawową jej zmianą był zakaz przeprowadzania przymusowego wykupu ziemi, bez zgody właściciela. Umożliwiono także nadziały ziemi, w pierwszej kolejności obiecanej zasłużonym weteranom Pompejusza. Te najważniejsze punkty reformy musiały być zaakceptowane przez senat. Przeciwnicy Cezara, z Katonem na czele, nie chcieli do tego dopuścić. Kato, znany ze swych długich przemówień w senacie, próbował "przegadać" projekt, wykorzystując zasadę, że senatorowi nie można było przerwać. Cezar podjął wtedy dosyć nieprzemyślaną i porywczą decyzję – uwięził Katona. Spotkało się to z protestem wielu senatorów, wśród których Katon cieszył się dużą popularnością. Stwierdzili oni, że "woleliby być z Katonem w lochu niż z Cezarem tutaj". Cezar utracił na swojej popularności politycznej – w oczach ludu nie był już uważany za sprawiedliwego, a jemu samemu nie udało się przedstawić przeciwników politycznych jako nieprzejednanych i szkodzących ogółowi. Bibulus przerażony determinacją Cezara do końca sprawowania urzędu nie pokazał się w Senacie, ograniczając się do oficjalnego obwieszczania, że nadal "bada znaki zesłane przez bogów" (co wbrew jego zamierzeniom, przydało mu tylko śmieszności, nie zaś poważania